به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از بی بی سی، در تابستان سال جاری، آسیا صحنه وقوع پیاپی و همزمانی از شدیدترین پدیدههای اقلیمی چند دهه اخیر بوده است. از خشکسالیهای ویرانگر تا بارشهای سیلآسا، از دمای بالای 50 درجه سانتیگراد در هند و پاکستان تا بارانهایی که در چند ساعت، معادل بارش یکماه را به خیابانهای سئول، توکیو و داکا آوردند؛ این قاره به نقطهای بحرانی در نقشه تغییرات اقلیمی جهانی بدل شده است. آنچه در ابتدا به عنوان هشدارهای دانشمندان اقلیمگرا نادیده گرفته میشد، اکنون در قالب واقعیتهای تلخ روزمره، خود را بر زندگی و معیشت مردم تحمیل میکند.
در هند، تابستان امسال با رکوردشکنی دما در ایالتهایی مانند راجستان، اوتار پرادش و بیهار همراه بود. دمای هوا در برخی مناطق تا بیش از 50 درجه سانتیگراد رسید، که نه تنها باعث مرگ دهها نفر بهویژه در میان سالمندان و کارگران شد، بلکه سیستمهای برق، آبرسانی و حملونقل را نیز با بحران جدی روبهرو کرد. همزمان، آتشسوزیهای جنگلی در نواحی جنگلی نپال و بخشهایی از هندوستان، هشدارهای جدی درباره تخریب اکوسیستمهای شکننده این منطقه را به صدا درآورد.
در سوی دیگر قاره، چین با موج گرمای طاقتفرسا در شرق و جنوب خود مواجه شد، در حالی که همزمان استانهای شمالی نظیر هیلونگجیانگ، شینجیانگ و مغولستان داخلی دچار بارشهای سیلآسا شدند. در مناطق شهری مانند پکن و شانگهای، مقامات مجبور شدند بارها وضعیت اضطراری اعلام کنند و هزاران نفر را به پناهگاههای موقت انتقال دهند. حتی در ژاپن، کشوری با زیرساختهای پیشرفته در مقابله با بلایای طبیعی، بارشهای ناگهانی باعث رانش زمین و کشته شدن دهها نفر شد.
سیلهای گسترده در بنگلادش و پاکستان نیز نشاندهنده شدت و گستره بحران در جنوب آسیاست. در بنگلادش، مناطق شمالی کاملاً زیر آب رفتند، دهها هزار خانه نابود شد و میلیونها نفر مجبور به ترک محل زندگی خود شدند. در پاکستان، بارشهای موسمی شدید بار دیگر یادآور فاجعه سال 2022 شد که در آن یکسوم کشور زیر آب رفت و بیش از هزار نفر جان باختند. این کشورها که پیشتر هم با چالشهای توسعهای و زیرساختی دست به گریبان بودند، اکنون زیر فشار همزمان بحرانهای انسانی، اقتصادی و زیستمحیطی قرار گرفتهاند.
اما چرا آسیا اینچنین در معرض ناهنجاریهای شدید اقلیمی قرار دارد؟ پاسخ را باید در ترکیبی از عوامل طبیعی، جمعیتی و سیاستگذاری جستوجو کرد. آسیا خانه بیش از 4.5 میلیارد نفر است، که بخش زیادی از آنان در مناطق کمارتفاع، ساحلی یا رودخانهای زندگی میکنند—مناطق بسیار حساس به سیلابها، طوفانها و بالا آمدن سطح دریا. افزون بر این، توسعه شهری بدون برنامهریزی، نابودی جنگلها، و استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی، ظرفیت جذب شوکهای طبیعی را در بسیاری از کشورها کاهش داده است.
یکی دیگر از عوامل کلیدی، پدیده تغییرات اقلیمی جهانی و نقش اقیانوس هند و اقیانوس آرام در تنظیم الگوهای آبوهوایی است. با افزایش دمای جهانی، الگوهای موسمی در حال تغییر هستند: بارشها ناگهانیتر، پراکندهتر و غیرقابل پیشبینیتر شدهاند. النینو، پدیدهای طبیعی که به گرم شدن سطحی اقیانوس آرام منجر میشود، امسال با شدت بیشتری بازگشته و سیستمهای آبوهوایی آسیای جنوبی و شرقی را مختل کرده است.
اثرات اقتصادی این بحرانها نیز گسترده و چندبعدی است. محصولات کشاورزی از بین رفته، زنجیرههای تأمین مختل شده، قیمت مواد غذایی در بسیاری از کشورها بهشدت افزایش یافته و میلیونها نفر از فرصتهای شغلی محروم شدهاند. بانک جهانی هشدار داده است که اگر روند گرمایش جهانی متوقف نشود، تا سال 2050 بیش از 200 میلیون نفر در آسیا مجبور به مهاجرت اقلیمی خواهند شد—عددی که چالشهای عظیمی برای امنیت منطقهای، سیاست مهاجرت، و زیرساختهای شهری بهدنبال خواهد داشت.
در این میان، واکنش دولتها و نهادهای بینالمللی به این بحرانها نیز زیر ذرهبین قرار گرفته است. اگرچه برخی کشورها تلاشهایی برای سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر، مقاومسازی زیرساختها و ارتقای سامانههای هشدار زودهنگام داشتهاند، اما این اقدامات هنوز در مقیاس لازم نیستند. کنفرانسهای اقلیمی بینالمللی مانند COP29 نیز اگرچه تعهداتی را مطرح کردهاند، اما اجرای آنها در کشورهای در حال توسعه با موانعی جدی مانند نبود بودجه، عدم انتقال فناوری و بدهیهای خارجی روبهروست.
آسیای امروز، بهویژه کشورهای جنوب و جنوبشرق آن، بیش از هر زمان دیگری نیازمند همکاری منطقهای و جهانی برای مقابله با بحران اقلیم است. این بحران نه مرز میشناسد، نه تابع سیاستهای ملی است. آبهای گرم اقیانوسها، ابرهای سرگردان و جبهههای فشار بالا یا پایین، تابع هیچ مرزی نیستند. اگر کشورهای آسیایی در مقابله با این تهدیدها به صورت جداگانه عمل کنند، تنها میتوانند آسیبپذیری خود را افزایش دهند.
در نهایت، آنچه این تابستان در آسیا رخ داد، تنها مجموعهای از حوادث طبیعی نیست؛ بلکه زنگ خطر بزرگی برای کل بشریت است. این قاره، هم از نظر جمعیتی و هم اقتصادی، نبض حیاتی جهان مدرن است. اگر آسیا نتواند در برابر تغییرات اقلیمی تابآور شود، پیامدهای آن تنها محدود به مرزهایش نخواهد بود. وقت آن رسیده که سیاستگذاران، مدیران شهری، نهادهای امدادی و حتی شهروندان عادی، با درک مشترک از وخامت وضعیت، گامهایی واقعی برای سازگاری با واقعیتی جدید بردارند—واقعیتی که گرمایش زمین را نه در آیندهای دور، که در اکنونِ ملتهب آسیا به نمایش گذاشته است.
برای پیگیری اخبار حوادث ساعدنیوز اینجا کلیک کنید.
