قدمت استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان بیماری ها، برابر با قدمت تاریخ زندگی انسان است، گیاه مندابنیز از جمله گیاهان دارویی بوده که کشت آن از دیرباز در قسمتهایی از ایران رایج بوده و از آن هم به منظور خوراک دام و هم از خواص درمانی آن استفاده های فراوانی میشده است. محل رویش این گیاه بیشتر در بلوچستان و نواحى اطراف درياى خزر است، همچنین در برخی کشتزارهای کرمانشاه، آذربایجان، اهواز، بوشهر، تهران، یزد و جندق نیز می روید. در قدیم در فارسی، منداب را کک کوج، شابانک و جرجیر هم می نامیدند.
منداب گیاهی علفی و یکساله بوده، متعلق به تیره شب بویان است. شکل ظاهری این گیاه شبیه به ترب و شلغم بوده ولی بر خلاف آنها اگر برگهايش در بين انگشتان فشرده شود، بوي نامطبوع متصاعد میسازد و از آن جهت به آن شلغم روغنی نیز گفته میشود. این گیاه سرشار از انواع ویتامینها به ویژه ویتامین A، C و K است و همچنین شامل مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر و سرشار از مواد آنتی اکسیدانت است. برای آشنایی بیشتر با خواص دارویی منداب در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
ارزش غذایی منداب
۵ کالری
کمتر از ۱ گرم پروتئین، قند، چربی یا کربوهیدرات
۱ گرم فیبر
۲۲ میلی گرم ویتامین K (حدود ۲۸ درصد از نیاز روزانه بدن)
۴۷۵ میلی گرم ویتامین A (حدود ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن)
۱۹ میلی گرم فولات (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
۶ میلی گرم ویتامین C (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
۳۲ میلی گرم کلسیم (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
۰٫۰۶ میلی گرم منگنز (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
خواص منداب
خواص منداب برای مبارزه با سرطان
منداب، مانند بسیاری از سبزیجات دیگری که در خانواده cruciferous جای دارند، حاوی گلوکوزینولات است که مهمترین ماده مغذی می باشد که به نوعی شبیه به داروهای طبیعی سرطان عمل می کند. هنگامی که این گیاه را می خورید، این ترکیبات با آنزیم گوارشی به نام میروسیناز ترکیب شده و به سایر مواد مغذی ضد سرطانی معروف به ایزوتیوسیانات ها تبدیل می شوند.
منداب حاوی مقدار زیادی گوگرد حاوی ایسوتیوسیانات، از جمله سولفورفان و eryucin می باشد. این مواد، مواد گیاهی مشابه چیزی هستند که در کلم قمری و کلم چینی یافت می شوند. این ترکیبات مسئول فعالیت های مبارزه کننده با سرطان هستند. مطالعات بسیاری نشان داده اند که مصرف زیاد سبزیجات خام حاوی این ترکیبات خاص با کاهش خطر ابتلا به سرطان ارتباط قوی دارد.
ایزوتوسیانات رادیکال های آزاد و سرطان زاهای خطرناک را خنثی می کند. این دو عامل می توانند منجر به آسیب DNA و جهش سلولی شوند. این ترکیبات همچنین مانع تکثیر سلولی و جلوگیری از رشد تومورهای سرطانی می شوند. مطالعات نشان می دهند که خواص منداب و سایر سبزیجات برگ دار سبز ممکن است به خصوص در جلوگیری از سرطان های موثر در مسیر گوارشی مانند سرطان روده بزرگ و مثانه، همراه با سرطان سینه، ریه، مری و پروستات نقش داشته باشند.
خواص منداب برای محافظت از سلامت چشم
خواص منداب می تواند به محافظت از چشم در برابر اختلالات مربوط به سن نقش داشته باشد. زیرا این گیاه یک منبع عالی از آنتی اکسیدان های کاروتنوئیدی محافظتی است. توانایی این ترکیبات ویژه برای جلوگیری از دژنراسیون ماکولا، که یکی از علل اصلی نابینایی در افراد مسن است، مورد بررسی گسترده قرار گرفته است.
منداب یک نوع درمان طبیعی برای دژنراسیون ماکولا است. زیرا حاوی کاروتنوئید هایی مانند بتا کاروتن، لوتین و زاکسنتین است. این ترکیبات برای محافظت از شبکیه، قرنیه و سایر قسمت های ظریف چشم از آسیب UV مفید هستند. بر اساس مطالعات انجام شده، لوتئین و زاکسنتین نور آفتابی که به چشم وارد می شود را جذب می کند.
خواص منداب برای بهبود سلامت قلب
منداب قادر به بهبود سلامت عروق خونی است. این سبزی به عنوان یک غذای ضد التهابی عمل می کند و باعث کاهش سطح کلسترول و هموسیستئین می شود. این یکی از دلایلی است که باعث می شود مصرف سبزیجات براسیکا باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و مرگ و میر می شود.
رژیم غذایی حاوی کالری کم و مواد مغذی زیاد برای بهبود فشار خون و گردش خون مفید است و خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی را کاهش می دهد. سبزیجات نه تنها آنتی اکسیدان های کاهش دهنده التهاب را دارند، بلکه مواد مغذی حیاتی مثل پتاسیم و منیزیم را کنترل می کنند و به این ترتیب ریتم قلب را حفظ کرده و کلسترول و سم را از بدن بیرون می کنند.
خواص منداب برای تقویت استخوان ها
یک فنجان منداب در حدود یک چهارم نیاز روزانه بدن به ویتامین K را فراهم می کند و منبع خوبی برای جلوگیری از کمبود ویتامین K می باشد. ویتامین K برای سلامت استخوان ها مفید بوده و به تشکیل لخته خون کمک می کند.
برخی از متخصصان معتقدند که ویتامین K به میزان مشخصی بهتر از کلسیم استخوان ها را تقویت می کند. بنابراین تصور می شود که این ویتامین یک بازیکن کلیدی در ایجاد یک سیستم اسکلتی قوی باشد. به همین دلیل مطالعات نشان می دهند افرادی که بیشتر ویتامین K مصرف می کنند، کمتر شکستگی های استخوانی و پوکی استخوان را تجربه می کنند.
خواص منداب برای کاهش وزن
سالاد تهیه شده از منداب برای کاهش وزن مفید است. منداب یک غذای بسیار مغذی است ولی در هر فنجان خود تنها پنج کالری و مقدار زیادی آنتی اکسیدان دارد. این ماده یک غذای عالی برای کاهش وزن و یک راه عالی برای به دست آوردن مقدار زیادی از ویتامین ها، مواد معدنی و مواد غذایی طبیعی است. این در حالی است که با مصرف حتی ۳ فنجان از آن هنوز هم غذای کم کالری مصرف کرده اید. سبزیجات برگی مانند منداب مواد مغذی و فیبر را وارد بدن کرده و از مصرف کالری زیادی جلوگیری می کند.
خواص منداب برای بهبود هضم
مانند دیگر سبزیجات برگی، منداب نیز یک غذای قلیایی است و PH بدن را متعادل می کند. بهینه شدن pH علاوه بر حمایت از سیستم ایمنی، برای سلامت دستگاه گوارش نیز بسیار مهم است.
علاوه بر این، منداب یک غذای مرطوب کننده است که کمک می کند تا دستگاه گوارش از سموم یا خون از ضایعات خلاص شوند. مصرف منظم سبزیجات برگی مانند منداب یکی از بهترین راه های طبیعی برای جلوگیری از یبوست و بهبود سلامت روده، معده و سایر ارگان های گوارشی است.
خواص منداب برای جلوگیری از دیابت
اگرچه بیشتر برگ این گیاه را استفاده می کنند نه دانه آن را. اما تحقیقات بالینی نشان می دهد که عصاره های گیاهی گرفته شده از دانه های منداب، به کاهش نوسانات قند خون کمک می کنند. به نظر می رسد رعایت رژیم غذایی حاوی سبزیجات نوعی درمان طبیعی دیابت است؛ زیرا پاسخ انسولین را بهبود می بخشد. عصاره منداب یا روغن گرفته شده از دانه های Eruca sativa، یک روش پیشگیری و درمان موثر برای بهبود واکنش بدن به انسولین، کاهش هیپرگلیسمی و کاهش کلسترول و تری گلیسیرید می باشد.
حتی خوردن برگ های منداب به جای سایر غذاها می تواند اثرات کاهش دهنده التهاب و قند خون را در بدن داشته باشد؛ زیرا عملا فاقد قند و کربوهیدرات است.
خواص منداب برای کاهش التهاب و عفونت پوست
بر طبق یافته های طب سنتی در خاورمیانه، عصاره منداب در پیشگیری یا درمان اختلالات پوستی موثر است. با توجه به سنت های گذشته، روغن تهیه شده از این گیاه می تواند از بیماری های التهابی پوست جلوگیری کند و یک درمان طبیعی برای اگزما یا پسوریازیس باشد.
خوردن برگ خام گیاه منداب می تواند در مقابل آسیب های پوستی و نشانه های پیری پوست از پوست محافظت کند.
خواص منداب برای ورود ویتامین ها و مواد معدنی مهم به بدن
منداب حاوی فولات، که یک ویتامین B بسیار مهم است و از ایجاد نقص لوله عصبی در نوزادان جلوگیری می کند و تجمع یک ماده شیمیایی مضر برای خون به نام هموسیستئین را کاهش می دهد، می باشد. مصرف این سبزی برای دریافت منگنز و جلوگیری از کمبود کلسیم نیز مفید است. در واقع، منداب از لحاظ مقدار کلسیم مشابه اسفناج است، اما اگزالات کمتری دارد. این بدان معنی است که کلسیم در بدن کمتر مهار می شود، و بدن شما می تواند کلسیم را بیشتر جذب و استفاده کند. علاوه بر این، منداب مقدار کمی آهن، پتاسیم، روی، مس و منیزیم دارد.
خواص منداب برای تقویت قوای جنسی
اگرچه مطالعات بسیاری در این زمینه انجام نشده است اما با بررسی اثرات مصرف منداب متوجه تاثیر آن بر افزایش میل جنسی و یا باروری می شویم. این خاصیت ممکن است از توانایی آن در کاهش التهاب و ارائه مواد معدنی و آنتی اکسیدان های مفید که می توانند گردش خون را بهبود بخشند ناشی شود. مانند بسیاری از سبزیجات، عصاره گیاهی منداب می تواند به سم زدایی از بدن و کاهش سموم کاهش دهنده میل جنسی کمک کند. به این ترتیب مصرف منداب از کاهش سطح انرژی، خلق و خوی و سلامت اندام های تولید مثل جلوگیری می کند.
