احادیثی پیرامون ازدواج

احادیثی پیرامون ازدواج

ازدواج از جمله دستور های الهی در دین اسلام است، که بر هر زن و مرد مسلمان واجب شده و می توانند با در نظر گرفتن زوجی مناسب و براساس معیار های اسلامی برای خود برگزیدند. امر ازدواج و تحقق آن در جامعه باید برای همه افراد یکسان باشد، چرا که این امر یک ضرورت حیاتی است و برای رسیدن به آرامش درونی و اکمال دین در هر جامعه ضروری و مهم است. تا با چشم پوشی از تشریفات و ورود به دیگر فرهنگ ها، بتوانیم زندگی مشترک را با پایه ریزی اسلامی بنا کنیم.

متاسفانه امروزه، با غربی نگری در فرهنگی غلط، زندگی مجردی، تجمل گرایی، دوستی های ناپایدار و همچنین ازدواج های موقت را بدون آنکه همخوانی با فرهنگ ایرانی-اسلامی داشته باشد، در جامعه به خصوص در بین نسل جدید باب شده است. درحالی که نوع سبک زندگی پیامبران و امامان معصوم (ع) را می توانیم بهترین الگوی زندگی قرار بدهیم.

خداوند در سوره نور آیه ۳۲ می فرمایند: «مردان بی زن و زنان بی شوهر، بردگان و کنیزان صالح را تزویج کنید. چنانچه آنان فقیر باشند، خداوند از فضل خود غنی و بی نیازشان می سازد؛ که خداوند رحمتش وسیع و به احوال بندگان خود آگاه است.»

ازدواج چیست؟

ازدواج قراردادی رسمی برای پذیرش یک تعهد متقابل به منظور تشکیل زندگی خانوادگی است تا طرفین ازدواج در سایه آن، در خط سیر معین و شناخته شده ای از زندگی قرار گیرند. این قرارداد با رضایت و خواسته زن و شوهر و بر مبنای آزادی کامل دو طرف منعقد می گردد و در پرتو آن، روابطی بس نزدیک بین آن دو پدید می آید. این قرارداد، ارتباط و پیوند دوطرفه به وسیله الفاظ و عباراتی معین انجام می گیرد که آن را «عقد» یا پیمان ازدواج می نامیم.

معنا و مفهوم «عقد»

«عقد» از نظر لغت به معنای «گره زدن » و خود «گره » است و در اصطلاح، هر چیزی است که در سایه آن، رابطه ای میان دو فرد یا دو گروه ایجاد می شود.

در زبان ازدواج و زناشویی، «عقد» عبارت است از ایجاد پیوندی مشترک بین زن و شوهر که در سایه آن، حقوق ، تعهدات و مسؤولیت های دو جانبه پدید می آید. به دیگر سخن، «عقد» قراردادی به منظور مشارکت دو تن در زندگی خانوادگی وایجادنوعی روابطشرعی وقانونی است.

داشتن ایمان، تقوا و حسن خلق

ایمان و تقوا ملاک اصلی انتخاب همسر است. در سایه ایمان و تقواست که روابط عمیق عاطفی بین زوجین ایجاد می شود. نزد چنین همسرانی، زمینه تا حدود زیادی برای پرورش صحیح فرزندان فراهم است و زن و شوهر می توانند بر همه مشکلات زندگی، اعم از اقتصادی و روانی، فایق آیند و فرزندان خود را مطابق موازین و برنامه های دینی تربیت کنند. در این زمینه، رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «زن را برای زیبایی اش به همسری مگیر; چون ممکن است جمال زن باعث پستی و سقوط اخلاقی اش بشود. هم چنین به انگیزه مالش، با او پیوند زناشویی برقرار مکن; زیرا مال می تواند موجب طغیان او گردد، بلکه به سرمایه دینی اش متوجه باش و با زن با ایمان ازدواج کن.»

مردی به امام حسن علیه السلام عرض کرد: دختری دارم، او را به ازدواج چگونه فردی درآورم؟ حضرت فرمودند: «او را به ازدواج مردی با تقوا درآور; که اگر دوستش داشته باشد، او را گرامی می دارد و اگر هم دوستش نداشته باشد، به او ستم نمی کند.»

دو اصل دین و اخلاق نیک، ملاک های اصلی برای شایستگی زن و شوهر است و این اصل چه در دوران جنینی و شیر خوارگی، و چه در سایر مراحل زندگی کودک و تربیت او نقش بسزایی دارد. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: «بهترین زنان شما زنی است که وقتی همسرش به او می نگرد، شاد و مسرورش گرداند.» مردی در این زمینه با حضرت ابوالحسن علیه السلام مشورت نمود و عرض کرد: یکی از بستگانم از دخترم خواستگاری کرده، ولی او اخلاق بدی دارد. حضرت فرمود: «اگر بد خلق است، دخترت را به ازدواج او درنیاور.»

خوب و شایسته بودن

جابربن عبدالله انصاری می گوید، در محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله بودم. آن حضرت درباره همسر شایسته چنین فرمود: «بهترین همسران شما کسانی هستند که دارای ده خصلت باشند:

• برای آمدن فرزندان متعدد آمادگی داشته باشند. (زایا باشند.)
• مهربان باشند.
• عفت و پاک دامنی خود را رعایت کنند.
• در میان بستگان خود عزیز و سربلند باشند.
• نزد شوهر فروتن باشند.
• خود را برای شوهر بیارایند و خود را به او بنمایانند.
• نسبت به نامحرمان خود نگه دار باشند و پوشش خود را حفظ کنند.
• از شوهر حرف شنوی و اطاعت داشته باشند.
• در مسائل جنسی، میل شوهر را جلب کنند.
• در عشق و علاقه به شوهر، افراط نکنند و حد اعتدال را حفظ نمایند.»

در جایی دیگر، رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «من سعادة المرء الزوجة الصالحة »; از سعادت مرد این است که دارای همسری شایسته و خوب باشد.

اصالت خانوادگی

اسلام تاکید دارد که درباره سابقه خانوادگی همسر، تحقیق لازم صورت گیرد و به خصوص، مراتب ایمانی و اخلاقی او در نظر گرفته شود و نیز تا حد امکان، همسر از خانواده ای پاک و عفیف انتخاب گردد. این

اصالت خانوادگی در نحوه زندگی جدید و در نسل بعد تاثیر دارد. اگر نطفه،که متاثر از خصایص وراثتی والدین است، ناسالم باشد، دیگر امیدی به اصلاح فرزند نیست. به همین دلیل امام صادق علیه السلام می فرمایند: «تزوجوا فی الحجر الصالح، فان العرق دساس »;با خانواده شایسته ازدواج کنید; زیرا ژن ها خصایص والدین و اجداد را به نسل بعدی سرایت می دهند.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در این مورد به مردم آگاهی می دهند و می فرمایند: «ایها الناس ایاکم و خضراء الدمن »; ای مردم بپرهیزید از گیاهان سبز و خرمی که در مزبله دان ها پرورش یافته است. وقتی توضیح خواستند، مقصودشان را زنان زیبا و خوب رویی دانستند که در محیط فاسد و خانواده بد پرورش یافته اند.

توجه به کفویت

ازدواج با افراد هم کفو و هم شان باعث توافق بیش تر در زندگی می شود; زیرا درصد بالایی از اختلافات بین زن و شوهرها در نتیجه نبودن طرفین در یک شان و طبقه است. کفویت در جنبه های ایمانی، فکری، اقتصادی و... مطرح است، اما تکیه اساسی اسلام در کفویت، بیش تر بر مساله ایمان و اعتقاد است. علت این که پیامبر صلی الله علیه و آله، حضرت علی علیه السلام را برای همسری دختر خود انتخاب نمودند، همین مساله بوده است. بعضی روایات، کفویت، را شامل دو چیز دانسته اند: یکی عفت ناشی از ایمان و اعتقاد و دیگری تامین امکانات زندگی.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «الکفو ان یکون عفیفا و عنده یسار»;کفو (هم ردیف در ازدواج) کسی است که عفیف باشد و مالی هم داشته باشد.

مصداق این فرموده پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله را که «هر زن مسلمانی، کفو هر مرد مسلمان است »، در ماجرای ازدواج جویبر می یابیم; جویبر مردی از اهل یمامه، تازه مسلمان شده و به مدینه آمده بود. او مؤمن و مخلص، ولی سیاه پوست و مستمند بود و در مسجد زندگی می کرد. روزی پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمودند: چرا ازدواج نمی کنی؟ جواب داد: چه کسی به من بینوا زن می دهد؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: اسلام هر خوار و ذلیلی را عزیز کرده است. برو نزد زیادبن ولید - از اشراف انصار - و دختر او را خواستگاری کن. جویبر فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله را به زیاد گفت. زیاد پاسخ داد: ما دخترانمان را به هم ردیفان خود - از انصار - می دهیم. پیامبر صلی الله علیه و آله، که ماجرا را متوجه شدند، فرمودند: «ای زیاد، جویبر مؤمن است، هر مؤمنی کفو زن مؤمنه و هر مرد مسلمانی کفو زن مسلمان است.» زیاد پس از این فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله، اطاعت کرد و دخترش را با تشریفاتی، به ازدواج جویبر درآورد.

سلامت جسم و روان

عدم سلامت، مانع از ازدواج نیست، ولی در تداوم زندگی مشترک اثر منفی دارد. بر همین اساس، علمای اخلاق با استفاده از روایات اسلامی، گفته اند: با شش گروه از زنان ازدواج نکنید; یک گروه از این ها زنان انانه هستند; یعنی بسیار ناله می کنند، مریض احوالند و خود را به بیماری می زنند.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به مغیرة بن شعبه، که دختری را برای همسری خود نامزد کرده بود، فرمود: «پیش از ازدواج، درباره مزایای جسمی دختر مورد نظرت تحقیق کن; زیرا این بررسی در ایجاد الفت و محبت و توافق های بیش تر بین تو و همسرت پس از ازدواج، تاثیر زیادی دارد.» به همین دلیل به مرد اجازه داده شده در انتخاب همسر، برای به دست آوردن اطلاعات بدنی، یک بار به زن نظر بیفکند.

سلامت فکر و اندیشه نیز بر سلامت رفتار و اعتدال در برخوردها، اثر بسزایی دارد; زیرا روابط انسانی زوجین، تابع شرایط نفسانی و روانی آن هاست و با عدم وجود سلامت روان، نمی توانند روابط مستحکم خانوادگی را بنیان گذارند.

امام صادق علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده اند که آن حضرت فرمودند: «از ازدواج با احمق بپرهیزید که هم نشینی با او مایه اندوه و بلاست.»

تاثیر ازدواج

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: اذا تزوج الرجل احرز نصف دینه.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است. (مستدرک الوسائل، ج. ۱۴، ص. ۱۵۴.)

ازدواج در هنگام تنگدستی

قال الامام الصادق علیه السلام: من ترک التزویج مخافة الفقر فقد اساء الظن بالله-عز و جل-، ان الله- عز و جل - یقول: «ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله.» (۲)

امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس از ترس فقر ازدواج نکند نسبت به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا که خداوند می فرماید: اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بی نیازشان می کند. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۱)

ازدواج رحمت است

قال النبی صلی الله علیه و آله و سلم: یفتح ابواب السماء بالرحمة فی اربع مواضع: عند نزول المطر، و عند نظر الولد فی وجه الوالدین، و عند فتح باب الکعبة، و عند النکاح.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در های رحمت آسمانی در چهار وقت گشوده می شود: موقع بارش باران، زمانی که فرزند به چهره پدر و مادرش می نگرد، هنگام گشوده شدن در کعبه، هنگام برپایی مراسم عقد و عروسی. (بحار الانوار، ج. ۱۰۳، ص. ۲۲۱)

آفات بی همسر

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: اکثر اهل النار العزاب.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: بیشترین اهل جهنم انسان های بی همسر هستند. (من لا یحضره الفقیه، ج. ۳، ص. ۲۵۱)

تلاش در ازدواج بی همسران

عن الصادق علیه السلام قال: من زوج اعزبا کان ممن ینظر الله- عز و جل-الیه یوم القیامة.
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که مجردی را تزویج کند و امکان ازدواج او را فراهم نماید از کسانی است که در قیامت خداوند به آنان نظر لطف می کند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۵)

در سایه عرش

قال موسی بن جعفر علیه السلام: ثلاثة یستظلون یظل عرش الله یوم القیامة، یوم لا ظل الا ظله: رجل زوج اخاه المسلم او اخدمه او کتم له سرا.
امام کاظم علیه السلام فرمود: سه دسته در روز قیامت، روزی که سایه و پناهی جزء سایه خداوند نیست، در سایه و پناه خدا هستند: مردی که زمینه ازدواج برادر مسلمانش را آماده نماید، مردی که (به برادر مسلمانش خدمت کند، کسی که سر برادر مسلمانش را بپوشاند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۶)

منظور نظر حق

قال الامام الصادق علیه السلام: اربعة ینظر الله الیهم یوم القیامة: من اقال نادما او اغاث لهفان او اعتق نسمة او زوج عزبا.
امام صادق علیه السلام فرمود: چهار کس در قیامت مورد نظر پروردگارند: آنکه، چون طرف معامله پشیمان شود، معامله را برگرداند، کسی که غم از دلی برگیرد، کسی که برده ای را آزاد کند، کسی که بی همسران را به ازدواج درآورد. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۶)

بهترین وساطت

قال امیرالمؤمنین علی علیه السلام: افضل الشفاعات ان تشفع بین اثنین فی نکاح یجمع الله بینهما.
حضرت علی علیه السلام فرمود: از بهترین شفاعتها، شفاعت بین دو نفر در امر ازدواج است تا اینکه خداوند آنان را مجذوب یکدیگر گرداند. (تهذیب، ج. ۷، ص. ۴۰۵، وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۴۵)

ازدواج با دینداران

عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم قال: من تزوج امراة لمال ها وکله الله الیه، و من تزوج ها لجمال ها رای فی ها ما یکره، و من تزوج ها لدین ها جمع الله له ذلک.
از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر که با زنی به خاطر مالش ازدواج کند، خداوند او را به مال وی واگذار می کند، و هر که با او به خاطر جمال و زیبائی اش ازدواج نماید، در او چیزی را که خوشایند او نیست، خواهد دید، و هر که با وی به خاطر دینش ازدواج کند، خداوند تمامی این مزایا را برای او جمع می کند. (وسائل الشیعه، ج. ۱۴، ص. ۳۱)

دیدار قبل از وصلت

عن الصادق علیه السلام قال: لا باس بان ینظر الرجل الی المراة اذا اراد ان یتزوجها. ینظر الی خلف ها و الی وجهها.
امام صادق علیه السلام فرمود: مانعی ندارد که مرد قامت و صورت زنی را که قصد ازدواج با او دارد، ببیند. (وسائل الشیعه، ج. ۲۰، ص. ۸۸)

احادیثی پیرامون حجاب