ردمال چیست و چه مجازاتی دارد؟

رد مال در کلاهبرداری یعنی چه ؟

شاید تا به حال اصطلاح رد مال در کلاهبرداری را شنیده باشید. رد مال در کلاهبرداری به این معناست که فردی اقدام به تصرف مال شخص دیگری کند و این کار را با نیرنگ و از راه غیر قانونی انجام دهد. در این شرایط فرد مال باخته، می تواند به دادگاه شکایت کند تا با بررسی موضوع در دادگاه، حکم لازم برای فرد محکوم به رد مال صادر گردد. وقتی مالی که در مالکیت دیگری است، به طریق غیر قانونی یا بدون اجازه فرد، مورد تصرف دیگری قرار بگیرد، می توان از متصرف غیر قانونی شکایت کرد. دادگاه، در حکم خود، متصرف غیر قانونی را محکوم به رد مال می کند که در صورت نبود آن، دادگاه حکم به رد مثل مال یا پرداخت قیمت آن به نرخ روز می دهد. به طور کلی مالکیت افراد نسبت به اموالشان یکی از مهمترین حقوقی است که از آن برخوردارند. مالکیت حقی است که برای افراد وجود دارد تا اموال خود اعم از منقول و غیر منقول را تحت تصرف خود داشته باشند. اگر شخصی مال دیگری را بدون اجازه و رضایت او تصرف کند، طبق قانون محاکمه می شود و به عنوان یک کلاهبردار، شناخته می شود. همانطور که اشاره کردیم، وقتی مالی در مالکیت فردی باشد و از راه غیر قانونی و با فریب به مالکیت فرد دیگری درآید، فرد متضرر، امکان شکایت از بابت تصرف مالش توسط دیگری را دارد. بدین ترتیب فرد کلاهبردار که به صورت متقلبانه، مالکیت اموال را به دست آورده محکوم به رد مال یا برگرداندن مال به صاحبش می شود. یعنی علاوه بر جبران خسارت مال باخته، باید اموال تصاحب کرده از صاحب اصلی را نیز به او بازگرداند. بنابراین رد مال به معنی برگرداندن مال است. اما گاهی مال تصاحب شده، ممکن است توسط فرد کلاهبردار، از بین برود یا خرج شود، بنابراین چاره چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که دو راه برای جبران وجود دارد: رد مثل مال و یا رد قیمت مال. فرض کنید شخصی یک زنجیر طلا را سرقت کرده و برای تبدیل کردن آن به پول، آن را آب کرده باشد. در این حالت سارق نمی تواند رد مال کند و دقیقاً خود مال را به صاحبش بازگرداند. بدین ترتیب باید مثل آن را مالک بازگرداند یعنی باید یک زنجیر را با وزن و قیمت همان زنجیر اصلی به مال باخته باز گرداند. حال اگر چیزی که به سرقت رفته دیگر مثل و مانندی نداشته باشد، کلاهبردار باید رد قیمت مال را انجام دهد. مثلاً فرض کنید زنجیری که به سرقت رفته عتیقه بوده و یا ویژگی داشته که دیگر امکان تهیه آن نیست. در این شرایط باید دقیقاً قیمت مال از دست رفته محاسبه شود و به صاحبش بازگردانده شود.

انواع مختلف رد مال را بشناسید

در ادامه ساعد نیوز به انواع مختلف رد مال پرداخته است. هرگاه شخصی اقدام به تصرف مال شخص دیگری کند، محکوم به کلاهبرداری می شود و باید عین مال را به مالکش برگرداند. در اصطلاح حقوقی به این کار، رد مال می گویند. اما به طور کلی رد مال انواع مختلفی دارد که توضیح دادیم و عبارتند از:

• رد عین مال
• رد مثل مال
• رد قیمت مال

شرایط رد مثل مال چیست؟

در بخش قبل، توضیح دادیم که اگر عین مال، موجود باشد، دادگاه، سارق را ملزم به رد عین آن می کند. اما در مواردی ممکن است مال مورد سرقت، از بین رفته باشد. به عنوان مثال، کسی دستبند طلایی را از شخصی دزیده است. در این حالت، سارق علاوه بر اینکه محکوم به تحمل مجازات سرقت می شود، باید مال مسروقه را هم به صاحبش پس بدهد. حال، اگر سارق، دستبند را بعد از سرقت، فروخته باشد، دیگر دستبند وجود ندارد که بتواند آن را برگرداند . در این حالت، دادگاه، سارق یا شخصی که مال را به صورت غیر قانونی تصرف کرده است را محکوم به رد مثل آن مال می کند. اما در صورتی که سارق، قادر به رد مثل مال، نباشد، باید قیمت آن را پرداخت کند. علاوه بر شرط عدم دسترسی به مال برای رد آن، باید شرط دیگری نیز وجود داشته باشد تا بتوان مثل آن را رد کرد و آن، این است که مال لزوما باید مثلی باشد. به موجب، تعریفی که قانون مدنی از مال مثلی ارائه داده است، مال مثلی، عبارت از مالی است که اشباه و نظایر آن نوعا زیاد و شایع باشد. بنابراین، اگر مالی دارای مثل و مشابه نباشد، تا رد شود، در این حالت، باید تدبیر دیگری در نظر گرفت.

مجازات کلاهبرداری چیست؟

چندین ماده از قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری به توضیح مجازات جرم کلاهبرداری اختصاص دارد. میزان مجازات تعیین شده برای جرم کلاهبرداری بسته به جرم صورت گرفته است. همچنین علاوه بر نوع جرم، عوامل انجام جرم و شرایط وقوع آن نیز در مجازات، تأثیر گذارند. در یک تقسیم بندی کلی می توان مجازات جرم کلاهبرداری را به دو دسته ساده و مشدد تقسیم کرد که توضیح آن ها عبارتند از: مجازات جرم کلاهبرداری ساده: حبس از 1 تا 7 سال، همراه با پرداخت جزای نقدی معادل مال تصاحب شده و رد اصل مال به مالک مجازات جرم کلاهبرداری مشدد: حبس از ۲ تا ۱۰ سال، همراه با پرداخت جزای نقدی معادل مال تصاحب شده و رد اصل مال به ملک. همچنین اگر فرد کلاهبردار از کارمندان دولت باشد، از پست خود اخراج شده و هرگز دیگر به استخدام چنین ارگان هایی در نخواهد آمد.

رد مال در جرم کلاهبرداری پیش از صدور حکم

خوب است بدانید در اکثر موارد در رویه عملی دادگاه ها و محاکم هنگامیکه متهم پیش از صدور حکم چه در مرحله بدوی و چه پیش از صدور حکم قطعی در مرحله تجدیدنظر، نسبت به رد مال به صاحبش اقدام مینماید، میتواند رضایت وی را کسب کند. رضایت شاکی در اکثر جرایم نظر به قابل گذشت بودن آنها موجب مختومه شدن پرونده کیفری میشود. درخصوص جرم کلاهبرداری میبایست وفق قوانین و مقررات جزایی قایل به تفکیک شویم. ارزش و بهای مال مورد کلاهبرداری یا میزان وجه یا مبلغی که مورد کلاهبردرای قرار گرفته است مناط اعتبار و این تقسیم بندی میباشد.

1. اگر مال مورد کلاهبرداری یعنی موضوع جرم بیش از ۱۰۰ میلیون تومان باشد، این جرم، غیرقابل گذشت بوده و رضایت شاکی در صورت رد مال در جرم کلاهبردرای پیش از صدور حکم میتواند از موجبات اعمال مقررات تخفیف برای مرتکب باشد.
2. اگر مال موضوع جرم، کمتر از مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان باشد، در صورت اعلام رضایت شاکی خصوصا بر مبنای رد مال در جرم کلاهبردرای پیش از صدور حکم، مورد از موارد مختومه شدن پرونده و عدم صدور حکم محکومیت مرتکب خواهد بود.

عدم رد مال در کلاهبرداری یعنی چه و مجازات آن چیست؟

گاهی ممکن است عدم رد مال از سوی کلاهبردار صورت گیرد. به این حالت که کلاهبردار بعد از اعلام محکومیت در دادگاه، امکان بازگرداندن اصل مال را به هیچ شکلی نداشته باشد. یعنی نه اصل مال، نه مثل مال و نه قیمت آن را نتواند به صاحبش پرداخت کند. عدم رد مال در کلاهبرداری، کلاهبردار را تا زمانی که مال را به صاحبش برگرداند به حبس محکوم می کند. یعنی حتی اگر سال ها حبس تعزیری را بگذارند، تا تاریخی که اصل مال، مثل مال یا قیمت مال را به مالک پس ندهد، از زندان آزاد نمی شود. از طرفی چون برای رد مال در جرم کلاهبرداری، حق الناس مطرح است، عفو یا گذشت از آن به عهده مقام قضایی نبوده و خود مالک باید در این زمینه تصمیم بگیرد. اما توجه داشته باشید که با زندان رفتن فرد کلاهبردار، باز هم مالباخته به اموالش نمی رسد. آیا برای این مشکل راه حلی وجود دارد؟ باید بدانید که در این شرایط راه موجود برای زودتر رسیدن به اموال، اعسار در رد مال (قسط بندی بازپرداخت اموال) است.

اعسار در رد مال به چه معناست؟

زمانی که جرم کلاهبرداری در رد مال به دادگاه کشیده شد و محکوم مشخص شد،همانطور که گفتیم او باید اصل، مانند و یا قیمت مال سرقت شده را به صاحبش باز گرداند. حال اگر فرد کلاهبردار استطاعت مالی برای رد مال به ملک را نداشته باشد و سال های بسیاری هم در زندان بماند، برای مالباخته سودی نخواهد داشت. از این رو قانون شرایطی را ایجاد کرده است. مثلاً مالباخته می تواند درباره اموال و دارایی های کلاهبردار تحقیق کند و حکم توقیف آن ها رابه دادگاه بدهد. در این صورت، دادگاه از محل دارایی های فرد کلاهبردار، اموال مال باخته را به او بازمی گرداند ولی در شرایطی که کلاهبردار مالی هم نداشته باشد که بتوان توقیف کرد، کلاهبردار می تواند تقاضای اعسار کند. اگر مشخص شود که فرد کلاهبردار استطاعت مالی برای بازگرداندن اموال فرد مالباخته را ندارد، با درخواست اعسار، می تواند رد مال را به صورت اقساطی انجام دهد. به این ترتیب مال باخته می تواند هر ماه مبلغی را به صورت اقساط از فرد کلاهبردار پس بگیرد. تعداد و میزان هر قسط نیز به فاکتورهای بسیار از جمله توانایی مالی محکوم برای پرداخت اقساط، ارزش مال سرقت شده، تصمیم قاضی و …بستگی دارد.

آیا رضایت شاکی در رد مال برای جرم کلاهبرداری تاثیری دارد؟

رضایت شاکی در رد مال برای جرم کلاهبرداری به قابل گذشت بودن یا نبودن آن پیش از صدور حکم بستگی دارد. به طور کلی شرایط زیر حاکم است: اگر مال تصاحب شده بیش از ۱۰۰ میلیون تومان باشد، این جرم در دسته جرائم غیرقابل بخشش بوده و بنابراین رضایت شاکی در صورت رد مال برای جرم کلاهبرداری، حتی پیش از صدور حکم، تاثیری ندارد. ممکن است رضایت شاکی کمی در مجازات فرد کلاهبردار، تخفیف ایجاد کند، ولی باعث بخشش او نمی شود. اگر ارزش مال تصاحب شده کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان باشد، جرم از نوع قابل بخشش بوده و با رضایت شاکی پرونده در خصوص رد مال برای جرم کلاهبردرای، پرونده مختومه اعلام شده و حکم محکومیت برای کلاهبردار، صادر نمی شود.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

مناسبترین زمان برای شکایت علیه مجرم / قاعده مرور زمان