شکر سرخ
شکر طبرزد معروف به شکر سرخ یک نوع شکر طبیعی است که سابقه مصرف آن به 300 الی 400 سال می رسد. اما متاسفانه امروزه مصرف شکر سفید در بین جوامع جایگزین آن شده است. در صد شکر، در شکر سرخ زیر 88% که اکثرا در مزارع نیشکر خوزستان، عمان، چین، هند و مصر می روید که آن را از شیره نیشکر خالص به دست می آورند. برای تهیه آن، نیشکر را با آتش حرارت داده و سرخ می کنند و مواد حاصل شده را شکر طبرزد نیز می نامند. این شکر طبیعی و خالص دارای میزان کالری و ساکاروز کمتری نسبت به انواع دیگر می باشد و رنگ آن بسته به مزرعه کشت نیشکر، نوع نیشکر کاشته شده و میزان حرارت داده شده در هنگام پخت، متفاوت است. اما در خواص آن تغییری ایجاد نمی شود. اگر در موقع حرارت دادن بر اثر سوختن رنگش تیره شود، خواص دارویی و طبی خود را از دست می دهد. شکرهای سفید، زرد، قهوه ای و سرخ همه از نیشکر به دست می آیند و امروزه شکر سفید پر مصرف ترین شکر خانگی است، اما شکر سرخ دارای خواص بیشتری نسبت به نوع سفید آن است زیرا هیچگونه ماده افزودنی شیمیایی ندارد و کاملا خالص است، به همین دلیل مصرف آن در طب سنتی توصیه شده است و برای افرادی که شیرینی را دوست دارند اما به دلیل قند موجود در شکر سفید و ترس از ابتلا به دیابت، از خوردن آن خودداری می کنند، بسیار مناسب است.
مواد موجود در شکر سرخ چیست؟
شکر سرخ یک ماده مغذی در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری ها می باشد زیرا دارای آهن، آنتی اکسیدان، فیبر، کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر است و همچنین به میزان فراوانی پروتئین، ویتامین و املاح معدنی در آن موجود است.
استخراج شکر از نیشکر
وقتی نی های نیشکر به اندازه کافی قد کشید و درونش از قند انباشته شد، زمان آن است که کشاورز عزیز محصول شیرینش را برداشت کند و به درآمدزایی برسد. ولی چگونه؟ به این ترتیب: نیشکرها از درون نیزار خارج می شوند، برگ ها و زوایدشان زده می شود و پس از قطعه قطعه شدن، برای آبگیری درون دستگاه آبگیری قرار می گیرند. فرایند آبگیری که تمام شد، عصاره به دست آمده را باید دو تا سه ساعت در دیگ های بزرگ مسی جوشاند تا غلیظ شود. در این مرحله، محتویات درون دیگ ها را مدام هم می زنند تا شیره ای که لحظه به لحظه در حال غلیظ تر شدن است، نه ته بگیرد و نه سر برود. ضمن این که در همان هم زدن ها، به مرور تفاله های موجود در شیره هم روی ظرف می آید و می شود از شیره جدایشان کرد. بعد از این مراحل، محصولی به دست می آید که شبیه حلواست؛ هم از جهت رنگ، هم از جهت شکل و قیافه، هم از جهت شیرینی و دلچسبی. این محصول حلوا مانند، شکر سرخ نام دارد و شامل ترکیبی است از یک قند به نام ساکارز و شیره ای به اسم ملاس. بعد از این که عصاره غلیظ شده، خنک و سفت شد، به قطعات کوچک تقسیم می شود و به مصرف می رسد.
چگونه شکر سرخ را پودر کنیم؟
شکر سرخ اغلب کمی به شکل خمیری در بازار وجود دارد و برخی از موارد نیز برای سهولت مصرف آنرا به شکل پودر شده عرضه می کنند. اما وقتی آنرا به صورت خمیری تهیه کردید و لازم بود آنرا پودر کنید، بهتر است کمی آنرا در معرض هوا قرار دهید تا خشک شود. سپس با آسیاب برقی یا هاون آنرا به خوبی می توانید پودر کنید. ولی در نظر داشته باشید به علت داشتن ملاس کمی مرطوب می ماند. علاوه بر این موارد می توانید شکر سرخ قالبی را وقتی که تهیه کردید به صورت حبه ای در آورید و به جای قند کنار چای، دمنوش و قهوه مصرف کنید. حتی حبه شده آن نیز برای حل شدن در آب مناسب است.
فرق شکر سرخ و شکر قهوه ای چیست؟
ملاس یک ترکیب آنتی اکسیدانی در نی شکر است. این ماده در نی شکر رنگ تیره، چسبناک و غلیظ دارد که طی فرایند تهیه شکر سفید با افزودن مواد شیمیایی کاملا از بین می رود و در شکر سفید وجود ندارد.ملاس به عنوان یک ترکیب فوق العاده در شکر سرخ بیشتر از سایر انواع وجود دارد. جالب است بدانید ملاس حاوی مواردی از جمله ویتامین B6، کلسیم، پتاسیم، مس، آهن منیزیم، منگنز و سلنیوم است که سبب بالا رفتن خواص شکر سرخ و تفاوت آن با سایر انواع شکر شده است. شکر قهوه ای که در کارخانه ها اغلب تهیه می شود، با افزودن مواد شیمیایی، بسیاری از خواص برآمده از ملاس خود را از دست می دهد. نکته جالبی که در رابطه با تفاوت شکر سرخ با شکر قهوه ای وجود دارد این است که وقتی شکر قهوه ای در آب حل می شود رنگ آب تغییر خواهد کرد اما با حل شدن شکر سرخ در آب تغییر رنگ واضحی ایجاد نخواهد شد. نکته بسیار مهم دیگری که در رابطه با این دو نوع وجود دارد، به کالری و ارزش غذای آنها مربوط می شود. شکر سرخ کالری کمتری نسبت به شکر قهوه ای دارد اما ارزش غذایی آن به علت حفظ مواد معدنی و ویتامینی، بالاتر است. علاوه بر این موارد، ساکاروز موجود در شکر سرخ کمتر از شکر قهوه ای و سفید است. این نوع شکر طعم فوق العاده ای دارد تا جایی که تقریبا شبیه طعم عسل است. شکر سرخ، حداقل حاوی 88 درصد شکر است که شیرینی مطلوبی دارد.
طبع شکر سرخ چیست؟
یکی از نکاتی که مصرف این ماده خوراکی شیرین را محبوب کرده است، به طبع آن مربوط می شود. شکر سرخ طبع گرم و تر دارد که برای رفع عوارض سردی بسیار موثر است.
خواص شکر سرخ
شکر سرخ از گذشته تا اکنون در طب سنتی و مدرن جایگاه ویژه ای داشته است و خواص درمانی و دارویی فراوانی دارد که چند مورد از فواید شکر سرخ بدین ترتیب می باشند:
پاکسازی خون
به دلیل مواد معدنی که در این نوع شکر وجود دارد، از آن به عنوان راهکاری برای تصفیه و پاکسازی خون می توان استفاده کرد. اما به دلیل شکر زیاد نباید مصرف متعادل آنرا از یاد برد.
تنظیم فشار خون
یکی از ترکیباتی که در این ماده خوراکی وجود دارد، پتاسیم است. طبق تحقیقات انجام شده این ماده معدنی برای تعادل املاح، الکترون ها و مایعات بسیار ضروری است. حتی سلامت قلب و عروق نیز بسته به دریافت این ماده معدنی است. از شکر سرخ به عنوان منبعی برای دریافت پتاسیم می توان استفاده کرد اما بیماران مبتلا به دیابت و حتی فشار خون بالا باید در رابطه با مصرف آن از متخصص خود جویا شوند. زیرا قند بالایی دارد و باید احتیاط در مصرف آن را جدی گرفت.
شکر سرخ؛ ملین طبیعی
یکی از بدترین اختلالات گوارشی که وجود دارد، یبوست است. برای درمان اغلب راهکارهای طبیعی توصیه می شوند که یکی از آنها مصرف مقداری شکر سرخ است. البته این موضوع به دلیل فیبر و ملاس موجود در آن تاثیرگذار است.
مصرف شکر سرخ برای سرد مزاجان
از دیگر نکاتی که برای این ماده خوراکی شیرین وجود دارد، طبع گرم و تر آن است. در مواردی که سردی یا بلغم بر بدن غالب شود، می توان از شکر سرخ برای رفع آن بهره گرفت. به ویژه برای کودکان، ترکیبی از شکر سرخ و آب می تواند تاثیر به سزایی در بهبودی سردی آنها داشته باشد.
بهبود مشکلات گوارشی
در دیگر خواص شکر سرخ می توان به تاثیر آن بر بهبود مشکلات گوارشی اشاره کرد. از جمله موارد آن شامل موارد زیر است:
- رفع نفخ و گاز معده
- بهبود دل پیچه
- رفع گرفتگی و اسپاسم گوارشی
بهبود عوارض سرماخوردگی و آنفولانزا با شکر سرخ
یکی از بهترین راهکارهایی که برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا وجود دارد، نوشیدن مایعات و دمنوش های طبیعی و گرم است. از عوارض اذیت کننده این دو بیماری می توان به خشکی گلو اشاره کرد. برای رفع آن فقط کافی است به دمنوش هایی که استفاده می شود، مقداری شکر سرخ اضافه کرد. حتی مصرف آن به رفع گرفتگی گلو که ناشی از التهابات ایجاد شده است، کمک می کند.
رفع گرفتگی صدا
برای اینکه بتوان گرفتگی صدا را رفع کرد، فقط کافی است مقدار یک قاشق چایخوری از شکر سرخ را داخل آب ولرم حل کرد و نوشید. این ترکیب به خوبی به باز شدن صدا کمک می کند.
رفع کم خونی
درمان کم خونی راهکارهای خوراکی زیادی دارد. کم خونی ناشی از فقر آهن با دریافت روزانه آهن کنتل می شود. یکی از ترکیبات موجود در شکر سرخ آهن است که برای دریافت مقدار متعادل، از آن می توان استفاده کرد.
نقش شکر سرخ درکاهش خستگی روزانه
برای پشت سر گذاشتن خستگی روزانه دریافت مقدار متعادلی از ترکیبات مفید لازم است. نوشیدن یک فنجان دمنوش به همراه یک حبه شکر سرخ به دریافت خواص آنتی اکسیدانی و ویتامین b6 موجود در آن می انجامد که رفع خستگی را به همراه خواهد داشت.
پیشگیری از پوکی استخوان
این ماده غذایی به دلیل داشتن کلسیم، گزینه ای بسیار عالی برای استحکام و تقویت استخوان ها محسوب می شود. جالب است بدانید در گذشته برای دریافت خواص شکر سرخ، انواع مغزها را به وسیله آن کمی شیرین می کردند تا خواص مطلوبی از آن دریافت کنند. این روش برای کودکانی که تمایل به مصرف مغزها ندارند راهکار بسیار خوبی است.
تقویت قوای جنسی
یکی از راهکارهای موثر برای تقویت قوای جنسی، دریافت مواد غذایی مفید و موثر بر آن است. شکر سرخ به دلیل داشن مواد معدنی و ویتامینی، می تواند سبب افزایش میل جنسی شود.
درمان چاقی با فواید طبرزد
از آنجا که یکی از خواص شکر سرخ دارا بودن درصد کالری پایین نسبت به شکر سفید می باشد در نتیجه آن را به راحتی و بدون هیچگونه نگرانی جایگزین قند و شکر مصرفی خود کنید . چرا که نه تنها طعم و عطر دلخواه شما را برآورده می کند بلکه موجب کاهش وزن و پیشگیری از چاقی می شود .
سلامت پوست و مو با شکر سرخ
از جمله مشکلات پوستی جوامعی که بیشتر در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید ، آلودگی های صنعتی و فشار های عصبی قرار دارند می توان به جوش های پوستی ، آکنه ، اگزما ، پسوریازیس و حتی جوش های سرسیاه روی بینی اشاره کرد .خواص طبرزد به دلیل دارا بودن زینک ، منیزیم و کلسیم در سلامت پوست و مو بسیار موثر عمل می کند . به خصوص زمانی که تحت استرس شدید و یا کمبود زینک قرار می گیرید .
تقویت سیستم ایمنی بدن و تامین انرژی
به دلیل دارا بودن ۳۷۷ کیلوکالری انرژی مورد نیاز بدن ، مصرف شکر سرخ نه تنها هیچ مصمومیتی برای بدن تولید نمی کند بلکه انرژی مورد نیاز آن را نیز تامین می کند . شب ها قبل از خواب توصیه می شود برای پیشگیری از ضعف صبحگاهی ، مقداری شکر سرخ مصرف کنید . این کار علاوه بر تامین کردن مواد مغذی مورد نیاز بدن شما ، انرژی تحلیل شده در زمان خواب را تامین می کند و موجب می شود تا صبح ها با انرژی مضاعفی از خواب بیدار شوید .
خاصیت ضد میکروبی
یک مطلب تازه منتشر شده پیرامون این خاصیت شکر سرخ اعلام می دارد که شکر سرخ به دلیل دارا بودن خواص ضد میکروبی و خواص ضد التهابی از تشکیل عفونت جلوگیری کرده و آن را درمان می کند . برای این منظور آزمایشی انجام شده بر روی زخم های پوستی بدین ترتیب که ابتدا محل زخم را با آب و صابون تمیز کنید ، سپس محلول شکر سرخ را روی زخم بگذارید و دور آن یک باند بپیچید . در عرض ۳۶ ساعت یک یا دوبار این کار را تکرار کنید بعد از گذشت این مدت به وضوح شاهد تغییرات مثبت در ناحیه ی زخم خواهید بود .
مصرف شکر سرخ در بارداری
پیش از آنکه تاثیر و فواید شکر سرخ برای دوران بارداری را بیان کنیم، بهتر است این نکته را در نظر داشته باشیم که دیابت بارداری ناشی از تغذیه غیر اصولی ایجاد می شود و هر قدر فواید زیادی مواد غذایی شیرین داشته باشند، دلیل بر مصرف نامتعادل آنها نمی شود. خواص شکر سرخ در بارداری برای زمانی است که از آن متعادل مصرف شود تا مادر از ابتلا به دیابت دور بماند. از جمله فواید آن برای دوران بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت قوای مادر
- پیشگیری و درمان کم خونی در بارداری
- رفع سرگیجه و بی حالی
- دریافت ویتامین و مواد معدنی موجود در آن
- رفع اختلالات گوارشی مانند نفخ، دل پیچه و دل درد
- بهبود هضم غذا و پیشگیری از یبوست دوران بارداری
- کنترل فشار خون
شکر سرخ برای نوزادان و کودکان
نوزادان و کودکان برای رشد نیاز به انواع ویتامین ها و مواد مغذی با استفاده از مواد غذایی متنوع را دارند. کلسیم یکی از مواد معدنی است که در شکر سرخ وجود دارد و برای استحکام استخوان ها ضروری است. با دریافت کلسیم در کودکان و نوزادان، روند رشد و قد کشیدن آنها به خوبی طی خواهد شد. علاوه بر این موضوع، ممکن است گاهی نوزادان به دلیل مشکلات گوارشی کمی احساس ناراحتی کنند. با تغذیه آنها به کمک مقداری شکر سرخ و آب جوشیده ی ولرم شده، مشکلات گوارشی مانند نفخ، دل پیچه، یبوست و دل درد آنها رفع خواهد شد.
موارد استفاده از شکر سرخ
برای طریقه مصرف شکر سرخ و موارد استفاده از آن در گذشته، موارد زیر آورده شده است:
- نوعی از نوشیدنی های طبی تحت عنوان سکنجبین وجود دارد که معروف ترین و معمول ترین نوشیدنی ایرانیان بوده است! در فصول سرد مانند پاییز و زمستان از عسل در تهیه این نوشیدنی استفاده می شده و در فصول گرم بخاطر گرمی عسل، بجای آن از شکر تهیه می شده است و به آن “روشکر” نیز میگویند.
- از کاربردهای دیگر استفاده این شکر، استفاده از آن در کنار برنج است. تعجب نکنید! یکی از مصلحات برنج برای افرادی که به آن عادت دارند (به غیر از خود شمالی ها)، مصرف این شکر همراه با آن است.
- در رساله ذهبیه امام رضا (ع) نسخه ای برای افزایش هوش و ذکاوت ذکر شده که از شکر سرخ و هلیله تهیه می شود.
- ابن سینا نیز از این شکر به همراه روغن بادام در درمان قولنج (یبوست همراه با سختی در دفع محتویات روده و احساس درد) توصیه کرده است.
- ” کف” محصول جانبی است که از پخت شیره نیشکر به دست می آورند که با نان در وعده صبحانه خورده می شود.
- به جای قند با چای خورده می شود.
- از ناخالصی های گرفته شده از روی شیره نیشکر در صاف کردن عسل طبیعی استفاده می شود و همچنین از این ناخالصی ها کره محلی تهیه می کنند.
مضرات شکر سرخ چیست؟
یکی از برجسته ترین مضراتی که با شنیدن نام شکر به گوش می خورد، تاثیر بر بالا رفتن قند خون است. علاوه بر آن باید در نظر داشته باشید که در گذشته به طور کامل از شکر سرخ استفاده می کردند اما به دلیل برخی از مواد موجود در ترکیب آن، آنرا سمی معرفی کرده و مصرف آن تا حدودی کاهش یافت. ولی امروزه مجدد به دلیل ترویج زندگی ارگانیک استفاده از این نوع شکر مرسوم شده است. ولی باید دید آیا مضرات شکر سرخ به خواصی که به همراه دارد می ارزد یا خیر؟ برای پی بردن به پاسخ این سوال بهتر است به موارد زیر توجه کنید:
- به عنوان یک شیرین کننده طبیعی اگر تاییدیه از طرف سازمان بهداشت داشته باشد بهتر است
- مبتلایان به دیابت نباید به دلیل کالری پایینی که دارد، آنرا به طور کنترل نشده استفاده کنند
- شکر سرخ رژیمی نیست و افرادی که قصد کاهش وزن دارند همواره باید از مصرف آن اجتناب کنند
- برای تهیه آن حتما باید نوع بسته بندی شده را خریداری کرد؛ به علت رطوبتی که دارد ممکن است جاذب هر نوع باکتری و ویروس یا آلودگی باشد
- ارزش ویتامینی آن فقط به مقدار کمی ویتامین b1 مربوط می شود که نباید تنها دلیل برای مصرف نامتعادل آن باشد
- بالا رفتن قند خون به وسیله مصرف نامتعادل قند و شکر سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی خواهد شد
- قند اضافی در بدن سبب افزایش سرعت تشکیل رادیکال های آزاد در بدن می شود که اُفت سیستم دفاعی بدن را به همراه خواهد داشت
جمع بندی
با اینکه شکر سرخ، نام شکر را با خود یدک می کشد، اما از نظر خواص با شکر سفید تفاوت زیادی دارد. این ماده شیرین می تواند با خواص درمانی خود به رفع و کنترل بسیاری از مشکلات جسمی کمک کرده و سلامت افراد را بهبود بخشد.
گیاه شکر تیغال، خواص و مضرات آن در طب سنتی
