راشیتیسم یا نرمی استخوان چیست ؟
به نرمی و ضعف استخوان در کودکان اشاره دارد که معمولا در اثر فقر شدید و طولانی مدت در مقدار ویتامین D ایجاد می شود. ویتامین D جذب کلسیم و فسفر را از مسیر گوارشی تقویت می کند. فقر ویتامین D، حفظ مقدار مناسب کلسیم و فسفر را در استخوان ها دشوار می سازد که در نهایت سبب ایجاد بیماری راشیتیسم می شود. افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم غذایی عموما مشکلات استخوانی ناشی از راشیتیسم را اصلاح می کند. زمانی که راشیتیسم به دلیل سایر مشکلات زمینه ای ایجاد می شود، کودک ممکن است به سایر درمان ها نیاز داشته باشد. برخی ناهنجاری های اسکلتی ناشی از راشیتیسم ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
علائم نرمی استخوان درکودکان
کمبود ویتامین D ماه ها قبل از بروز علائم بالینی نرمی استخوان وجود دارد. در صورت بروز علائم بالینی عبارتند از:
- تغییر فرم اسکلت بدن: این تغییر شکل (دفورمیتی) شامل پاهای پرانتزی، انحنای غیرطبیعی در مهره ها، تغییر شکل لگن و برآمدگی قفسه است.
- استخوان های شکننده: شکستگی استخوان کودک از موارد شایع بر اثر نرمی استخوان است.
- نقص در رشد: تاخیر در رشد با انحنای رشد طولی قد و اندام ها از نتایج نرمی استخوان است.
- مشکلات بهداشتی دندان: این مشکلات شامل نقص در ساختمان دندان ها، افزایش پوسیدگی دندان ها و تاخیر در فرم گیری دندان ها می باشد.
- درد استخوان ها: شامل دردهای مبهم استخوانی به همراه دردهای موضعی بر روی استخوان های ستون مهره، لگن و پاها می باشد.
- ضعف عضلات: کاهش قدرت عضلانی که خود باعث اختلال در راه رفتن می گردد.
علل نرمی استخوان در کودکان
- کمبود ویتامین د در رژیم غذایی
- ناکافی بودن در معرض نورخورشید
- شیرخوارانی که پوست تیره دارند
- در مادران شیرده
- ضایعات کلیوی و کبدی
- اسهال مزمن
- استفاده از داروهای ضد تشنج و استروئیدی
- بیماران با التهاب روده ای
تشخیص راشیتیسم یا نرمی استخوان
در طول معاینه پزشک فشار نرمی را روی استخوان های کودک وارد می کند و وجود برخی ناهنجاری ها را مورد توجه قرار می دهد. توجه مخصوص پزشک روی نقاط زیر می باشد:
جمجمه: راشیتیسم در کودکان اغلب با نرمی استخوان جمجمه همراه است و ممکن است در انسداد نقاط نرم تاخیر داشته باشند.
پاها: در کودکانی که تازه راه افتاده اند اندکی خمیدگی در پاها وجود دارد، اما خمی بیش از حد پاها از علائم بیماری راشیتیسم در کودکان می باشد.
قفسه سینه: برخی کودکان مبتلا به راشیتیسم در برخی نقاط قفسه سینه شان ناهنجاری هایی دارند.
مچ دست ها و پاها: راشیتیسم در کودکان اغلب با بزرگ تر و ضخیم تر از حد معمول مچ دست و پاها نیز همراه است.
عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس از استخوان ها نیز در تشخیص راشیتیسم کاربرد دارد، زیرا می تواند ناهنجاری های استخوانی را مشخص کند. آزمایش های خون و ادرار نیز می تواند تشخیص راشیتیسم را تایید کند و همچنین به پیشرفت درمان کمک می کند.
درمان نرمی استخوان یا همان راشیتیسم
تجویز کلسیم درمان این بیماری است. معمولا چند ماه طول می کشد تا وضعیت بیمار به حد طبیعی برسد. پای پرانتزی یا بسیاری از تغییر شکل اندام ها با درمان دارویی خود به خود خوب می شوند
در حالات شدید تغییر شکل استخوان ها ممکن است ، نیاز به جراحی باشد با این وجود بعضی اوقات تغییر شکل استخوانی لگن یا قفسه ی سینه و یا مشکلات قدی که برای بیمار به بوجود آمده ممکن است برای همیشه برای وی باقی بمانند.
در مواردی که نرمی استخوان منجر به ناهنجاری های استخوانی و اختلال در انحنای مهره ها و یا فرم اندام ها گردد استفاده از آتل های مخصوص و در صورت عدم پاسخ، درمان جراحی ضروری است.
پیشگیری از بیماری راشیتیسم
قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید برای تامین ویتامین D گزینه بسیار مناسبی برای پیشگیری از راشیتیسم است. در طول اغلب فصل ها ده تا پانزده دقیقه قرارگیری در معرض تابش خورشید در میانه های روز می تواند کافی باشد. اما اگر پوست تیره ای دارید، اگر در فصل زمستان قرار دارید و یا اگر در مناطقی زندگی می کنید که تابش نور خورشید کم است نمی توانید ویتامین D مورد نیاز خود را از خورشید دریافت کنید.
علاوه بر این از آنجایی که خطر ابتلا به سرطان پوست وجود دارد، هشدارهایی در مورد دور ماندن نوزادان و کودکان از تماس مستقیم با خورشید و پوشیدن لباس های محافظتی مناسب و ضد آفتاب، وجود دارد.
برای پیشگیری از ابتلا به راشیتیسم اطمینان حاصل کنید، رژیم غذایی فرزند شما حاوی ویتامین D باشد. ماهی، روغن ماهی و زرده تخم مرغ همچنین استفاده از غذاهای غنی شده با ویتامین D می توانند بسیار موثر باشند. به هنگام مصرف غذاهای غنی شده با ویتامین D برچسب روی آن ها را چک کنید تا از مقدار ویتامین D آن مطلع شوید.
اگر در دوران بارداری قرار دارید، در مورد مصرف مکمل ویتامین D در این دوران از پزشک راهنمایی بخواهید تا به پیشگیری از راشیتیسم در کودک خود کمک کنید.
سخن پایانی
در بچه هایی که فقط شیر مادر مصرف می کنند باید روزانه ویتامین دی بصورت قطره مکمل استفاده کنند. اگر مادر شیرده هم ویتامین دی بیشتری مصرف کند میزان آن در شیر وی بیشتر می شود.
بچه ها نیاز دارند تا روزی دو لیوان شیر مصرف کنند. این مقدار در نوجوانان باید به روزی ۵-۳ لیوان افزایش پیدا کند.در بچه هایی که به شیر حساسیت دارند باید کلسیم را بصورت مکمل های غذایی به بچه داد.
