عملکردهای زبان‌کوچک چیست؟

ان کوچک یا مَلازه (به انگلیسی: Palatine uvula) اندام کوچک مخروطی شکلی است که در حلق و در بخش نرم کام قرار دارد. این اندام از بافت های پیوندی به همراه برخی غدد گوارشی مخروطی شکل، به همراه بافت های عضلانی تشکیل شده است. وظیفهٔ زبان کوچک جلوگیری از ورود آب و مواد غذایی به درون بینی است و مانند دریچه اپی گلوت برای نای است.

زبان کوچک، اندامی در انتهای حلق آدمی بوده که وظیفه چندانی بر عهده ندارد. جالب است بدانید برداشتن زبان کوچک خللی در تکلم و تلفظ واژگان و مصرف مواد غذایی به وجود نمی آورد، اما در صورتی که دچار مشکلاتی مانند التهاب و تورم شود، می تواند سلامت افراد را به خطر بیاندازد؛ بیماری نه چندان رایجی که در علم پزشکی آن را "اوولیت" می نامند! در این مطلب به بررسی علل بزرگ شدن زبان کوچک، علائم و درمان این بیماری خواهیم پرداخت.

در این بیماری، غشای مخاطی دور زبان کوچک متورم و اندازه زبان کوچک چهار تا پنج برابر اندازه طبیعی، بزرگ می شود و فرد احساس می کند یک جسم خارجی در ته حلق او وجود دارد و دچار تنگی نفس نیز می شود؛ این حالت ممکن است به خفگی بیانجامد. در صورتی که التهاب اوولیت، شدید شده و به حالت «آنژیو ادم» برسد و شخص را به منظور باز کردن راه هوایی موقت از راه گردن، سریعا به اورژانس نرسانند، بیمار به علت خفگی جان خود را از دست می دهد.

عملکردهای زبان کوچک:

زبان کوچک نقشی حیاتی در ایجاد سخن و عمل بلع دارد. همچنین مقدار قابل توجهی بزاق ترشح می کند که حاوی ترکیبات سروزی و مخاطی است، درنتیجه پشت گلوی شما را نرم می کند. بعضی خانواده ها ادعا می کنند که زبان کوچک به آنها برای تولید ارتعاشات صدا کمک می کند که اثری ضربه دار در خوانندگی است که با ایجاد ارتعاشات تولید می شود.

– تولید گفتار

کلیه صداهای گفتار زمانی تولید می شوند که پیکربندی دستگاه صوتی، جریان هوا را تغییر می دهد. بعنوان مثال، انتهای زبان می بایست برای تولید صداهایی مثل «ک» و «گ»، با نرم کام تماس پیدا کند. زبان های عربی، آلمانی، فرانسوی، عبری و همونگ بعضی از زبان هایی هستند که در آن حروف بیصدای زبان کوچک در آنها استفاده می شود. اینها صداهایی هستند که در پشت زبان ساخته می شوند.

– بلع

زبان کوچک و نرم کام برای جلوگیری از وارد شدن غذا به حفره بینی در طول عمل بلع، با هم همکاری می کنند. عضله بالابرنده پرده کامی (levator veli palatini) و عضله جمع کننده پرده کامی (tensor veli palatini)، عضلاتی هستند که کام و زبان کوچک را بالا بردن و صاف می کند، درنتیجه گذرگاه نازوفارنکس (مجرای بینی) را مسدود می کند. این مسئله باعث می شود موادغذایی و مایعات وارد حفره بینی نشود. در حین بلع، قسمت آویخته غضروف که زبانک نامیده می شود، دهانه حنجره را می پوشاند و درنتیجه از ورود غذا و مایعات به نای جلوگیری می کند.

رفلکس عق زدن یا واکنش غریزی استفراغ و بالا آوردن را می توان با لمس زبان کوچک یا نرم کام ایجاد کرد. این رفلکس می تواند جایگزینی برای استفاده از داروهای تهوع آور باشد.

مشکلات مربوط به زبان کوچک:

ازآنجاکه زبان کوچک در ساخت گفتار درگیر است، مشکلاتی می تواند درصورت آسیب دیدن عملکرد زبان کوچک اتفاق بیفتد. در زیر به برخی از مشکلات پزشکی مربوط به زبان کوچک اشاره می کنیم.

– نارسایی حلقی-کامی

واژه «دریچه حلقی-کامی» به دریچه مجرای هوای بینی اطلاق می شود که شامل انقباض دیواره پشتی حفره دهان و بالا رفتن نرم کام می شود. وجود دریچه حلقی -کامی برای تولید حروف صامت که با فشار دهان ایجاد می شود، ضروری است. این مکانیزم بستن می تواند بخاطر نواقص آناتومیکی یا ساختاری مثل کوتاه بودن نرم کام، شکاف کام یا شکاف کام زیرمخاط می تواند شدیداً تحت تاثیر قرار گیرد. اگر زبان کوچک و نرم کام به درستی در مقابل پشت گلو بسته نشوند، هوای اضافی به حفره بینی فرار می کند و درنتیجه باعث تودماغی شدن صدا می شود. در چنین شرایطی، فرد قادر نخواهد بود بعضی از حروف صامت را به درستی ادا کند.

زبان کوچک چیست؟

– نارسایی بینی

وقتی غذا را می بلعید، عضلات بالابرنده و جمع کننده پرده کامی زبان کوچک و نرم کام را بالا می کشانند تا نازوفارنکس را ببندند. این از ورود غذا به حفره بینی جلوگیری می کند. اگر این مکانیزم بستن عمل نکند، ممکن است غذا وارد حفره بینی شود. برگشت غذا از طریق بینی در افرادیکه نارسایی حلقی-کامی دارند، بیشتر اتفاق می افتد.

– عفونت زبان کوچک

التهاب زبان کوچک می تواند بخاطر عفونت های ناشی از باکتری، ویروس و امثال آن ایجاد شود. در این مشکل غشای مخاطی دور زبان کوچک متورم می شود که درمقابل می تواند باعث شود زبان کوچک به چهار تا پنج برابر اندازه طبیعی خود شود. این مشکل همچنین می تواند با لمس گلو یا زبان، حس خفگی ایجاد کند.

بعضی شرایط می تواند منجر به خونریزی زبان شود. برخی از این شرایط جدی هستند، در حالی که شاید دیگر بیماری ها اینگونه نباشند.

شایعترین علل خونریزی زبان عبارتند از:

• گزش ناگهانی و سخت زبان
• زخم های دهان
• جراحت ناشی از پروتزها یا ترموستات
• خوردن غذاهای تیز و سخت
• سرطان