ظاهراً حسن روحانی، رئیس جمهور، مدتی است که از برخی جهات، پا در مسیر رئیس جمهور اسبق کشور، محمود احمدی نژد گذاشته است ـ البته با برخی تفاوت ها. ارائه تفسیر های نادرست از آمار ها و مقایسه های نامعقول اقتصادی توسط برخی از صاحب منصبان و دولتمردان، اتفاق جدیدی نیست. در دولت های سابق و اسبق کشور نیز چنین صحنه هایی را شاهد بوده ایم؛ امری که ظاهراً عموم دولت ها و مسئولان در شرایط بحرانی و ناکارآمدی برای تخفیف یا کتمان ناتوانی های سیستماتیک و مدیریتی کشور به آن متوسل می شوند! اما چنین موضع گیری هایی مدت هاست که دیگر برای افکار عمومی جامعه ایرانی شناخته شده و نخ نما شده است.
به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از فرارو، افشین داورپناه*؛ اصطلاح «ننه جون کروبی» را باید حالا دیگر یکی از اصطلاحات مفید برای تحلیل وضعیت و شرایط حکمرانی در ایران دانست. اصطلاحی گویا و دقیق برای بیان وضعیتی که در آن برخی صاحب منصبان و سیاسیون، ظاهراً درک درستی از شرایط و وضعیت واقعی جامعه ندارند یا خود را در این باره به بی خبری می زنند! اصطلاح «ننه جون کروبی» اشاره به وضعیتی دارد که مردم جامعه شرایط دشوار و بغرنج اقتصادی (و حتی سیاسی و فرهنگی) جامعه را به خوبی با پوست و گوشت خود احساس می کنند، اما حکمرانان (کارشناسان و همراهان آن ها) منکر چنین وضعیتی هستند یا آن را با ارائه آمار ها و مقایسه های نادرست، تحریف یا مصادره به مطلوب می کنند. در چنین شرایطی می توان گفت که رابطه مردم و دولت در وضعیت «ننه جون کروبی» قرار گرفته است!
در یکی از مناظره های جنجالی انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ (دقیقا شنبه شب هفدهم خرداد ماه ۱۳۸۸)، وقتی محمود احمدی نژاد، کاندیدای ریاست جمهوری، وخیم بودن وضعیت تورم و بیکاری در کشور را تکذیب می کرد، مهدی کروبی، از دیگر نامزد های ریاست جمهوری آن دوره، گفت: «(حتی) ننه جون من هم تورم را می فهمد. چرا که وقتی می رود گوشت بخرد می فهمد گران است». عبارت های دقیق این بخش از مناظره چنین است: «آقای احمدی نژاد! حتماً اطلاع دارید که بانک مرکزی گفته است تورم ۲۵ درصد و خورده ای است، اما شما حالا ظرف دو روز آن را به ۱۴ درصد رسانده اید! آن هم با یک سری محاسبات عجیب و غریب. به علاوه، آقای احمدی نژاد تورم به جز این مسائل علمی اش، بدانید که با شکم و زندگی مردم سروکار دارد. با این خیالات و وهمیات همراه نیست. ننه جون من. البته من هم ننه ام مرده، هم ننه جونم مرده. اون هم تورم را می فهمد. چرا، وقتی می رود گوشت بخرد می فهمد گران است».
در یکسال اخیر، و به ویژه در چند ماه اخیر نیز به طور مکرر شاهد چنین وضعیتی در کشور بوده ایم! وضعیتی که زمانی دولتمردان کنونی، در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد، منتقد جدی و شدید آن بودند. ارائه آمار های انتخاب شده هدفمند، تحلیل و تفسیر نادرست آمار ها و همچنین ارائه مقایسه های نادرست برای مصادره به مطلوب کردن آن ها و کم اهمیت نشان دادن وضعیت دشوار اقتصادی این روز ها و دادن امید های واهی.
پیام احمدی نژاد به آمریکایی ها /سرمایه رئیس جمهور سابق آتش گرفته استبه نظر می رسد، بسیاری از دولتمردان و سیاستمداران کشور همچنان هنوز درک و دریافت واقعی و درستی از اوضاع و شرایط اقتصادی عموم مردم جامعه ندارند یا خود را به نادیدگی و ناشنوایی می زنند! شکاف بین مردم و دولت، کاهش شدید اعتماد و ناتوانی در مدیریت و جهت دهی به افکار عمومی، که روز به روز بیشتر امنیت ملی را تهدید می کند، ناشی از چنین مواجهه ای با وضعیت واقعی جامعه است.
برای تبیین این موضوع به چند مثال زیر توجه کنید:
روز شنبه (۱۲ مهر ماه) حسن روحانی، رئیس جمهور محترم، در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با تفسیر نادرست یک داده آماری اعلام کرد که اقتصاد ما در وضعیت کنونی در شرایط بهتری نسبت به آلمان قرار دارد! معنای ضمنی این آمار این است که کشور در وضعیت بغرنجی از نظر اقتصادی قرار ندارد و مردم باید خوشحال و احتمالاً شاکر باشند که وضعیت اقتصادی ما از آلمان بهتر است! و اینجا همانجاست که باید از دیدار ایشان با «ننه جون کروبی» نام برد. بهتر است بدانیم بر اساس آمار های جهانی، متوسط نرخ تورم در آلمان از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۰ یعنی در طول ۷۰ سال، کمتر از دو و نیم درصد بوده است (به طور دقیق تر ۲.۶ درصد)؛ و باز بهتر است بدانید، با توجه به ظرفیت ها و توانمندی های اقتصادی این کشور و همچنین برنامه ریزی های درست در مواجهه با کرونا، نرخ تورم در آلمان در شش ماهه اخیر (یعنی در اوج گرفتاری های کرونایی) در برخی از کالا ها حتی کاهشی بوده است! ـ اگر چه رشد اقتصادی این کشور نسبت به شش ماه سال گذشته، کاهش داشته است. (آمار های کامل و دقیق این موضوع را از مراکز رسمی آمار و وزارت اقتصاد آلمان در اینجا ببینید: www.finanz-tools.de) در واقع شهروندان آلمانی چیزی به عنوان تورم را در زندگی روزمره خود احساس نکرده اند.
رئیس جمهور محترم، سه هفته پیش از این یعنی، در روز ۱۵ شهریور ماه سال جاری نیز در ستاد ملی مقابله با کرونا گفته بود: «معجزه ملت ایران این است که در سه ماه اول امسال که تقریبا بسیاری از کسب و کار ها بسته شده بود، رشد اقتصاد غیرنفتی ما منفی ۱.۷ بود و این در حالی رخ داده که کشور هایی در دنیا بودند که رشد اقتصادی آن ها منفی ۱۴ و منفی ۲۰ بوده است ... ما در بخش کشاورزی رشد مثبت داشتیم ... ایران در درمان کرونا هم در مقایسه با کشور های پیشرفته جلوتر است. در مقایسه با کشور هایی مانند آمریکا و اروپایی ها می بینید که پزشکان و کادر درمانی ما چقدر سعی و تلاش دارند.»
پیش تر از آن، در ۲۲ مرداد ماه سال جاری نیز حسن روحانی در نشست هیات دولت گفته بود: "رشد اقتصادی هیچ کشوری قابل مقایسه با ما نیست ... اگر آمار رشد اقتصادی دولت با نفت را در سال های اخیر مقایسه کنیم، رشد ۱۴ درصد هم داشتیم و به طور متوسط ۵ درصد رشد اقتصادی با نفت داشتیم."
کاش رئیس جمهور محترم به جای این خوانش ها و مقایسه های نادرست با سایر کشور ها و اقتصادها، به همین آمار های رسمی داخلی که توسط مرکز آمار و بانک مرکزی ایران ارائه می شود نگاه می کردند تا تصویری دقیق تر از وضعیت کشور داشته باشند. کاش به نتایج نظرسنجی های چند ماه اخیر که در سطح جامعه انجام شده نگاه می کردند.
البته در این کژخوانی ها و تحلیل های اقتصادی نادرست، رئیس جمهور تنها نیست. ظاهراً در دیدار رئیس جمهور محترم با «ننه جون کروبی» سایر اعضای هیئت دولت هم کم و بیش حضور دارند! وضعیتی که برخی از دولتمردان از اقتصاد و فرهنگ کشور ترسیم می کنند، با آنچه مردم با گوشت و پوست خود احساس می کنند گاه فرسنگ ها فاصله دارد.
برای مثال، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، در همین روز شنبه (دوازدهم مهرماه) در تماس تلفنی با آیت الله العظمی صافی گلپایگانی گفته است: «فشار ها و تحریم های بی سابقه ای علیه ملت ایران اعمال شده است، هدف فروپاشی اقتصاد ایران بود، اما دولت با برنامه ریزی اجازه نداد که آن ها به اهداف خود دست پیدا کنند و خوشبختانه به فضل الهی اقتصاد کشور همچنان سرپا ایستاده است.» ایشان و سایر دولتمردان البته مشخص نمی کنند علائم فروپاشی اقتصادی چیست؟ چه مقدار تورم؟ چه میزان از کاهش تولید ناخالص ملی یا کاهش بی سابقه رشد اقتصادی؟ چه مقدار بیکاری؟ و ...؟ و دقیقاً از کدام برنامه ریزی موفق دولت سخن می گویند؟ (جایی که دولت حتی قادر به مدیریت تخم مرغ کشور هم نیست، افزایش چند برابری قیمت دلار و سکه در شش ماه اخیر به کنار.
این بی خبری یا بی واکنشی درباره وضعیت واقعی اقتصاد، فرهنگ و ... را در بین سایر دولتمردان نیز می توان شاهد بود.
برای مثال، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در توئیتی پیروزی پرسپولیس در برابر النصر عربستان را تبریک می گوید. وزیر ارتباطات هم در توئیتی مشابه، این پیروزی را تبریک می گوید! لابد در چنین شرایط دشوار اقتصادی ـ فرهنگی و سوءمدیریت های مکرر، انتظار دارند مردم چنین پیام هایی را شیرین و گوارا تلقی کنند! آن هم در حالی که هر یک از این وزرا در برابر انتقاد ها و پرسش های فراوانی که درباره عملکرد وزارت خانه های آن ها مطرح شده است و می شود، سکوت کرده اند یا ترجیح می دهند ساکت باشند ـ احتمالاً تا این که زمان بگذرد و این نقد ها مشمول گذر زمان و به فراموشی سپرده شود. چنین رفتار هایی از سوی وزرا زمانی شیرین و دلنشین است و معنای «مردمی بودن» دارد یا نشان دهنده ارتباطات خوب مردمی است که وضعیت نسبت مطلوبی در جامعه و عملکرد این وزراتخانه ها حاکم باشد؛ در غیر این صورت چنین رفتار هایی «مضحک»، «بی موقع» و ضد تبلیغ قلمداد خواهد شد!
قرار گرفتن در وضعیت «ننه جون کروبی» فقط مختص دولتمردان و حکمرانان نیست بلکه برخی از فعالان سیاسی و اقتصادی را نیز در چنین وضعیتی قرار می گیرند. برای مثال اظهارات سعید لیلاز که در اوایل تابستان امسال گفته بود: «معتقدم شرایط بسیار سختی داریم، ولی اگر تا آخر مرداد و شهریور دوام بیاوریم دیگر اتفاقی نمی افتد و قادر خواهیم بود که از شرایط بحرانی در حوزه اقتصادی به سلامت عبور کنیم! .» گذشته از نادرستی و سست بودن تحلیل و پیش بینی ایشان، ظاهراً در اظهار نظر و پیش بینی ایشان، مردمانی که در طول این ماه ها استخوان های شان در زیر چرخ های تورم و گرانی و بیکاری و ... خورد خواهد شد، جایی ندارند!
با چنین استفاده های نادرستی از آمار ها و با این نوع تحلیل های سیاست زده، شبه امنیتی و گاه تک بعدی و ناقص، روز به روز فاصله بین مردم و دولت افزایش خواهد یافت. ظاهراً واقعیت ها و مشکلات روزمره مردم قرار نیست جایی در سیاست و سیاست ورزی داشته باشد. چیزی که باید آن را مهمترین متغیر «امنیت ملی» و «منافع ملی» قلمداد کرد. باید بدانیم تا روزی که معیشت روزمره مردم در مرکز سیاست ها داخلی و خارجی، تصمیم گیری ها و اقدامات حکمرانان قرار نگیرد نمی تواند از منافع ملی و تامین امنیت ملی سخن گفت.
