رعایت بهداشت دهان و دندان یک از مهمترین کارهایی است که هر فرد باید برای حفظ سلامتی خود انجام دهد. با عدم رعایت بهداشت در دهان و دندان مشکلات متعددی برای قسمت های دیگر بدن به وجود می آید. در بازار نیز مواد مختلفی برای پاکیزگی و حفظ بهداشت دهان و دندان ها وجود دارد و خوشبختانه تنوع آنها بالا است. جدا از خمیر دندان که برای تمیز نمودن دندان ها استفاده می شود، از دهانشویه ها نیز می توان برای مراقبت بیشتر از دندان ها استفاده نمود. البته دهانشویه ها انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
انواع دهانشویه های موجود
دهانشویه ها به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند و بر همین اساس انواع مختلفی دارند:
- دهانشویه های آنتی باکتریال و ضدعفونی کننده
- دهانشویه های فلورایدی
- دهانشویه های بهداشتی و زیبایی
- دهانشویه های گیاهی-طبیعی
اغلب دهانشویه های موجود بدون نسخه به فروش می رسد. اما بهتر است در استفاده از دهانشویه ها با پزشک خود مشورت نمایید. همچنین توصیه می کنیم دهانشویه ها را فقط از داروخانه ها تهیه نمایید.
دهانشویه های فلورایدی و موارد استفاده از آنها
این نوع دهانشویه ها بیشترین استفاده را در بین انواع دیگر دهانشویه ها دارند. دهانشویه حاوی فلوراید به حفاظت دندان در مقابل پوسیدگی کمک می کند و ایمنی دندان را افزایش می دهد و آن را تقویت می کند. بسیاری از خمیر دندان ها حاوی فلوراید هستند همچنین در آب شهری نیز مقداری فلوراید وجود دارد. با این حال آن دسته از افرادی که در طول روز کمتر مسواک می زنند، می توانند از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده نمایند. توجه کنید مصرف بی رویه دهانشویه و مواد دارای فلوراید می تواند باعث آسیب رسیدن به دندان ها و ایجاد لکه روی دندان ها شود.
موارد استفاده از دهانشویه های ضدعفونی کننده و آنتی باکتریال
این نوع دهانشویه ها بیشتر موارد درمانی دارند. و بعد از جراحی یا درمان های دهان و دندان استفاده می شوند. دهانشویه های آنتی باکتریال حاوی کلرهگزیدین گلوکونات هستند و رشد باکتری و میکروب ها در دهان را متوقف می کنند. افرادی که تحت جراحی لثه قرار گرفته اند یا در معرض ابتلا به بیماری های پریودنتال هستند و همچنین آن دسته از افرادی که نفس بد بو دارند می توانند از دهانشویه های ضدعفونی کننده استفاده نمایند. این دهانشویه ها حاوی مقداری الکل هستند و باعث خشکی و تغییر رنگ دندان ها می شوند. مصرف این نوع دهانشویه ها فقط باید در طول درمان باشد و از مصرف بی رویه آن پرهیز نمایید.
دهانشویه های زیبایی و بهداشتی و موارد استفاده از آنها
دهانشویه های زیبایی برای هیچ درمانی تجویز نمی شوند و فقط نقش خوش بو کردن دندان ها بر عهده دارند. این دهانشویه ها از دندان ها در برابر باکتری ها و پلاک های دندانی محافظت نمی کنند. اگر قرار یک ملاقات مهم را دارید یا می خواهید در یک میهمانی شرکت کنید می توانید از این دهانشویه ها برای خوشبو کردن دهان تان استفاده نمایید. معمولا اثر بوی این دهانشویه ها بعد از خوردن مواد غذایی از بین می رود.
دهانشویه های طبیعی و گیاهی
این نوع دهانشویه ها اغلب در منزل قابل تهیه هستند البته در داروخانه ها نیز موجود هستند. بسیاری از افراد ترجیح می دهند از دهانشویه های شیمیایی استفاده نکنند. محلول آب ولرم با نمک نیز یک نوع دهانشویه طبیعی محسوب می شود. محلول سرکه و نمک هم یک دهانشویه طبیعی است. این دهانشویه ها نیز عملکرد خوبی دارند.
دهانشویه ها از هر نوعی که باشند، نباید در مصرف آنها زیادی روی نمود زیرا باعث اثر معکوس خواهند گذاشت و سبب آسیب رسیدن به دندان ها می شوند. با آنکه دهانشویه ها دندان ها را در برابر باکتری ها و پلاک های دندانی محافظت می کنند اما نباید از مسواک و نخ دندان غافل شد. دهانشویه ها فقط باعث پاک شدن سطح رویی دندان ها می شوند. با نخ دندان و مسواک غذاهای باقی مانده در میان دندان ها نیز کاملا پاک می شوند.
اما چه زمان باید از دهانشویه استفاده نمود؟ قبل از مسواک زدن یا بعد از آن؟
اگر برای خوشبو کردن دهان از دهانشویه استفاده می کنید باید بعد ز مسواک زدن آن را غرغره نمایید. برای دهانشویه های دیگر نیز می توانید یک بار پیش از مسواک زدن و یکبار بعد از مسواک زدن دهانشویه را غرغره کنید. قبل از مسواک زدن استفاده از دهانشویه باعث شل شده باکتری های روی دندان می شود سپس با مسواک می توان آنها را به طور کامل از روی دهان زدود. برای غرغره کردن دهانشویه بهتر است زمانی بین 1 تا دو دقیقه صرف کنید.
استفاده از دهانشویه ها یکبار در روز و آن هم در انتهای شب کافی می باشد. سعی کنید هر شب قبل از خواب از مسواک، نخ دندان و دهانشویه برای پاکیزه نمودن دهان از مواد غذایی که در طول روز خورده اید، استفاده کنید. این کار زمان زیادی از شما تلف نخواهد کرد. هر شب حدود 10 دقیقه وقت برای بهداشت دهان و دندان وقت بگذارید.
آیا با وجود استفاده از مسواک و نخ دندان باز هم لزومی به استفاده از انواع دهان شویه وجود دارد؟
بله، دهان شویه اغلب به عنوان روش کمکی محسوب می شود و جایگزین مسواک، خمیردندان و نخ دندان نیست اما در بعضی از افراد برای کاهش بار میکروبی یا مهار پوسیدگی کاربرد دارد.
آیا دندان پزشکان روی استفاده منظم از دهان شویه تأکید می کنند؟
کسانی که پوسیدگی دندان هایشان به کندی پیشرفت می کند هفته ای یک بار، از دهان شویه فلوراید استفاده کنند ولی اگر پوسیدگی دندان ها پیشرفت سریعی دارد توصیه می شود باید یک شب در میان از دهان شویه استفاده کنید.
دهان شویه های حاوی الکل اثر بهتری دارند یا دهان شویه های بدون الکل؟
مزیت دهان شویه های حاوی الکل این است که راحت تر جذب مخاط دهان، لثه و… می شوند و اثرگذاریشان بیشتر است. اما مضراتی هم دارند ازجمله اینکه می توانند دهان را خشک کنند و استفاده طولانی مدت از آن می تواند ریسک ابتلا به سرطان های داخل دهانی را بیشتر کند، بنابراین دهان شویه های فاقد الکل گرچه مزیت الکل را ندارند اما مضرات حاصل از آن را نیز ایجاد نمی کنند و ایمن تر هستند.
روش صحیح استفاده از دهان شویه چگونه است؟
برای استفاده درست از دهان شویه باید مراحل زیر را به ترتیب انجام داد:
۱. روش صحیح مسواک زدن، غذا ها و پلاک میکروبی را از سطح دندان ها و لثه ها از بین می برد و سطح آن ها را آماده پذیرش مواد دهان شویه می کند.
۲. مقدار کافی از دهان شویه را مطابق دستور دندان پزشک یا از طریق شیوه مصرف روی بطری، درون درب بطری دهان شویه ریخت.
۳. دهان شویه را وارد دهان کنید و با فشار در دهانتان بچرخانید تا تمام سطوح دندان ها و لثه ها و سطوح بین دندانی با دهان شویه تماس یابد.
۴. معمولاً ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه زمان برای نگه داشتن دهان شویه در دهان کافی است، پس از پایان این زمان بقیه دهان شویه را از دهان خارج کنید.
۵. پس از مصرف دهان شویه باید تا نیم ساعت از شستن دهان، خوردن غذا و نوشیدن مایعات پرهیز کرد تا مواد مؤثر آن در تماس با س طح دندان ها و لثه ها باقی بماند.