انواع مقالات علمی و تفاوت های آنها با یکدیگر

دانستن اینکه چه مقالاتی در مجلات چاپ می شود به شما کمک خواهد کرد مقاله ­ بهتری برای انتشار تهیه کنید.

تنوع مقالات بسیار زیاد است و اشاره به تمامی آنها خارج از این بحث خواهد بود اما ۶ نوع مقاله علمی هستند که برای چاپ مقاله در مجلات باید بیشتر درباره آن­ها بدانید. شناخت انواع مقالات، شیوه نگارش و اهداف آنهاست که از شما محققی خبره می سازد.

در صورتی که بدانید راه و چاه نگارش هر یک چیست و چه دستاوردهایی می تواند برای تان داشته باشد، با چشمانی بازتر و هدف مندتر وارد دنیای نگارش و پژوهش می شوید. مقاله نویسی راهی مناسب برای ابراز دانش و نظرات خود در دنیای علم و تحقیق است. به سادگی نمی توان به این دنیا مسلط شد. باید آگاهی و دانش کافی داشته باشید.

تقسیم بندی مقالات از نقطه نظرهای مختلف چیست؟

ما دسته بندی های مختلفی برای انواع مقالات می توانیم در نظر بگیریم. اما در این مقاله به دو روش کلی، این کار را انجام خواهیم داد. در بخش اول به انواع مقالات از نقطه نظر ساختاری می پردازیم و در بخش دوم به انواع مقالات از نقطه نظر مکان و بستری که در آن چاپ می شوند.

پس دو نوع دسته بندی برای مقالات در نظر می گیریم:

• دسته بندی انواع مقالات براساس ساختار؛
• دسته بندی انواع مقالات براساس مکان انتشار وچاپ.

این توضیح را در ذهن داشته باشید: مقالاتی که در مجلات و پایگاه های مختلف به چاپ می رسند، می توانند از منظر ساختار متنوع باشند. در ادامه با ساختارهای مختلف آشنا می شوید.

انواع مقالات براساس نوع و ساختار

• مقاله پژوهشی (original research)
• مقاله مروری (Review Article)
• گزارش ها یا نامه های کوتاه (short letters or reports)
• مطالعات موردی (case-study)
• مقاله نظری (opinion article)

مقاله علمی پژوهشی چیست ؟

مقاله علمی پژوهشی به مقاله ای گویند که در نگارش آن به جای پرداختن به نتایج تحقیقات پیشین در زمینه تحقیقاتی، به داشتن یک ایده نو و نوآوری نسبت به تحقیقات پیش پرداخته شده باشد. در واقع مقاله پژوهشی به مقاله بیس یا پایه ای اطلاق می شود که برای نگارش آن از داده های خامی که خود محقق آن ها را به دست آورده است، استفاده شده باشد. مقاله علمی پژوهشی بر روی تجزیه و تحلیل و هم چنین تفسیر این داده ها شکل گرفته است و روی تجزیه اطلاعات کسب شده از تحقیقات پیشین تمرکزی ندارد.

مقاله علمی پژوهشی به رفع یک مشکل خاص اختصاص داده می شود که قبلاً درباره آن راه حلی ارائه نشده است و یا راه حل های ارائه داده شده شک برانگیز هستند. مقالات علمی پژوهشی اغلب دارای المان های تحقیقاتی به خصوصی هستند.

چاپ مقاله در یک مجله علمی چقدر هزینه دارد؟

المان های مختلف یک مقاله علمی پژوهشی چیست ؟

نگارش مقالات علمی پژوهشی دارای استانداردها و الگوهای خاصی است و در تنظیم آن ها بایستی المان های نگارش یک مقاله استاندارد رعایت شده باشد. این المان ها به ترتیب زیر تعریف شده اند:

• عنوان مقاله علمی پژوهشی: عبارتی که بتواند در حداقل تعداد کلمات، تحقیقات انجام شده را به مناسب ترین شکل ممکن توصیف کند.
• فهرست مقاله: در فهرست مقاله نویسنده موظف است برای هرکدام از بخش های پیش رو صفحه خاصی را مشخص کند تا جستجوی اطلاعات را برای خواننده تسهیل کند.
• معرفی یا اطلاعات پیش زمینه: نویسنده بایستی به معرفی خود، همکاران خود، سال انتشار مقاله و مجله انتشار کننده مقاله بپردازد.
• مرور ادبیات: در این قسمت نویسنده به مقالات پیشین که در زمینه مورد بحث تحقیقاتی را انجام داده اند، اشاره می کند.
• روش تحقیق: در این بخش محقق روش های مختلفی را که در گردآوری اطلاعات به کار شده است در اختیار خواننده قرار می گیرد تا در صورت نیاز بتواند نتایج به دست آمده را بازسازی کند.
• نتایج مقاله علمی پژوهشی: نویسنده در این قسمت به نتایج مختلف اقدامات مذکور در روش تحقیق، بدون هیچ گونه تجزیه و تحلیل، اشاره می کند.
• تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده: در این بخش نتایج ذکر شده در قسمت قبل، از طرف نویسنده تفسیر می شود و مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.
• نتیجه گیری و پیشنهادات برای تحقیقات آینده: نویسنده در نهایت با توجه به تجزیه و تحلیل انجام گرفته شده، نتیجه نهایی و راه حل نهایی برای مشکل مطرح شده را عنوان می سازد و پیشنهاداتی را برای محققانی که قصد دارند در آینده این تحقیقات را گسترش دهند، ارائه می کند.

نکات مهم در مورد مقالات علمی پژوهشی

• مدت زمان مورد نیاز برای گردآوری یک مقاله علمی پژوهشی می تواند بین 1 روز تا چند سال متفاوت باشد.
• معمولاً مقالات علمی پژوهشی با کیفیت دارای تعداد صفحات بالایی هستند. این تعداد می تواند از 10 صفحه تا چند صد صفحه متغیر باشد. داشتن یک مقاله با تعداد صفحات کمتر از 10، با توجه بخش های مختلف و قسمت های اصلی تحقیق که در بالا ذکر شد، منطقی به نظر نمی رسد.
• در گردآوری یک مقاله علمی پژوهشی می توان از اطلاعات به دست آمده در طول سال های اخیر که به شکل کتاب یا مقاله در مجلات مختلف به نگارش در آمده اند استفاده کرد. با این وجود برای این که مقاله ما از نوع علمی پژوهشی باشد، بایستی به یک مشکل اصلی که امروزه با در تحقیقات پیشین مطرح شده است، اشاره کنیم و از مطالب یا مقالات پیشین تنها در راستای استفاده از روش ها، آنالیز اطلاعات و یا گردآوری اطلاعات کمک بگیریم.

مقاله مروری چیست؟

مقالات مروری شامل خلاصه ­ای از تحقیقات و پژوهش­های انجام شده پیرامون یک موضوع خاص می­ شوند و جایگاه فعلی موضوع و آینده آن را به تصویر می کشند. در این نوع مقالات به تجزیه و تحلیل موضوع، تفاوت ­ها و اغلب مشکلاتی اشاره می شود که سد راه بحث قرار گرفته­ اند.

برای نوشتن یک مقاله مروری باید از سوی مجله مورد نظر دعوت نامه ­ای دریافت کنید. اگر می­ خواهید یک مقاله مروری بنویسید پیش از شروع کار به ادیتور مجله مورد نظرتان ایمیل بزنید و پیش نویسی از موضوع برای او ارسال کنید. تعداد کلمات مقاله مروری وابسته به موضوع و مجله ­ای که قرار است در آن چاپ شود متفاوت است و برای مقالات مختلف می تواند بین ۸ تا ۴۰هزار کلمه باشد. بنابراین بسیار مهم است که درباره این موضوع نیز از مجله مورد نظرتان اطلاعات کامل بگیرید.

مقالات مروری قصد دارند تا اطلاعات جامعی درباره آنچه قبلا پژوهش شده، جمع آوری کنند و در اختیار مخاطبان قرار بدهند. از همین روست که به پایگاه داده خوبی برای محققان دیگر بدل می شوند و معمولا به آنها استناددهی زیادی داده می شود. مثلا دست روی موضوعی می گذارند و امور و تحقیقاتی را که در دهه اخیر روی آن صورت گرفته به دقت واکاوی و مرور می کنند. اطلاعات تازه یا دستاوردهای جدیدی در مقالات مروری بحث و ارائه نمی شود. این دسته از مقالات می توانند حاوی انتقاداتی به آثار گذشته هم باشند و گذشته، وضعیت کنونی و آینده یک موضوع کارشده در حیطه ای تخصصی را به چالش بکشند.

المان های مقاله مروری

• عنوان؛
• چکیده؛
• مقدمه؛
• روش انجام کار؛
• یافته ها؛
• نتیجه گیری؛
• تقدیر و تشکر؛
• فهرست ها.

تعداد صفحات یک مقاله چقدر باید باشد؟

نکات مهم مقاله مروری

• باید هنگام نوشتن یک مقاله مروری به طول آن دقت داشته باشید. مقالات روایتی (Narrative Review) معمولا بین ۸۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ متغیر هستند. مقالات مروری نظام مند (Systematic Review) اغلب کوتاه ­تر نوشته می ­شوند و کمتر از ۱۰۰۰۰ کلمه دارند.
• نیاز نیست همه جزئیات ذکر شود.
• ساختار منطقی مقاله را رعایت کنید.
• در هر موضوع تحقیقی حداقل 5 و حداکثر 8 مقاله را به عنوان منبع انتخاب کنید.
• هر مطلبی از یک مقاله دیگر می آورید، حتما باید نام منبعش ذگر کنید.
• سعی کنید مقاله مروری شما حرف جدیدی را بیان کند.

گزارش ها یا نامه های کوتاه (short letters or reports)

این مقالات علمی، قسمتی از داده های تحقیقات اصلی را گزارش می کنند که سردبیران معتقدند برای بسیاری از محققان جالب خواهد بود و ممکن است باعث تحقیقات بیشتر در آن زمینه شود.

از آنجایی که این مقالات نسبتاً کوتاه هستند، برای دانشمندانی که دچار کمبود وقت می باشند، بسیار مفید هستند. با توجه به محدودیت این نوع مقاله ها از نظر تعداد صفحات و یا تعداد کلمات، برخی از جزئیات تجربی در آن ها منتشر نمی شوند تا زمانی که نویسندگان نسخه کامل تحقیقات اصلی را بنویسند.

این مقالات که گاهی ارتباطات مختصر (Brief communications) نیز نامیده می شوند، از نظر اهمیت جایگاه پایین تری نسبت به پژوهش های اصیل دارند.

مطالعات موردی (case-study)

در مقالات مطالعات موردی، به موارد خاصی از یک پدیده­ جالب و جدید اشاره می­ شود. هدف اصلی این مطالعات آگاه سازی سایر محققین درباره احتمالاتی است که یک پدیده خاص می­ تواند بوجود بیاورد. این نوع مقالات اغلب در زمینه پزشکی کاربرد دارند.

در مطالعات موردی پزشکی به شرایط خاص یک بیمار، تشخیص بیماری او، علائم و راهکارهای پزشکی که برای درمان آن بیماری انجام گرفته است، اشاره می­ شود. این گزارش­ ها باید درباره مطالعه موردی باشد که قبلا ناشناخته بوده است. به همین دلیل این نوع مقالات بیشتر توسط محققان باتجربه تهیه می شود. مطالعات موردی بسیار نقش مهم و پیش برنده ای در توسعه و رشد تحقیقات در زمینه های مختلف به ویژه پزشکی دارند.

مطالعات موردی، شرایط و موقعیت هایی خاص را زیر نظر می گیرند و به تحقیق روی آنها می پردازند. به همین دلیل بسیار عمیق هستند و به پیش برد علمی و تخصصی موضوعات کمک زیادی می کنند. مطالعات موردی در دسته بندی تحقیقات کیفی قرار می گیرند و مزایای زیادی به همراه می آورند.

مقاله نظری (opinion article)

مقالات نظری به مقالاتی گفته می شود که مولف آن به بررسی و تحلیل یک تحقیق خاص می­ پردازد. او در این مقاله می­ تواند به نقاط قوت و ضعف تئوری ارائه شده اشاره کند و یا حتی آن موضوع خاص را نقد کند. مقالات نظری بسیار کوتاه هستند و معمولا تا ۲هزار کلمه محدودیت دارند. بنابراین در همین مقاله کوتاه نویسنده باید بتواند با دلیل و مدرک، چیزی را رد کرده یا از آن حمایت کند و نظریه تازه ­ای مطرح نماید.

این مقالات هم دارای بخش هایی به شرح زیر هستند:

• چکیده؛
• مسأله و موضوع پژوهش مورد بحث؛
• هدف و ساختار مقاله؛
• منابع مورد استفاده؛
• نتیجه گیری.

شناخت انواع مقاله می تواند برای کسانی که تازه در این مسیر گام گذاشته اند، بسیار مفید باشد.

بسیاری از دانشجویان به خاطر عدم آشنایی با انواع مقالات و چگونگی شروع نگارش، عطای تولید محتوای مقالات علمی را به لقای آن می بخشند. چنین چیزی اشتباه است. کافی است، یک بار دقیق با انواع مقالات آشنا شوید تا امکان ورود به حیطه مقاله نویسی برای تان ساده و آسان شود.

البته در فرایند تولید مقالات به ویژه مقالات پژوهشی نیاز به مجهزبودن به مهارت هایی خواهید داشت. مثلا زبان انگلیسی یکی از مهم ترین مهارت هایی است که برای نگارش مقالات پژوهشی و هم چنین مقالات دیگر به آن نیاز دارید. اما آشنایی با مجلات نیز میتواند دید شما را نسبت به پژوهشی که انجام داده اید گسترده تر سازد و با انتخاب یک مجله مناسب میتوانید روند پذیرش را سریعتر پیش ببرید.

انواع مجلات علمی

برای اینکه تقسیم بندی بهتری در ذهن تان شکل بگیرد، ترجیح می دهیم که لیست مجلات معتبر علمی را به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم بندی کنیم:

مجلات خارجی

• تامسون رویترز (مقالات ISI)
• اسکوپوس (Scopus)
• پایگاه استنادی جهان اسلام (Isc)
• پاب مِد (Pubmed)

مجلات داخلی

• مجلات علمی-پژوهشی
• مجلات علمی-تخصصی
• مجلات علمی-ترویجی

انواع مجلات برای چاپ مقاله شامل مواردی است که عنوان شد. اما برای اینکه در مجامع علمی حضور پیدا کنید باید کدام یک را انتخاب نمایید؟ گزینه مناسب برایتان چیست؟

چگونه یک مقاله خوب بنویسیم؟

با خارجی ها بیشتر آشنا شوید

چاپ مقالات در مجلاتی که در یکی از دسته بندی های زیر قرار می گیرند برای هر پژوهشگری بسیار مطلوب است. البته گاهی برای چاپ مقاله در ژورنال های علمی نیاز به پرداخت هزینه وجود دارد که اگر از سوی دانشگاه یا موسسه ای علمی حمایت نشوید، مبلغ آن کمی زیاد و در حد چند میلیون خواهد بود که شاید برایتان سنگین باشد.

مجلات ISI

شرکت تامسون رویترز شرکتی بزرگ و بین المللی است که زیرمجموعه های مختلفی دارد و بخشی از فعالیت آن متمرکز بر پایگاه داده ای استنادی است که در آن امکان جست وجوی گسترده مقالات علمی باکیفیت در مجلات علمی معتبری وجود دارد که از سوی این شرکت پذیرفته می شوند و در سامانه WOS (web of science) نمایه می شوند.

دو نوع مجله از سوی این شرکت تقسیم بندی می شوند و به آنها مجلات JCR یا ISI-LISTED می گویند. مجلاتی که در فهرست JCR قرار می گیرند دارای ضریب تاثیر هستند و مجلات دسته دوم فاقد ضریب تاثیرند.

ضریب تاثیر یا ایمپکت فاکتور (Impact Factor) هم شاخصی علمی است که میانگین تعداد استنادها (Citation) به مقالات اخیر منتشرشده در مجله ای علمی را نشان می دهد. این شاخص می تواند نشانه و نمادی از اعتبار مجله و مقالاتی باشد که در آن به چاپ رسیده اند. هر چقدر که این ضریب برای مجله ای بیشتر باشد، از اعتبار و ارزش علمی بالاتری هم برخوردار خواهد بود.

مجلات اسکوپوس (Scopus)

دسته بندی دیگری که برای مقالات خارجی عنوان شد، دسته بندی مقالات اسکوپوس است. اسکوپوس هم نمایه ای استنادی معتبری به شمار می رود که درباره اطلاعات چندین هزار(حدود ۵هزار) مجله معتبر بین المللی، پایگاه داده ای قوی دارد. اگر بخواهید مقاله تان در مجله ای نمایه شده در پایگاه اسکوپوس به چاپ برسد باید هزینه هایی را متقبل شوید.

مجلات ISC

دسته بندی دیگری که در میان انواع مجلات خارجی مطرح شد، دسته بندی مجلات جهان اسلام بود. مجلات جهان اسلام یا ISC ، مجلاتی هستند که در دنیای اسلام و میان کشورهای اسلامی چاپ و تولید می شوند و پایگاه استنادی ISC با گردآوری و نمایه کردن مجلات معتبر این کشورها سعی دارد تا پایگاهی جامع برای معرفی و ایجاد ارتباطات میان دانشمندان کشورهای اسلامی داشته باشد. حدود ۶۰ کشور در این پایگاه دارای مجله هستند و بعد از اسکوپوس و تامسون رویترز، ISC سومین پایگاه بزرگ جهانی برای نمایه کردن مجلات و مقالات علمی معتبر است.

مجلات پاب مد(Pubmed)

دسته آخر که تخصصی تر است، مجلات پاب مد هستند. پاب مد مرتبط با مجلاتی است که در حوزه تخصصی پزشکی و علوم زیستی فعالیت می کنند و در واقع، مکان و پایگاهی عالی برای جست وجو کردن در میان مقالات معتبر پزشکی و حیطه های مرتبط با آن و علوم زیستی است. بیشتر از ۴ هزار مجله علمی معتبر در این زمینه ها در پایگاه داده پاب مد وجود دارند و به مجلاتی که در این پایگاه قابلیت حضور پیدا می کنند، مجلات پاب مد (Pubmed) می گویند.

با داخلی ها بیشتر آشنا شوید

حال که با انواع مجلات علمی خارجی آشنا شدید، بهتر است نسبت به مجلات علمی داخلی از حیث اعتبار هم بیشتر شناخت پیدا کنید. انواع مجلات داخلی به سه دسته تقسیم می شدند که در ادامه شرح هر یک را خواهید خواند:

مجلات علمی -پژوهشی

مجلات علمی-پژوهشی از دسته مجلاتی هستند که مقالاتی با همین عنوان را به چاپ می رسانند. یعنی به دنبال داوری و بررسی مقالاتی هستند که در حوزه پژوهش، آزمایش و پژوهشی نو و تازه را معرفی کرده و به نتایجی قابل قبول هم دست یافته اند.

همان طور که مشخص است، این دسته از مقالات با پژوهش گره می خورند و کارشان ارائه نتیجه ای نوین یا پاسخ دادن به پرسشی جدید در حیطه تخصصی خود است. در واقع، پژوهش هایی توصیفی یا آزمایشگاهی در این دسته از مقالات بررسی می شود و صورت می گیرد. مجلاتی که مقالات علمی-پژوهشی را می پذیرند به ساختاری خاص توجه دارند و مقالات باید ضمن رعایت استانداردهایی چون اندازه و توجه به اسلوب خاصی از ارائه مقاله، تمام نکات مهم و کلیدی کارشان را مطرح کنند.

مقالات علمی-پژوهشی دارای ساختاری معین هستند که در صورت رعایت نشدن از سوی مقاله نویس و پژوهش گر، امکان چاپ و پذیرش در مجلات علمی-پژوهشی را از دست خواهند داد.

مجلات علمی-تخصصی

مجلات علمی-تخصصی اعتبار مجلات علمی-پژوهشی را برای پژوهشگران به همراه ندارند. البته حضور در این مجلات و ارسال مقاله برای آنها می تواند باعث شهرت و افزایش اعتبار نویسنده شود ولی از نظر آکادمیک مثلا برای دریافت نمره پایان نامه به چنین مجلاتی توجه نمی شود.

مجلات علمی-تخصصی هم به دنبال چاپ و پذیرش مقالاتی هستند که در حوزه ای تخصصی نگارش می شود و موضوعاتی تخصصی در آنها مطرح می شود. بیشتر این مجلات متعلق به سازمان ها یا نهادهایی خاص هستند و هدف شان اطلاع رسانی درباره موضوعی تخصصی است.

مجلات علمی-ترویجی

مقالات علمی-ترویجی درباره موضوعی تازه در یک زمینه علمی-تخصصی صحبت نمی کنند و مقالاتی هستند که بیشتر بر پایه مقالات دیگری که در حیطه ای خاص وجود دارد، اقدام به بررسی موضوعی علمی می کنند تا پیگیری آن موضوع و روند رسیدگی به آن برای مخاطبان ساده تر شود.

در واقع، هدف این دسته از مقالات چیزی جز ترویج موضوعی نیست که وجود دارد و حال با رویکردی تازه یا در قالب جمع آوری تمام منابع در دسترس درباره آن موضوع (در قالب مقاله ای تازه) ارائه می شود. حال، مقالاتی با این ویژگی ها در مجلاتی علمی-ترویجی به چاپ می رسند. می توان گفت که ترجمه ها، مقالاتی که مروری هستند یا تدوینی از مقالات مختلف درباره حیطه ای تخصصی به شمار می روند در دسته مقالات علمی-ترویجی قرار می گیرند و در مجلات علمی-ترویجی به چاپ می رسند.

صفر تا صد چاپ تضمینی مقاله