اروین یالوم 92 ساله روانپزشک آمریکایی و روان درمانگر اگزیستانسیال بیش از هر چیز به عنوان نویسنده رمان های روانشناختی در جهان و مجامع علمی شناخته می شود. در اهمیت جایگاه یالوم در روانپزشکی و روان درمانی معاصر ذکر این نکته کافی است که استاد وی دکتر وایتهورن هنگام استخدام یالوم در دانشگاه استنفورد نامه ای خطاب به رییس دانشگاه می نویسد و تاکید می کند که اروین یالوم در آینده نزدیک، رهبر روانپزشکی آمریکا خواهد بود.
از زمان انتشار نخستین کتاب یالوم در سال 1970 تحت عنوان روان درمانی گروهی از نظریه تا عمل تا به امروز که قریب به پنج دهه از عمر وی میگذرد بسیاری از آثار وی به زبان های مختلف دنیا ترجمه و در اختیار مخاطبان عام و خاص ( روانپزشکان روانشناسان مشاوران و کادر درمان) قرار گرفته است.قلم روان،سبک دلنشین و قدرت بی نظیر یالوم در انتقال مفاهیم عمیق روان درمانی در کنار تلفیق هنرمندانه مفاهیم روانشناسی و فلسفه موجب شد که در سال 2002 جایزه انجمن ادبی روانپزشکی آمریکا به یالوم تعلق بگیرد. آثار اصلی وی بر محور دغدغه های اگزیستانسیال شامل معنای زندگی، اضطراب مرگ،تنهایی ، آزادی و مسئولیت متمرکز است و بر مبنای اندیشه های فیلسوفان بزرگ ، پژوهش های روانپزشکی و روانشناسی و چندین دهه تجارب بالینی یالوم استوار است.
به اعتقاد برخی از منتقدین آثار یالوم سبک نگارش یالوم قابل مقایسه با سبک نگارش فروید است.یالوم در جای جای آثار خود به بیان افکار و احساسات خود می پردازد و خود را به عنوان جستجوگری که آسیب پذیر است به خوانندگان معرفی می کنند. بدلیل همین خود افشایی و شفافیت است که یالوم توانسته زندگی میلیون ها نفر را در جهان تحت تاثیر قرار دهد. تقریبا دغدغه یالوم در همه آثارش پرداختن به دغدغه های چهارگانه اگزیستانسیال و اهمیت رابطه انسانی میان درمانگر و بیمار است.
یکی از نکاتی که کمتر مورد توجه قرار گرفته پرداختن به علت روی آوردن یالوم به نگارش آثار داستانی و آثار غیر داستانی است. یالوم در مصاحبه با دکتر جاسلسن بیان می کند که پیش از موعد خود را از دانشگاه بازنشسته کرده و یکی از دلایل اصلی این بازنشستگی زودهنگام این بوده است که روانپزشکی زمان یالوم بشدت طب زده شده و دانشجویان روانپزشکی علاقه کمی به روان درمانی نشان می دادند و بیشتر درگیر طبابت و دارو بودند. به همین دلیل آموزگاری را نه از طریق تدریس در کلاس بلکه از طریق نوشتن آثار داستانی و غیرداستانی داستانی دنبال کرده است.در مقاله حاضر به اختصار به معرفی برخی از آثار مهم یالوم خواهیم پرداخت.
کتاب روان درمانی گروهی از نظر تا عمل
جروم فرانک استاد روان درمانی گروهی و استاد یالوم در دانشگاه جان هاپکینز معتقد بود که این کتاب بهترین اثری است که در زمینه روان درمانی گروهی نوشته شده است. این کتاب به عنوان نخستین اثر کلاسیک یالوم پس از یک دهه کار تحقیقی و بالینی در زمینه گروه درمانی زمانی که یالوم 39 سال داشت و در سال 1970 منتشر شد.محتوای اصلی کتاب در 17 فصل تدوین شده و مباحثی همچون عناصر درمان، یادگیری بین فردی ، انسجام گروهی،کارکردن بر اساس موقعیت اینجا و اکنون، انتقال و شفافیت می توان اشاره کرد. دکتر جاسلسن معتقد است این کتاب پرخواننده ترین اثر یالوم در میان کارکنان بهداشت روان است.
کتاب روان درمانی اگزیستانسیال
دومین اثر کلاسیک و شناخته شده یالوم روان درمانی اگزیستانسیال است که پس از یک دهه از چاب نخستین اثر وی و با بررسی و مطالعه عمیق آثار فلسفی متعدد به نگارش درآمده است. شاید هیچ توصیفی به اندازه سخن خود یالوم اهمیت این کتاب را نمی تواند نشان دهد . یالوم کتاب روان درمانی اگزیستانسیال را کتاب مرجعی برای همه آنچه که پس از آن نوشته می داند و همه آثار بعد از این اثر کلاسیک را در واقع توضیح و بسط وجوه مختلف روان درمانی اگزیستانسیال درنظر گرفته است. کتاب روان درمانی اگزیستانسیال حول چهار دغدغه غایی متمرکز است.
یالوم در این اثر به مبانی نظری و عملی روان درمانی اگزیستانسیال می پردازد. وی بر این باور است که موقعیت وجودی انسان در این جهان بگونه ای است باید برای رشد فردی خویش با چهار دغدغه اگزیستانسیال مواجه شود. محدودیت زمانی حضور انسان در این کره خاکی موجب اضطراب مرگ می شود. از سوی دیگر جهان فی نفسه معنایی ندارد و باید برای آن معنایی خلق کرد و در همین راستا آزاد بودن انسان در انتخاب ها و پذیرش مسئولیت پیامدهای هر انتخاب را یادآوری می کند. در نهایت یالوم یادآوری می کند چنین انسانی همواره درگیر تنهایی اگزیستانسیال خود در پیمودن این مسیر خواهد بود.
کتاب هنر درمان
کتاب هنر درمان در واقع نامه ای سرگشاده به نسل جدید روان درمانگران و بیماران است که برحسب تجارب بالینی یالوم در زمینه روان درمانی اگزیستانسیال که ماحصل چندین دهه کار بالینی است در سال 2002 منتشر شده است. در این اثر یالوم تجارب 45 ساله روان درمانی خود را در قالب 85 موضوع مجزا به درمانگران و بیماراران عرضه می کند. مساله رابطه درمانی و اهمیت آن در جلسات درمان محور اصلی این اثر بشمار می آید. یالوم به درمانگران توصیه می کند که از فرقه گرایی در امر درمان بپرهیزند و تکثرگرایی را در فرایند روان درمانی بپذیرند. در نهایت تاکید می کند که ارزشمندترین ابزار یک درمانگر «خویشتن خویش درمانگر» است.
کتاب خیره به خورشید
کتاب خیره به خورشید با عنوان فرعی غلبه بر هراس مرگ در سال 2008 و همزمان با 77 سالگی یالوم و ورود وی به دوران پیری و تجربه اخرین مرحله از مراحل زندگی به نگارش درآمده است. مساله مرگ یکی از چهار دغدغه غایی همواره در آثار یالوم جایگاه خاصی دارد اما در این کتاب به طور خاص بدان پرداخته شده است.
کتاب وقتی نیچه گریست
کتاب وقتی نیچه گریست یکی از معروفترین رمان های روانشناختی اروین یالوم است که در سال 1992 به نگارش درامده است. داستان این کتاب بر محور دیدار خیالی فریدریش نیچه فیلسوف مطرح آلمانی و یوزف برویر پزشک وینی متمرکز است. گفتگوهای این دو شخصیت بر معنای زندگی و پوچی متمرکز است ولی درخلال این گفتگوها این دو اندیشمند تا ژرفای وسواس های خویش پیش می روند و در این راه بر نیروی رهایی بخش دوستی دست می یابند.در واقع در خلال این رمان آموزشی، وسواس های فکری هر دو شخصیت داستان توصیف و روش روان درمانی اگزیستانسیال مورد توجه قرار میگیرد.
کتاب مامان و معنای زندگی
یالوم با انتشار کتاب مامان و معنی زندگی در سال 1999 در واقع به نگارش شش داستان روی اورده که محور اصلی آنها پرداختن به مساله مرگ می باشد. یالوم در این کتاب مدعی است که انسان بیش از انکه از مرگ بهراسد از تنهایی محض که مرگ را همراهی کند می هراسد. به تعبیر یالوم ما می کوشیم زندگی دو نفره را تجربه کنیم ولی هریک از ما مجبوریم تنها بمیریم و کسی قادر نیست با ما یا به جای ما بمیرد. یالوم در یکی از مصاحبه های خود این کتاب را بهترین کتاب داستانی خود می داند که به لحاظ ادبی به نگارش درآورده است. هرچند معتقد است به طور جدی مورد توجه منتقدان قرار نگرفته است.
درمان شوپنهاور
کتاب درمان شوپنهاور در سال 2005 منتشر شده است. این کتاب روایت روانپزشکی است که به بیماری سرطان بدخیم پوست مبتلاست . وی در جلسات روان درمانی گروهی شرکت میکند تا تسلیم اضطراب مرگ نشود. محتوای کتاب با اندیشه های آرتور شوپنهاور فیلسوف مطرح عجین شده است. برخی این رمان را از نظر جذابیت ادبی بهترین اثر داستانی یالوم می دانند که در حوزه گروه درمانی نیز میتواند مفید باشد. مفهوم مشاوره فلسفی دراین کتاب مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است.
مساله اسپینوزا
این کتاب با محوریت پرداختن به اندیشه های اسپینوزا فیلسوف قرن هفدهم در سال 2012 منتشر شده است. محور اصلی کتاب بر محور موضوع آزادی و مسئولیت متمرکز است.این رمان به جنبه های مختلف روانشناسی،فلسفی و تاریخی میپردازد ولی میتوان چنین برداشت کرد که جنبه روانشناسی آن قوی تر از جنبه فلسفی و تاریخی است
من چگونه اروین یالوم شدم؟
یالوم در سن 86 سالگی کتاب من چگونه اروین یالوم شدم را به نگارش دراورد. این کتاب در واقع نوعی زندگینامه خود نوشته یالوم است که از دوران کودکی تا به امروز یالوم را شامل می شود. یالوم در این کتاب به فرایند شکل گیری تدریجی اندیشه های خود می پردازد. اوبا شفافیت تمام با به تصویر کشیدن آسیب پذیر ترین بخش های درونی خود از زندگی شخصی خویش پرده برداری می کند . هدف وی در این کتاب بر این اصل استوار است که می خواهد آنچه را که در دهه ها برای پرمعنا زیستن به مراجعین و خوانندگان تجویز کرده بکار گیرد و مهمتر از ان می خواهد با پایان اجتناب ناپذیر زندگی خویش نیز کنار بیاید.
موضوع مرگ و زندگی
زمان نگارش آخرین کتاب منتشر شده از یالوم مصادف است با آغاز پاندمی کشنده قرن بیست و یکم که دنیا را بیش از هر زمان دیگری با مقوله اضطراب مرگ مواجه کرده است. کتاب موضوع مرگ و زندگی که در سال 2021 منتشر شد به مرور زندگی و رویارویی یالوم و همسرش مرلین میپردازد که کوشیده اند آگاهانه زندگی را به تمامی زندگی کنند.هر دو در می یابند یکی قرار است به حکم طبیعت و به واسطه ابتلا به بیماری سرطان بمیرد و دیگری در سوگ وی بنشیند و همین امر باعث میشود کتاب موضوع مرگ و زندگی زاده شود.کتاب توسط یالوم و همسرش در سی و پنج فصل تنظیم شده و به نگارش در آمده است . هرچند مرلین بدلیل ابتلا به سرطان و شرایط بدخیم جسمی نمیتواند در همه مراحل نگارش یالوم را همراهی نماید. در واقع موضوع مرگ و زندگی چیزی فراتر از یک کتاب است داستان عشق ورزی خستگی ناپذیر این زوج اندیشمند است که با تراژدی مرگ مرلین خاتمه می یابد.
