اشعار خواندنی؛ شاهنامه فردوسی: ضحاک - بخش 7؛ طلسمی که ضحاک سازیده بود / متن صوتی و معنی اشعار + تصاویر نسخه های کهن

خلاصه شاهنامهٔ فردوسی ضحاک - بخش 7

در این داستان، طلسمی که ضحاک ساخته بود، به آسمان برفراز شده بود. فریدون بالا آمد و با شکست دادن جادوگران و دیوان، بر تخت ضحاک نشسته و سلطنت را از او پس گرفت. وی بت‌های سیاه‌مو و خورشید روی را به بیرون آورد و از تیرگی‌ها پاک کرد. دختران جم به فریدون گفتند که تو نیک‌بختی و آرزو کردند تا او را در میان جهان ببینند. فریدون پاسخ داد که او فرزند آبتین است که ضحاک را از ایران راند و اکنون به عنوان جنگجو آمده است. فریدون عزمش را جزم کرده تا انتقام بگیرد و ضحاک را به سزای اعمالش برساند.

دختران جم به او گفتند که ضحاک به هندوستان فرار کرده و از ترس بدی روزگار در حال جستجوی گنج‌های جادویی است. پیشگویی هم گفته بود که او به زودی دچار بدبختی خواهد شد و زندگی‌اش نابود خواهد شد. این بدبختی به خاطر خون‌ریزی‌هایی است که انجام داده و فریدون با عزم راسخ به جنگ او برخواهد خواست.

برگردان به زبان ساده

# طلسمی که ضحاک سازیده بود

سرش بآسمان برفرازیده بود

هوش مصنوعی: طلسمی که ضحاک ایجاد کرده بود، به سمت آسمان بلند شده بود.

# فریدون ز بالا فرود آورید

که آن جز به نام جهاندار دید

هوش مصنوعی: فریدون را از بلندی پایین آورید، زیرا او را جز با نام پادشاه جهان نمی‌شناسند.

# وزان جادوان کاندر ایوان بدند

همه نامور نره دیوان بدند

هوش مصنوعی: در آن زمانی که جادوگران در ایوان بودند، همهٔ نام‌های مشهور در میان دیوان به چشم می‌خوردند.

# سرانشان به گُرز گران کرد پست

نشست از برگاه جادوپرست

هوش مصنوعی: سران آنها با قدرت و شدت، مقام و جایگاهشان را از چنگ جادوگری پایین آوردند.

# نهاد از بر تخت ضحاک پای

کلاه کئی جست و بگرفت جای

هوش مصنوعی: در اینجا به صحنه‌ای اشاره می‌شود که شخصی از روی تخت ضحاک (که نماد ظلم و tyranny است) بلند می‌شود و کلاهی را که نشانه‌ای از قدرت و مقام است برمی‌دارد و جایگاه او را می‌گیرد. این عمل نشان‌دهنده دگرگونی یا انتقال قدرت است.

# برون آورید از شبستان اوی

بتان سیه‌موی و خورشید روی

هوش مصنوعی: از دنیای تاریک او، بت‌های سیاه‌موی و خورشید تابان را بیرون بیاورید.

# بفرمود شستن سرانشان نخست

روانشان ازان تیرگیها بشست

هوش مصنوعی: فرمان داد تا سرهای آنها را بشویند و نخست، روح‌هایشان را از تیرگی‌ها پاک کنند.

# ره داور پاک بنمودشان

ز آلودگی پس بپالودشان

هوش مصنوعی: راهی که داور نشان داد، آن‌ها را از آلودگی پاک کرد و سپس پاکی را به آن‌ها هدیه داد.

# که پروردهٔ بت پرستان بدند

سراسیمه برسان مستان بدند

هوش مصنوعی: آن کسانی که تحت تأثیر بت‌پرستی بزرگ شده‌اند، نگران و مضطرب هستند و در حالتی شاداب و سرمستی به سر می‌برند.

# پس آن دختران جهاندار جم

به نرگس گل سرخ را داده نم

هوش مصنوعی: دختران زیبای جمشید، گلی به رنگ سرخ را به نرگس تقدیم کرده‌اند.

# گشادند بر آفریدون سخن

که نو باش تا هست گیتی کهن

هوش مصنوعی: به سخن گفتند که ای آفریدون، نو و تازه باش تا زمانی که دنیا و دوران قدیمی وجود دارد.

# چه اختر بد این از تو ای نیک‌بخت

چه باری ز شاخ کدامین درخت

هوش مصنوعی: چه ستاره‌ی بدی بر تو وارد شده است، ای خوشبخت! چه باری از کدام درخت بر دوش تو افتاده است؟

# که ایدون به بالین شیرآمدی

ستمکاره مرد دلیر آمدی

هوش مصنوعی: به اینجا آمده‌ای تا به خوابگاه شیر برسی، مردی دلیر و ستمکار به اینجا آمدی.

# چه مایه جهان گشت بر ما ببد

ز کردار این جادوی بی‌خرد

هوش مصنوعی: جهان چه بدشگون شده است برای ما به خاطر رفتار و کارهای این جادوگر بی‌خرد.

# ندیدیم کس کاین چنین زهره داشت

بدین پایگه از هنر بهره داشت

هوش مصنوعی: ما کسی را ندیدیم که چنین شجاعت داشته باشد و در این محل به این اندازه از هنر برخوردار باشد.

# کش اندیشهٔ گاه او آمدی

و گرش آرزو جاه او آمدی

هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که اگر تو از فکر و اندیشه‌ات به جایی رسیده‌ای یا آرزوی رسیدن به مقام و جایگاهی را در سر داری، باز هم باید مراقب باشی و به یاد داشته باشی که تلاش و کوشش اصلی در این مسیر است.

# چنین داد پاسخ فریدون که تخت

نماند به کس جاودانه نه بخت

هوش مصنوعی: فریدون چنین پاسخ داد که هیچ‌کس نمی‌تواند برای همیشه بر تخت سلطنت باقی بماند و نه خوشبختی جاودانه است.

# منم پور آن نیک‌بخت آبتین

که بگرفت ضحاک ز ایران زمین

هوش مصنوعی: من فرزند آبتین نیک‌خصلت هستم که ضحاک، آن پادشاه ستمگر، از ایران سرزمینم گرفت.

# بکشتش به زاری و من کینه جوی

نهادم سوی تخت ضحاک روی

هوش مصنوعی: او را با فریاد و زاری به قتل رساند و من، با کینه و دشمنی، به سمت تخت ضحاک روانه شدم.

# همان گاو بر مایه کم دایه بود

ز پیکر تنش همچو پیرایه بود

هوش مصنوعی: گاو در حقیقت به طور کلی به فطرت و ذات خود وابسته است و مانند زینتی برای تن و بدنش به شمار می‌آید.

# ز خون چنان بی‌زبان چارپای

چه آمد برآن مرد ناپاک رای

هوش مصنوعی: از خون، آن چنان که از زبان چهارپایانی که بی‌زبانند، چه چیزی برای آن مرد ناپاک و بداندیش به وجود آمده است؟

# کمر بسته‌ام لاجرم جنگجوی

از ایران به کین اندر آورده روی

هوش مصنوعی: من عزم و اراده‌ام را جزم کرده‌ام و به همین خاطر به عنوان یک جنگجو از ایران آماده‌ام تا به مقابله با دشمن بروم.

# سرش را بدین گُرزهٔ گاو چهر

بکوبم نه بخشایش آرم نه مهر

هوش مصنوعی: من سرم را به این بلای سخت، که همچون گرز گاو به من می‌زند، می‌کوبم و نه انتظار بخشش دارم و نه محبت.

# چو بشنید ازو این سخن ارنواز

گشاده شدش بر دل پاک راز

هوش مصنوعی: وقتی که او این سخن را شنید، دل پاکش به روی رازهایی گشوده شد.

# بدو گفت شاه آفریدون تویی

که ویران کنی تنبل و جادویی

هوش مصنوعی: شاه آفریدون به او گفت: تو هستی که می‌توانی افراد تنبل و جادوگر را نابود کنی.

# کجا هوش ضحاک بر دست تست

گشاد جهان بر کمربست تست

هوش مصنوعی: کجا می‌توانی هوش و تدبیر ضحاک را با قدرت تو مقایسه کنی؟ در حالی که جهان به واسطه وجود تو به خود گرفتن و سامان یافته است.

# ز تخم کیان ما دو پوشیده پاک

شده رام با او ز بیم هلاک

هوش مصنوعی: ما از نسل پادشاهان هستیم و به دور از هر کینه و ترس، با آرامش زندگی می‌کنیم.

# همی جفت‌مان خواند او جفت مار

چگونه توان بودن ای شهریار

هوش مصنوعی: او می‌گوید که جفت ما را مانند جفت مار خواندند، چگونه می‌توانیم همچنان در کنار هم باشیم، ای پادشاه.

# فریدون چنین پاسخ آورد باز

که گر چرخ دادم دهد از فراز

هوش مصنوعی: فریدون پاسخ داد که اگر چرخ و زمان به گردش درآید، نتیجه‌اش را از مرتفع‌ترین نقطه خواهد گرفت.

# ببرم پی اژدها را ز خاک

بشویم جهان را ز ناپاک پاک

هوش مصنوعی: می‌خواهم اژدها را از زمین ببرم و دنیا را از آلودگی‌ها پاک کنم.

# بباید شما را کنون گفت راست

که آن بی‌بها اژدهافش کجاست

هوش مصنوعی: باید به شما بگویم که آن موجود بی‌قیمت و خطرناک کجاست.

# برو خوب رویان گشادند راز

مگر که اژدها را سرآید به گاز

هوش مصنوعی: برو و به زیبارویان بگو راز و رمزها را باز کنند، شاید روزی اژدها از خشم و غضبش فرسوده شود.

# بگفتند کاو سوی هندوستان

بشد تا کند بند جادوستان

هوش مصنوعی: گفته شد که او به سمت هندوستان رفت تا بتواند جادوگران را گرفتار کند.

# ببرد سر بی‌گناهان هزار

هراسان شدست از بد روزگار

هوش مصنوعی: سرهای بی‌گناهی که به ناحق گرفته می‌شوند، بسیارند و این باعث ترس و ناامیدی از سختی‌های زندگی شده است.

# کجا گفته بودش یکی پیشبین

که پردختگی گردد از تو زمین

هوش مصنوعی: کجا کسی پیش‌بینی کرده بود که زمین به خاطر تو به گنجش تبدیل خواهد شد؟

# که آید که گیرد سر تخت تو

چگونه فرو پژمرد بخت تو

هوش مصنوعی: کیست که بیاید و تاج و تخت تو را بگیرد، در حالی که بخت تو این‌گونه در حال افول و پژمردگی است؟

# دلش زان زده فال پر آتشست

همه زندگانی برو ناخوشست

هوش مصنوعی: دل او به خاطر طالع بینه‌ای که آتشین و نیکو نیست، پریشان و غمگین است. زندگی‌اش به خاطر این موضوع ناخوشایند به کامش تلخ می‌گذرد.

# همی خون دام و دد و مرد و زن

بریزد کند در یکی آبدن

هوش مصنوعی: خون انسان‌ها و حیوانات در یک جا جمع می‌شود و در آن نهر جاری می‌شود.

# مگر کاو سرو تن بشوید به خون

شود فال اخترشناسان نگون

هوش مصنوعی: مگر آنکه جوانی که همچون سرو خوش قامت است، به خون خود آغشته شود، پس این موضوع نشانه‌ای بد برای اخترشناسان خواهد بود.

# همان نیز از آن مارها بر دو کفت

به رنج درازست مانده شگفت

هوش مصنوعی: این جمله اشاره به این دارد که حتی همان مارها، که ممکن است خطرناک یا مشکل‌ساز باشند، برای دو نفر به‌طور طولانی و با زحمت در حال ماندن در وضعیتی شگفت‌انگیز هستند. این وضعیت نشان‌دهنده چالشی است که این دو مورد به آن دچار شده‌اند و نشان می‌دهد که این دشواری‌ها و خطرات هرگز فراموش نمی‌شوند.

# ازین کشور آید به دیگر شود

ز رنج دو مار سیه نغنود

هوش مصنوعی: از این سرزمین به سرزمینی دیگر می‌رود، و از درد و رنج دو مار سیاه نجات می‌یابد.

# بیامد کنون گاه بازآمدنش

که جایی نباید فراوان بدنش

هوش مصنوعی: اکنون زمان برگشتن او فرا رسیده است، چرا که نمی‌تواند در جایی طولانی بماند.

# گشاد آن نگار جگر خسته راز

نهاده بدو گوش گردن‌فراز

هوش مصنوعی: آن معشوق زیبا که دل خسته‌ام را به عشق خود مشغول کرده، رازی را در گوشش پنهان کرده است.