اکثر استخوان های بدن از یک بدنه اصلی تشکیل شده است که اسفنج مانند است و روی آن را لایه ای از استخوان بسیار متراکم، سفت و سخت پوشانده است. در زمان بروز پوکی استخوان تخلخل استخوان اسفنجی بیشتر می شود؛ به طوری که حفرات داخل آن بزرگتر شده، فاصله بین میله های داربست بیشتر و این میله ها نازکتر می شود. پوکی استخوان یک بیماری خاموش و یکی از مسایل مهم سلامت عمومی جامعه، به ویژه در سالمندان به شمار می رود. در سال های اخیر با توجه به افزایش امید به زندگی، در بیشتر مناطق دنیا، سالمندان بیشترین میزان رشد جمعیتی را بین گروه های سنی مختلف داشته اند و به همین دلیل پوکی استخوان به یکی از مهمترین چالش های حوزه سلامت تبدیل شده است.
پوکی استخوان به انگلیسی Osteoporosis، یکی از انواع بیماری های ارتوپدی است که باعث ضعیف و شکنندهشدن استخوانها میشود. فشارهایی که در حالت عادی باعث آسیب استخوان نمیشود در پوکی استخوان میتواند آسیبرسان باشد. زمینخوردن و حتی فشارهای خفیف مانند خمشدن بیشازحد استخوان یا سرفه میتواند باعث شکستگی شود.
شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان شدید ممکن است به شکل ترکخوردگی (مانند شکستگی مفصل ران) یا به شکل فروپاشی بر اثر فشار (مانند شکستگی فشاری مهرههای ستون فقرات) باشد. اگرچه شکستگی مربوط به پوکی استخوان در هر استخوانی میتواند رخ دهد اما ستون فقرات، مفصل لگن، دندهها و مچ دست، قسمتهای مستعد و شایع شکستگی هستند. برخی از این شکستگیها میتوانند عواقب جدی در پی داشتهباشند.
استخوان بافت زندهای است که به طور مداوم تجزیه و جایگزین میشود. به این ترتیب، بدن تراکم استخوان و یکپارچگی بلورها و ساختار آنها را حفظ میکند. پوکی استخوان زمانی رخ میدهد که تعادل بین تشکیل استخوان جدید و تجزیهی استخوان قدیمی بههم بخورد و استخوان مانند اسفنج، حفرهدار و پوک شود.
تراکم استخوانی در سن 25 سالگی به حداکثر مقدار خود میرسد و تا حدود 35 سالگی در اوج باقی میماند و پس از آن با افزایش سن، استخوان سالیانه 0/3 تا 0/5 درصد از تراکم خود را از دست میدهد. سرعت ازدستدادن تراکم استخوانی در زنان پس از یائسگی افزایش مییابد.
مهمترین نشانههای پوکشدن استخوان در خانمها و آقایان شامل موارد زیر میشود:
علائم مرتبط با شکستگیهای پوکی استخوان در مردان و زنان یکسان و معمولا دردناک هستند.
محل درد بستگی به محل شکستگی دارد.
به طور معمول در مراحل اولیهی پوکی استخوان هیچ نشانهای وجود ندارد. اما هنگامی که استخوانها ضعیف شوند، علائم نیز آشکار میشوند.
شکستگی ستون فقرات یا فشردگی مهرهها میتواند باعث کمردرد و گردن درد شدیدی شود که از پشت به طرفین بدن منتشر میشود.
در طول سالها، شکستگیهای مکرر ستون فقرات میتواند منجر به:
کمردرد مزمن
کوتاهی قد
تغییر در وضعیت
خمشدن
انحراف ستون فقرات به دلیل فروپاشی مهرهها (کیفوز) شود و بسیار راحتتر از حد انتظار، استخوانها میشکنند.
هدف از درمان پوکی استخوان؛ پیشگیری از شکستگیهای استخوان، کاهش سرعت ازدستدادن تراکم استخوانی و افزایش تراکم و قدرت استخوان است. اگر چه هیچ یک از درمانهای این بیماری کامل نیستند اما تشخیص زود هنگام و درمان به موقع پوکی استخوان خطر شکستگیهای بعدی را کاهش میدهد. اگر خطر پوکی استخوان بالا نباشد درمان دارویی لازم نیست و تمرکز بر کنترل عوامل خطر و جلوگیری از افتادن است. بعضیاز بهترین روشهای درمانی شامل موارد زیر هستند:
مصرف قرص ویتامین ب 12
آمپول پوکی استخوان
قرص پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان با لووتیروکسین
بهبود پوکی استخوان با کورتون
مصرف کلسیم
ویتامین D