آرتروز شانه، دلیل معمول و عمدۀ درد مزمن شانه و از کار افتادگی آن است که بیش از 20% از جمعیت سالمندان را تحت تأثیر خود قرار می دهد. دو مفصل متمایز در ناحیۀ شانه وجود دارد یکی مفصل اخرمی-چنبری -که به اختصار به آن مفصل AC می گویند- که در محل پیوند چنبر (ترقوه) به استخوان سر شانه قرار دارد؛ و دیگری مفصل شانه است که در محل اتصال استخوان بازو به استخوان شانه قرار گرفته است؛ آرتروز شانه این دو مفصل را درگیر می کند. اساساً آسیب دیدن پوشش غضروف ها به طور معمول دلیل عمدۀ آرتروز شانه است.
چرا تورم مفاصل در شانه به وجود می آید؟
این بیماری اساساً بدون علت شناخته شده ای، توسعه می یابد. فرض بر این است که آسیب های جزئی در غضروف یا ساختار، آناتومی و سازه هایی که شانه را استحکام و ثبات می بخشند اولین دلیل این بیماری است. افزایش اصطکاک، روند التهابی و آسیب بیشتر سطوح مفصل را ادامه می دهد تا زمانی که تمامی علائم آرتروز شانه ظاهر شوند.علائم این بیماری اغلب به دلیل برخی از صدمات زیر را ظاهر می شوند:
- جوش خوردن نادرست شکستگی های بازو یا کاسۀ مفصل شانه
- سستی مزمن شانه به دنبال تکرار یا پیچش دائمی
- حرکت ها و جنبش ها
- بیماری مزمن التهابی به وجود آمده توسط بیماری های رماتیسمی یا باکتریایی
- اختلالات گردش خون در سر استخوان بازو
- وجود عیب و نقص طولانی مدت در عضلۀ گردانندۀ شانه
انواع اصلی آرتروز شانه
استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتروز شانه می باشد. این نوع آرتروز "ساییدگی و پارگی" و یا بیماری "دژنراتیو مفصل" نیز نامیده می شود.. تخریب پوشش غضروف مفاصل نشان دهنده بروز آرتروز و ساییدگی است. هنگامی که سطح غضروف توسط آرتروز و ساییدگی شانه فرسوده شود، استخوان هایی که در داخل شانه قرار دارند باهم تماس خواهند داشت. در واقع تاندون "روتاتور کاف" بیشترین تأثیر را از ساییدگی شانه می پذیرد. همچنین آرتروز مفصل "اخرمی-چنبری" در بین ترقوه و کتف نیز از آرتروز های شایع است.
استئوآرتریت
معمولاً این نوع آرتروز و ساییدگی که باعث تخریب عملکرد شانه می شود را آرتروز "فرسایشی" می نامند. زیرا پوشش خارجی غضروف مفصلی، تخریب می شود. این نوع آرتروز معمولاً افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می کند و در مفصل AC شانه بسیار رایج است (هرچند که همیشه علامت دار نیست) و به میزان کمتری مفصل گلنوهومرال را متأثر می سازد.
آرتریت روماتوئید
این نوع آرتروز و ساییدگی مفصل شانه در هر سنی ایجاد شود و معمولاً چند مفصل را در هر دو طرف بدن مبتلا می کند. برای مثال، علاوه بر شانه، مفاصل زانو و مچ پا نیز می توانند درگیر شده و علائم آرتریت روماتوئید را نشان دهند. آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمن است که در آن پوشش مفصل ها ملتهب می شود.
آرتروز پس از ضربه
آرتروز و ساییدگی پس از سانحه یکی از انواع آرتروز است که پس از یک ضربه مانند، شکستگی یا دررفتگی شانه ایجاد می شود. همچنین این نوع آرتروز و ساییدگی می تواند پس از پارگی مزمن عضلات چرخاننده شانه در مفصل گلنوهومرال به وجود اید.
علائم آرتروز شانه
- درد شانه بخصوص هنگام حرکت دادن آن
- التهاب و تورم شانه
- محدود شدن دامنه حرکتی شانه و ناتوانی در انجام فعالیت هاری روزانه مانند لباس پوشیدن یا شانه زدن موها
- انتشار درد به بازو و دست
- حساسیت به لمس و فشار
- ضعف و آتروفی عضلات شانه
- صدا دادن شانه هنگام حرکت که ناشی از ساییده شدن استخوان ها برروی هم است.
چه کسانی به آرتروز شانه مبتلا می شوند؟
معمولاً آرتروز و ساییدگی شانه افراد بالای ۵۰ سال را درگیر می نماید. همچنین در افرادی که از قبل دچار مصدومیت های شانه ای شده اند نیز شایع تر است. استعداد ژنتیکی نیز در این بیماری دخیل است بدین معنی که افراد یک خانواده ممکن است استعداد بیشتری برای ابتلا داشته باشند.
راه های درمان آرتروز شانه
هدف از درمان آرتروز شانه تسکین درد و علائم بیماری است تا بیمار بتواند به وضعیت طبیعی بازگردد. درمان آرتروز شانه شامل دو نوع جراحی و غیرجراحی است که درمان اولیه آرتروز به کمک درمان های غیرجراحی انجام می شود که شامل:
درمان های غیرجراحی آرتروز شانه
هدف از درمان آرتروز شانه تسکین درد و علائم بیمار و بازگشت حرکات شانه به وضعیت طبیعی است.استراحت دادن به شانه با تغییر سبک زندگی و کاستن از فعالیت هایی که نیازمند بالابردن شانه و حرکت دادن زیاد آن هستند.قرار دادن کمپرس گرم در محل دردناک می تواند به کاهش درد شانه بطور موقتی کمک کند.فیزیوتراپی بمنظور تسریع بهبودی ، کاهش درد و التهاب و افزایش دامنه حرکتی شانه ضروری است.
استراحت
اولین توصیه های پزشک معالج برای رفع مشکل درد شانه، استراحت دادن به شانه است. در این دوران پزشک توصیه می کند که از انجام تمرین ها و فعالیت هایی که فشار زیادی را به شانه وارد می کند امتناع کنید.
کمپرس یخ و آب گرم
زمانی که دچار شانه درد می شود اولین درمان خانگی که باید انجام دهید؛ استفاده از کمپرس آب سرد است. سرما باعث کاهش درد و التهاب بیمار حاصل از آرتروز می گردد. در صورتی دردشانه شما به کمک یخ درمانی تسکین نیابد در این صورت جراح ارتوپد از روش گرما درمانی استفاده می کند.
دارودرمانی
داروهای غیراستروئید جزو شایعترین داروهایی هسند که برای درمان دردهای ناشی از آرتروز شانه بکار برده می شوند. آسپرین، ایبوپروفن از مهم ترین داروهای ضد التهاب و غیراستروئیدی هستند. این داروها به دو صورت خوراکی و تزریقی تجویز می شوند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی موثرترین روش درمانی است و در تمام مراحل آرتروز ضروری است. زیرا فیزیوتراپی از پیشرفت بیماری جلوگیری می کند و با استفاده از روش ها و تمرینات خاص ورزشی موجب کاهش درد ، حساسیت و خشکی مفصل می شود.کشش و تقویت عضلات اطراف مفصل شانه به کاهش فشار وارد بر شانه کمک می کند. پیشگیری از آتروفی عضلات، بخش مهمی از درمان فیزیوترپی به منظور حفظ عملکرد شانه است.وقتی فردی به درد شانه مبتلا می شود، اولین روش درمانی که توصیه می شود، فیزیوتراپی است. این روش می تواند به کاهش درد و بهبود حرکت عضله کمک کند و باعث افزایش امکان استفاده از شانه در فعالیت های روزمره می شود. فیزیوتراپی همچنین می تواند زمانی که تا عمل جراحی مانده را افزایش دهد و یا به بهبودی فرد کمک کند تا دیگر نیازی به عمل جراحی نداشته باشد.فیزیوتراپ شما معاینات دقیق و کاملی انجام می دهد تا موارد زیر را ارزیابی کند:
- مفصل: برخی روش های ارزیابی صورت می گیرد تا تعیین شود که کدام مفصل درگیر شده است و میزان التهاب آن چقدر است.
- قدرت: آزمایشات مقاومتی به منظور تعیین ضعف و یا عدم تعادل انجام می شود.
- انعطاف پذیری: اندازه گیری دامنه ی حرکتی انجام می شود تا چنانچه مفصل توانایی حرکت خود را از داده است، مشخص شود.
- تکنیک و ADL: فیزیوتراپ تشخیص می دهد که در کدام فعالیت دچار مشکل هستید و به شما کمک می کند تا در تکنیک خود تغییراتی اعمال کنید تا فشار وارد بر مفصل را کاهش دهید.
روش های درمانی فیزیوتراپی باید در ابتدا به صورت محافظه کارانه انجام شود تا باعث تشدید وضعیت فرد نشود. تاکید بر روی استراحت، کاهش التهاب، حفاظت از مفصل و افزایش جریان خون به منظور بهبود وضعیت خواهد بود. به محض کاهش التهاب اولیه، برنامه ای کششی و تقویتی به منظور بازیابی انعطاف پذیری و تقویت عضلات آغاز خواهد شد تا فشار وارد بر آن کاهش یابد. همچنین می توان طی روند بهبودی، از بانداژ یا برچسب های طبی استفاده کرد.اهداف فیزیوتراپی برای درمان آرتروز شانه شامل موارد زیر است:
- بهبود توانایی بدن برای انجام فعالیت های روزانه: فیزیوتراپ به شما خواهد کرد تا بتوانید فعالیت های روزانه تان را انجام دهید. تنها تغییر در وضعیت بدن می تواند فشار وارد بر مفصل و درد را کاهش دهد. فیزیوتراپ همچنین به شما روش های درمانی فیزیوتراپی از جمله کمپرس گرم و سرد را توصیه می کند و انجام فعالیت های صحیح را به شما آموزش می دهد و به شما کمک می کند فعالیت های روزانه تان را به منظور کاهش درد تغییر دهید.
- بهبود حرکت شانه: فیزیوتراپ شما راه های بازیابی طیف حرکتی شانه ی شما را توصیه می کند. حرکات کششی می تواند به طویل شدن ماهیچه ها و رباط هایی که دچار گرفتگی شده اند، کمک کند تا وضعیت اندام و حرکت عضله بهبود یابد. فیزیوتراپ همچنین به آرامی شانه ی شما را حرکت می دهد (درمان دستی) و باعث کشش رباط ها می شود.
- بهبود قدرت عضلات: تقویت عضلات روتاتور کاف می تواند ساییدگی ناشی از سطوح سخت مفصل شانه در اثر ورم مفاصل را کاهش دهد. حفاظت از عضلاتی که باعث حفظ وضعیت اندام می شوند، می تواند به کاهش فشار وارد بر مفصل شانه کمک کند.
درمان های جراحی آرتروز شانه
گاهی به دلیل ایجاد آسیب های جدی در مفاصل و درمان نشدن آرتروز شانه با داروها و فیزیوتراپی، عمل جراحی یک امر واجب برای درمان آرتروز دست می باشد. گاهی اوقات برای جراحی فصل شانه، فوق تخصص جراحی شانه مجبور می شود مفصل شانه را به طور کامل تعویض نماید و در مفصا از ایمپلنت های فلزی و پلاستیکی استفاده نماید.برای جراحی آرتروز شانه از دو روش آرتروسکوپی و همی آرتروپلاستی استفاده می شود.
آرتروسکوپی شانه
در طول جراحی آرتروسکوپی شانه، جراح ارتوپد یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ را به درون مفصل شانه وارد می کند. این دوربین تصاویر را بر روی یک صفحه ی نمایش نشان داده و جراح از این تصاویر برای هدایت ابزار بسیار کوچک جراحی استفاده می کند.عوارض و تهاجم این جراحی نسبت به جراحی باز شانه کمتر است زیرا جراح ارتوپد از برش های بسیار کوچک تری برای انجام جراحی استفاده می کند. این کار موجب کمتر شدن درد برای بیمار، کاهش مدت زمان موردنیاز برای بهبودی و برگشت سریع تر به فعالیت های عادی می شود.
تعویض مفصل شانه
وقتی که مفصل شانه آنقدری خراب شود که درد و محدودیت ناشی از آن مانع از انجام فعالیت های معمول روزمره گردد و تمام درمان های دیگر ناموفق میشوند میتوان از عمل جراحی تعویض مفصل شانه به عنوان آخرین راه درمان آرتروز شانه استفاده کرد.تعویض مفصل شانه یا آرتروپلاستی نوعی عمل جراحی است که در آن سر استخوان بازو با یک مفصل مصنوعی جایگیزین می شود.
روش های پیشگیری آرتروز شانه
برای پیشگیری کردن از ایجاد بیماری آرتروز شانه باشد باید نکاتی را رعایت نمایید که در ادامه این نکات را برای شما توضیح داده ایم:
- کم کردن و به حداقل رساندن فعالیت های تکراری
- استراحت کردن در هنگام ایجاد درد در شانه
- ورزش کردن برای جلوگیری ار خشک شدگی مفاصل
- رسیدن به وزن مناسب و مطلوب
- پیشگیری از فعالیت های عادی و غیر واجب در روز
با توجه به آن چه ذکر شد آرتروز شانه یکی از بیماری های شایع مفصل شانه است که با بروز درد ، التهاب و محدود شدن حرکات شانه مشخص می شود.آرتروز شانه زمانی رخ می دهد که غضروف پوشاننده اطراف مفصل شانه به دلایلی دچار تخریب و آسیب دیدگی شود ، در این شرایط استخوان ها در محل مفصل شانه برروی هم ساییده شده و علائم آرتروز را ایجاد می کنند.
آرتروز کمر چیست؟
