ضرب المثل آفتابه خرج لحیم
ضرب المثل ها جملات کوتاهی که بر سر زبان ها افتاده و با وجود اختصار حاوی پیام مهم و عمیقی هستند. مثل: قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود. معمولاً تاریخچه و داستانی پندآموز در پس بعضی از آن ها نهفته است. بسیاری از این داستان ها از یاد رفته اند، و پیشینهٔ برخی از امثال بر بعضی از مردم روشن نیست؛ بااین حال، در سخن به کار می رود. شکل درست این واژه «مَثَل» است و ضرب در ابتدای آن اضافه است. به عبارتِ دیگر، «ضرب المثل» به معنای مَثَل زدن (به فارسی: داستان زدن) است.آن قدیم ها وسیله ای برای نظافت در خانه ها وجود داشت که یک لوله بلند، دسته بیضی شکل و منبعی کوچک که بین یک تا سه لیتر آب را در خود جای می داد داشت. جنس این مخزن متحرک در کاخ شاهنشاهان از طلا و در قصر وزرا از نقره و خانه اغنیاء از مس بود و بیغوله فقرا حلبی آن را داشتند که البته همه مدل ها یک نام داشت و کاری واحد را انجام می داد. آفتابه که امروز نمونه پلاستیکی آن فراوان است تاریخی بس طولانی دارد. وقتی نوع حلبی آن که متعلق به ماتم سرای فقرا و سرویس های بهداشتی عمومی بود دچار زنگ زدگی می شد نزد حلبی ساز می بردند تا لحیمش کند و این کار بارها تکرار می شد تا وقتی که دیگر جای سالم در بدنه آن برای لحیم کاری پیدا نمی شد، بنابراین استاد آفتابه ساز مأیوس می شد و می گفت حالا دیگر «آفتابه خرج لحیم است» که منظورش از این جمله بی ارزش بودن کالای مشتری برای تعمیر بود! در ادامه بیشتر با ضرب المثل آفتابه خرج لحیم آشنا خواهید شد.
داستان ضرب المثل آفتابه خرج لحیم
آفتابه را که می دانید چیست؟ در قدیم مردم برای طهارت و نظافت از آفتابه استفاده می کردند. آفتابه ها در قدیم فلزی بود، پولدارها آفتابه طلایی داشتند یا مسی و مردم فقیر از آفتابه حلبی استفاده می کردندآفتابه حلبی یک ایراد بسیار بزرگ داشت، به مرور زمان به دلیل زنگ زدگی یا ضربه خوردن سوراخ می شد. راه رفع این ایراد هم لحیم کاری بود.لحیم با ذوب کردن فلز دیگری انجام می شد، این فلز که معمولا از جنس مس یا روی بود، روی سوراخ ها را می پوشاند و جلوی بیرون ریختن آب را می گرفتگاهی تعداد این سوراخ ها آن قدر زیاد بود که باید حجم زیادی لحیم کاری می شد و آن وقت هزینه لحیم کاری از ارزش خود آفتابه بیشتر می شداین ضرب المثل زمانی به کار می رود که بخواهند یک چیز بی ارزش را توصیف کنند و بگویند هزینه تعمیر آن از خود آن بیشتر است.
معنی و مفهوم ضرب المثل آفتابه خرج لحیم
ابتدا ریشه این ضرب المثل را بررسی می کنیم:
در گذشته، ثروتمندان اعم از پادشاهان و وزرا، آفتابه هایی از جنس طلا و نقره برای خود داشتند. اما فقرا آفتابه هایشان حلبی بود. وقتی آفتابه هایشان زنگ می زد آن را پیش حلبی ساز می بردند تا لحیم بزند و تعمیرش کند.
این روند تعمیر آفتابه ادامه داشت تا اینکه دیگر جای سالمی روی آفتابه نمی ماند که آن را لحیم کاری کنند! اینجا بود که تعمیرکاران می گفتند: آفتابه خرج لحیم شده! حالا معانی این ضرب المثل عبارتند از :
- یعنی کالایی انقدر بی ارزش شده است که خرج کردن برای تعمیر آن بیهوده است.
- این ضرب المثل را هنگام درست کردن اجناس بی ارزش یا حتی زمان گذاشتن برای کارهای بی فایده به کار می برند.
- زمانی این مَثل را به کار می برند که شخصی بخواهد تلاش و اصرار بسیاری برای بدست آوردن شیء بی ارزش یا درست کردن کالای بی اعتباری از خود نشان دهد.
- یعنی ارزش گذاری روی بی ارزش ها.
آشنایی با ضرب المثل عالم ناپرهیزکار، کوریست مشعله دار
