این گیاه در مناطق معتدل کشور ما رویش دارد و از قدیم الایام به عنوان یک سبزی مفید و مؤثر از آن استفاده می شده است. گرچه در رابطه با مسائل غذایی از آن استفاده های فراوانی می شده ؛ ولی اکنون این استفاده کاهش یافته است و در عوض موارد درمانی این گیاه افزایش پیدا کرده و در همه زمینه ها از آن استفاده می شود و هیچگونه عارضه ای ندارد. در میان عشایر مرسوم است که از دانه های این گیاه استفاده می کنند.
سبزی ترشک چیست؟
گیاه ترشک (Sorrel) با نام علمی Rumex acetosa نوعی سبزی برگدار است که بواسطه طعم جذاب و مهمتر از آن ارزش غذایی و خواص بالای آن، به عنوان گیاه یا سبزی مورد استفاده قرار می گیرد.سبزی ترشک در اروپا، آسیای مرکزی و بخش های خاصی از آمریکای شمالی، استرالیا و نیوزیلند کشت می شود.این سبزی طعم ترش و لیمویی داشته و اغلب در سوپ ها، خورش و کاری ها استفاده می شود. همچنین سبزی ترشک کاربرد دارویی داشته و برای هضم سالم، کاهش التهاب و درمان زخم های دهانی توصیه می شود.دو نوع متداول سبزی ترشک با نام های ترشک فرانسوی و ترشک معمولی کوهی شناخته می شوند. نسخه فرانسوی در مقایسه به نسخه معمولی کوهی تلخی کمتری داشته و برگ های کوچکتر، گردتر و بلندتری دارد.سایر انواع ترشک عبارتند از:
- Sheep sorrel
- Arctic dock
- Patience dock
- Broad-leaved sorrel
- Red-veined sorrel (ترشک قرمز)
بعضی از گیاهان و غذاها نام های مشابهی دارند اما به هم مربوط نیستند. برای نمونه، ترشک چوبی (Wood sorrel) نوعی علف خوراکی است که در سراسر آمریکای شمالی یافت می شود. به طور مشابه در جاماییکا از اصطلاح Sorrel برای نوعی گیاه ختمی (چای ترش) استفاده می شود.
فواید ترشک
- ترشک دارای پروتئین، چربی، مواد نشاسته ای، کلسیم و فسفر می باشد.
- عصاره ی آن خنک کننده است و ضدالتهاب داخلی است.
- ضدقلیایی خون و بالا بودن غلظت آن.
- برطرف کننده خشکی دهان و خارش های پوستی است.
- کسانی که پسوریازیس دارند ترشک را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
- به خاطر وجود ویتامین ث در آن ضدخونریزی لثه می باشد.
- ترشک برای پایین آوردن فشارخون گیاه مناسب است (به صورت آش ترشک بخورند).
- کم کننده ی چربی می باشد به خاطر نیاسینی که در آن وجود دارد.
- برای تصلب شرایین مفید است.
- کسانی که کم اشتها هستند آش ترشک بخورند.
- برای رفع دانه های جوش صورت برگ ترشک را پخته با آردجو مخلوط نموده روی جوش ها بگذارید.
- دانه این گیاه به صورت دم کرده برای کمردرد مفید است.
- کسانی که درد مفاصل دارند و یا نقرس یا سنگ های صفرا، مثانه و کلیوی از خوردن ترشک خودداری کنند.
- ترشک برای کسانی که گواتر دارند مفید می باشد.
- برای از بین بردن جوش های زیرپوست ۲۵ گرم ریشه ترشک در یک لیتر آب بجوشانید روزی ۳ فنجان میل شود.
- برای جمع شدن و سفت شدن پوست صورت ۱۰۰ گرم برگ ترشک را له کرده با عرق رازیانه مخلوط بعد از هر شستشو از محلول به پوست بمالید.
- ریشه ترشک برای رفع کم خونی مفید است به صورت دم کرده روزی سه فنجان میل شود.
- اگر غذای سنگین خورده شود بهترین هضم کننده ی آن ترشک است که بالای آن خورده شود.
- برای درمان خارش که در اثر گزش گزنه به وجود آمده است از ضماد ترشک می توان استفاده کرد.
- اگر می خواهید مرغ های شما دارای زرده ای به رنگ زرد پررنگ باشد به آن ها ترشک بدهید. تخم مرغ هایی که رنگ زرده آن ها تندتر است دارای مواد مغزی بیشتری است.
- گیاه ترشک را در ظروف مسی پخته نکنید چون مسمومیت تولید می کند.
- سرخ کرده تخم ترشک برای اسهال های خونی و صفراوی مفید است.
- ترشک نشاط آور است.
- ترشک برای افرادی که مبتلا به بیماری مالیخولیا و کبد هستند مؤثر می باشد.
طرز مصرف ترشک
- معمولاً به شکل دم کرده یا جوشانده مصرف می گردد همچنین ترشک را می توانید مثل سبزی خوردن میل نمایید .
- از ریشه ، برگ و دانه این گیاه می توان دمنوش و جوشانده آماده نمود.
- جهت آماده کردن دمنوش باید ، آب جوش را روی گیاه بریزید و ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم بنمایید . سپس صاف کرده مصرف نمایید .
- جهت آماده کردن جوشانده نیز گیاه را به همراه آب روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید . پس از مدتی جوشانده شما مهیاست می توانید صاف نموده و استفاده کنید.
- این گیاه را می توانید آسیاب کنید، به شکل ضماد در آورده و سپس روی محل بگذارید .
موارد مصرف ترشک
- از این گیاه در موارد رفع اسهال و خونریزی رحمی، قطع اخلاط خونی، بواسیر، قطع ترشحات رحمی کاربرد دارد. در طب گذشته جهت دفع ادرار و ورم لثه دندان ها، زردی و عوارض گواتر و رفع تب توصیه نموده اند.
- این گیاه از گیاهان شفابخش سنتی اروپاییان و بومیان آمریکا بوده و یک پاک کننده قوی داخل بدن است. ریشه این گیاه یک ملین ملایم است، علاوه بر این کبد را فعال می کند، گیاه درمانگرها، آن را در درمان جوش های پوست مناسب می دانند. برگ های تازه گیاه، آسیب های ناشی از تیغ گزنه را التیام می بخشد و پادزهر معروفی برای درمان سوزش گزنه است، به این صورت که یک برگ تازه له شده آن را روی سطح آسیب دیده قرار دهید.
- این گیاه را معمولا در ترکیب های مسهل و ترکیبات تقویتی برای جبران کمبود غذاهای ضعیف زمستانی استفاده می کنند و دارویی مفید برای دستگاه گوارش میدانند و به عنوان گیاهی پاک کننده، برای درمان بسیاری از مسمویت ها به کار می برند.
- در ریشه ترشک آهن وجود دارد و گرد آن را برای درمان کم خونی، به مقدار روزی تا 3 گرم، استفاده می کنند.
مضرات ترشک
- ترشک به علت داشتن میزان زیاد اسید اکسولید نباید بیش از حد مصرف شود، زیرا موجب آسیب زدن به مثانه و کلیه ( تولید سنگ )می گردد. زنان باردار نیز بهتر است مصرف نکنند .
- مصرف بیش از 30 گرم از ریشه گیاه باعث مسمومیت و تهوع و استفراغ می گردد . ضربان قلب را نیز زیاد می نماید.بهتر است که برای درمان این علایم از مایعات فروانی استفاده گردد.
- افرادی که درد مفاصل دارند از ترشک استفاده نکنند .
- افرادی که اسید اوریک دارند از مصرف آن جدا خودداری نمایند .
توجه : از پختن ترشک در ظروف مسی به علت ایجاد مسمومیت دوری نمایید ترشک همچنین میل جنسی را کم میکند افراد سرد مزاج استفاده نکنند.
ایده هایی برای تهیه غذا با گیاه ترشک
- ترشک دارای طعمی ترش و لیمویی است و می توان از آن در انواع دستورالعمل ها استفاده کرد.
- استفاده از ترشک به ویژه در سوپ ها و خورش ها محبوب بوده و اغلب با موادی از جمله سیب زمینی، هویج، مرغ و خامه ترش ترکیب می شود.
- همچنین می توان از سبزی ترشک برای طعم دادن به سالاد یا ترکیب آن با شیرینی ها استفاده کرد.
- سس ترشک نیز از دستورالعمل های محبوب بوده که از ترشک در ترکیب آن استفاده می شود. از این سس در کنار غذاهای دریایی از جمله سالمون استفاده می شود.
- بیشتر دستورالعمل ها ترشک را با موادی از جمله پیازچه، خامه غلیظ، کره و جعفری ترکیب می کنند.
آشنایی با فواید تربچه برای سلامتی بدن
