تا به حال پیش آمده وقتی دلتان می گیرد و کلافه هستید، برای این که کمی آرام شوید و حال و هوایی عوض کنید، به خیابان بروید و در خیابان ها و کوچه پس کوچه ها قدم بزنید؟ گاهی همین پیاده روی های یهویی و پرسه زنی ها، واقعا درمان درد و فکر و خیال های بی انتها می شود.
خوش به حال اصفهانی ها که وقتی دلگیر و تنها هستند، چهارباغ را دارند و می توانند غربت تمام دنیا را در یکی از زیباترین خیابان های ایران از یاد ببرند. چهارباغ یا به قول خود اصفهونیا چارباغ عباسی، برای آن ها فقط یک خیابان نیست، بلکه یک دنیا خاطره است.کافیست یک بار به اصفهان و چهارباغش بروید تا خودتان ببینید چقدر خاطرات فراموش نشدنی و دلچسبی برایتان رقم می خورد.در چهارباغ عباسی زیر سایه درختان چنار و نارون که قدم بزنید هر چه غم و غصه دارید، حداقل برای چند ساعت، از یادتان می رود و محو زیبایی این خیابان می شوید.اصلا اصفهان جایی برای فراموشی غصه هاست! هر یک از جاذبه های اصفهان هوش و حواستان را می برد و شما را غرق زیبایی اش می کند.
چهارباغ در هر فصلی به نوعی زیبا و خیره کننده است. اگر احساس خستگی کردید می توانید روی نیمکت ها بنشینید، مناظر چشم نواز و همچنین عبور دوچرخه سوارها را تماشا کنید. البته بعد از این که کمی نفس تازه کردید، پیشنهاد می کنیم خودتان هم حتما دوچرخه سواری در چهارباغ را تجربه کنید که حسابی کیف می دهد.
چهارباغ مدتی است که پیاده راه شده و هیچ ماشینی در آن جا تردد نمی کند. بدون سر و صدا و مزاحمت ماشین ها، در سکوت و آرامش، می توانید در چهارباغ عباسی که در دو طرفش درختان قد برافراشته اند، قدم بزنید. خیال می کنید چهارباغ فقط مسیری برای پیاده روی است و هیچ تفریح و سرگرمی دیگری انتظارتان را نمی کشد؟ اصلا چنین فکری نکنید.
در سرتاسر خیابان چهارباغ، مهم ترین جاذبه های گردشگری اصفهان قرار دارد که بازدید از هر کدام سفری متفاوت به دل تاریخ است. فعلا همین را داشته باشید تا در بخش های بعدی مقاله مفصل تر برایتان توضیح بدهیم.
تاریخچه چهارباغ عباسی
چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا بعد از تعیین اصفهان به عنوان پایتخت در عصر شاه عباس اول و به دستور وی ساخته شدند. چهارباغ پایین به دستور رضاشاه پهلوی و با همان طرح چهارباغ صفوی ساخته شده است.
در گذشته جوی آبی از میان خیابان تا زاینده رود جریان داشته است و در محل تقاطع ها حوض هایی نیز ساخته بودند. در خیابان، مسیری خاص برای افراد سواره تعبیه شده بود و در دو طرف خیابان درختان چنار به موازات خیابان و در دو ردیف کاشته شده بودند.
در دوره صفویه سراسر خیابان تا کنار رودخانه پوشیده از باغ های باشکوه بود که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بودند. البته به عموم مردم نیز حق تفریح در باغ ها و استفاده از ثمرات آن ها را داده بودند. در سمت غرب خیابان، باغ های تخت، هشت گوشه و تاکستان قرار داشتند و در سمت شرق خیابان باغ های بلبل، توت و درویشان قرار داشتند. البته در حال حاضر غیر از باغ هشت گوشه (کاخ هشت بهشت) مابقی به طور کامل از بین رفته اند.
چهارباغ از دید مورخان و جهان گردان
توصیف چهارباغ عباسی در بسیاری از متون تاریخی عصر صفوی وجود دارد که از آن میان می توان به تاریخ عالم آرای عباسی نوشته اسکندربیگ منشی، تاریخ عباسی (روزنامه ملا جلال) نوشته ملا جلال منجم یزدی و روضه الصفویه نوشته جنابدی اشاره کرد. همچنین جهانگردان بسیاری در دوره های صفویه و قاجار بعد از مشاهده چهارباغ به توصیف آن در سفرنامه هایشان پرداختند. از پی تیرو دلا واله، جهانگرد ایتالیایی گرفته تا سانسون فرانسوی و... .
شوالیه شاردن، جهانگرد معروف فرانسوی در دوره سلطنت شاه عباس دوم و شاه سلیمان صفوی که مدت زیادی را در ایران حضور داشت، چهارباغ را گردشگاه مشجر عمومی اصفهان می نامد و ضمن توصیف چهارباغ می گوید:این خیابان زیباترین معبری است که من تاکنون دیده و شنیده ام.
چهارباغ در دوره قاجار
بیشتر ابنیه تاریخی اصفهان در دوره قاجار با بی مهری مواجه شدند و از عظمت و شکوه آن ها کاسته شد. چهارباغ نیز از این قاعده مستثنی نبود و اگر توجه و محافظت مردم مانع نمی شد، در همان زمان به کلی از بین می رفت.
سلطان مسعود میرزا معروف به ظل السلطان، بزرگ ترین پسر ناصرالدین شاه که از سوی پدر، حاکم اصفهان شده بود، دستور تخریب چهارباغ را صادر کرد و عمال وی برای تخریب باغ شروع به قطع درختان کردند. خبر این ماجرا به حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی از علمای برجسته آن زمان اصفهان رسید. ایشان به طلاب مدارس دینی دستور دادند تا مانع تخریب چهارباغ شوند. طلاب فورا به چهارباغ رفتند و بعد از درگیری مفصلی که با عمال ظل السلطان داشتند، موفق شدند آن ها را بیرون کنند و مانع قطع مابقی درختان شوند.
البته امروز نیز باید مسئولان امر هشیار باشند و به بهانه پیشرفت و توسعه شهر اصفهان، مجوز قطع این درختان کهنسال را صادر نکنند تا مانند چندی پیش طرح هایی نظیر گسترش شبکه ی ریلی قطار شهری، منجر به قطع تعدادی از این درختان نشود.
معماری چهارباغ عباسی
عدد چهار در هنر و معماری ایران باستان بسیار تاثیرگذار بوده است. وجود چهار عنصر اصلی تشکیل دهنده حیات بر پایه حکمت ایرانیان پاک شمرده شده و برای ایرانیان جنبه تقدس و نمادین داشته است. از این رو بهترین فرم پدید آمده در پلان های معماری نیز از چهار تبعیت می کنند و باعث چهار قسمتی شدن حیاط یا صحن تمامی بناهای ایران، چه قبل از اسلام و چه پس از اسلام، می شوند. از بناهای تاریخی که از این عدد تاثیر پذیرفته اند، باغ های ایرانی را می توان نام برد. در میان باغ های ایرانی، آن دسته از باغ هایی را که توسط معابر و گذرگاه ها به چهار قسمت تقسیم می شدند، چهارباغ می نامیدند.طبق یافته های باستان شناسی، اولین باغ ایرانی با فرم چهارباغ، باغ پاسارگاد بوده که به دستور کوروش کبیر بنا شده است. طرح چهارباغ به دو شیوه در باغ های ایران اجرا می شد.
- شیوه اول : در این شیوه باغ را در قالب یک خیابان اصلی می ساختند که از طول با گذرگاه های فرعی به چهار قسمت تقسیم می شد، مانند چهارباغ عباسی در اصفهان.
- شیوه دوم: در این شیوه که نسبت به شیوه اول کامل تر و دقیق تر است، تمامی مساحت باغ را با دو معبر متقاطع به چهار مربع یا مستطیل برابر تقسیم می کردند و در محل تقاطع، یک حوض به عنوان عنصر مرکزی می ساختند. هرکدام از چهار مربع را نیز با معابر متقاطع به چهار قسمت دیگر تقسیم می کردند. این تقسیم بندی با توجه به مساحت باغ تا حد ممکن ادامه داشته است، مانند باغ گلشن در طبس.
دیدنی های چهارباغ عباسی
- کاخ هشت بهشت (از خیابان باغ گلدسته)
- مدرسه چهارباغ (حاشیه خیابان چهارباغ عباسی)
- مجموعه نقش جهان با مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، عالی قاپو و بازار قیصریه (با فاصله خیابان سپه از میدان امام حسین)
- چهلستون (از میدان امام حسین)
- سی و سه پل (در میدان انقلاب)
- سینماهای حافظ، فلسطین، چهارباغ، سوره و...
- رستوران شهرزاد (ابتدای عباس آباد)
- بریانی شاد (ابتدای خیابان طالقانی)
- مراکز خرید اصفهان شامل چهارباغ، ملت، عالی قاپو و...
چهار باغ عباسی اصفهان کجاست؟
چهار باغ عباسی یکی از خیابا ن های تاریخی اصفهان است که بین دروازه دولت و سی و سه پل قرار گرفته است. اگر بخواهیم آدرسی دقیق تر از این خیابان به شما ارائه دهیم، باید ابتدا وارد محله نقش جهان اصفهان شوید سپس در خیابان شیخ بهایی، خیابان چهار باغ عباسی را می بینید. اگر بخواهید با مترو به این جاذبه گردشگری برسید، می توانید از طریق هر کدام از ایستگاه های مترو میدان انقلاب، سی و سه پل و ایستگاه مترو امام حسین خودتان را به خیابان چها رباغ عباسی برسانید. اگر هم بخواهیم ایستگاه های اتوبوس نزدیک چهار باغ عباسی را نام ببریم؛ ایستگاه اتوبوس انقلاب، چها رباغ به سمت شمال و ایستگاه اتوبوس شهرداری نزدیک ترین فاصله ها را تا چها ر باغ عباسی دارند. در صورتی که با خودروی شخصی به سمت این مکان حرکت می کنید، ترافیک شلوغ اصفهان را هم در نظر بگیرید. پیشنهاد ما به شما استفاده از اتوبوس و مترو برای رسیدن به این خیابان است.
سایر چهارباغ ها در اصفهان
چهارباغ خواجو، خیابان چهارباغ تاریخی دیگر اصفهان است که به موازات چهارباغ عباسی و بین پل خواجو تا چهارراه نقاشی قرار دارد.چهارباغ عباسی نیز در دوران معاصر ادامه یافته است، با توجه به این امتداد این خیابان از میدان شهدا در شمال شروع و پس از عبور از زاینده رود به دروازه شیراز اصفهان در دامنه کوه صفه در جنوب اصفهان ختم می شود. دو بخش اضافه شده به چهارباغ عباسی عبارتند از:
- چهارباغ پایین در شمال: حد فاصل میدان شهدا (پهلوی) تا دروازه دولت (میدان امام حسین)
- چهارباغ بالا در جنوب: حد فاصل سی و سه پل تا دروازه شیراز اصفهان (میدان آزادی)
چهارباغ ها شامل دو باند سواره رو، دو باند ویژهٔ دوچرخه و سه باند پیاده رو می باشد که چهار ردیف درختان چنار و نارون آن ها را از هم جدا می کند.
پیاده روی در خیابان چهار باغ عباسی اصفهان
در سال های گذشته که هنوز خبری از دستاوردی مهم به نام خودرو نبود، هوای پاک و فضای آرام بخش پیاده رو چهار باغ عباسی جان می داد برای یک پیاده روی رویایی. اما با ورود ماشین به خیابان این باغ زیبا، کم کم هوای پاک این خیابان جای خود را به دود و دم خودرو ها داد. در کنار عبور و مرور خودرو ها در زیر سایه درختان صندلی هایی برای نشستن عابرین ایجاد شد، ولی باز حس و حال قدیم را نداشت. پس از گذشت سال ها از تردد وسایل نقلیه در این خیابان بالاخره تصمیم بر این شد که در چهار باغ عباسی روزی از روز های هفته (سه شنبه) روز بدون خودرو باشد، تا عابرین بتوانند با خیالی آسوده به خصوص در فصل های بهار و پاییز رنگارنگ مسیر زیبا و طولانی این باغ را بپیمایند و با پیاده روی در آن اوقاتی خوش برای خود و خانواده فراهم کنند.
در این مقاله سعی کردیم تا به معرفی جاذبه تاریخی چهار باغ عباسی، تاریخچه، معماری، طول خیابان، دیدنی ها و پیاده روی در خیابان چهار باغ عباسی بپردازیم. امید است که اطلاعات داده شده بتواند راهنمای شما در سفر به اصفهان زیبا و این جاذبه گردشگری باشد. شما هم اگر تجربه سفر و گردش در چهار باغ عباسی را دارید برایمان بنویسید تا دیگران هم از این نظرات مفید و ارزشمند بهره مند شوند.
هر آنچه که باید قبل رفتن به باغ پرندگان اصفهان بدانید!
