گیر افتادن عصب اولنار زمانی اتفاق می افتد که عصب اولنار در بازو فشرده یا تحریک می شود. عصب اولنار یکی از سه عصب اصلی بازوی شماست. از گردن به پایین به سمت دست شما حرکت می کند و ممکن است چند جا در طول مسیر، مثل زیر ترقوه یا مچ دست منقبض شود. شایعترین مکان فشرده شدن عصب پشت قسمت داخلی آرنج است. به فشرده شدن عصب اولنار در آرنج سندرم تونل کوبیتال”سندرم برون خمیدگی ساعد” گفته می شود. بی حسی و گزگز دست و انگشتان از علائم رایج سندرم تونل آرنج است. در بیشتر موارد، علائم را می توان با درمان های غیرجراحی مانند تغییر در فعالیت ها و بستن آتل کنترل کرد. اگر روش های غیر جراحی علائم شما را بهبود نمی بخشند، یا اگر فشرده سازی عصب باعث ضعف عضله یا آسیب در دست شما می شود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
آناتومی عصب اولنار
در آرنج، عصب اولنار از طریق تونلی از بافت (تونل آرنج) عبور می کند و در زیر یک دست انداز استخوان در داخل آرنج شما قرار دارد. این برجستگی استخوانی را اپی کندیل میانی می نامند. نقطه ای که عصب در زیر اپی کوندیل میانی قرار دارد معمولاً “استخوان آرنج (کونه آرنج)” نامیده می شود. در استخوان آرنج، عصب نزدیک به پوست شما است و ضربه به آن حالت شوک احساس می شود.
آن طرف آرنج، عصب اولنار در زیر عضلات داخل بازو قرار می گیرد و با انگشت کوچک به دست شما در کنار کف دست می رسد. وقتی عصب وارد دست می شود، از طریق تونل دیگری (کانال گویون) حرکت می کند.عصب اولنار به انگشت کوچک و نیمی از انگشت حلقه احساس را منتقل می کند. همچنین بیشتر ماهیچه های کوچک دست را که حرکات ظریف انجام می دهند و برخی از عضلات بزرگتر بازو را که به شما کمک می کنند با قدرت چیزی را محکم بگیرید را کنترل می کند.
علت درد عصب اولنار
در بسیاری از موارد سندرم تونل آرنج، علت دقیقی ندارد. عصب اولنار به خصوص در برابر فشار در آرنج آسیب پذیر است زیرا برای محافظت از آن باید از فضای باریکی با بافت کم و نرم عبور کند.موارد مختلفی وجود دارد که می تواند باعث فشار بر عصب آرنج شود:
- هنگامی که آرنج خود را خم می کنید، عصب اولنار باید در اطراف برجستگی استخوان اپی کندیل میانی کشیده شود. از آنجا که این کشش می تواند عصب را تحریک کند، خم نگه داشتن آرنج به مدت طولانی یا خم کردن مکرر آن می تواند علائم دردناکی ایجاد کند. به عنوان مثال، بسیاری از افراد در حالی که آرنج خود را خم کرده اند می خوابند، این امر می تواند علائم فشرده سازی عصب اولنار را تشدید کرده و باعث شود شب ها انگشتان شما خواب بروند.
- در بعضی از افراد، عصب از پشت اپی کوندیل میانی به بیرون خم می شود. با گذشت زمان، این کشیدن به جلو و عقب ممکن است عصب را تحریک کند.
• تکیه بر آرنج برای مدت زمان طولانی می تواند به عصب فشار وارد کند.
• تجمع مایعات در آرنج باعث تورم می شود که ممکن است عصب را تحت فشار قراردهد.
• ضربه مستقیم به آرنج می تواند باعث درد، احساس شوک الکتریکی و بی حسی انگشت کوچک و حلقه شود که معمولاً به آن “ضربه زدن به استخوان آرنج” می گویند.
عوامل خطرساز آسیب عصب اولنار
برخی از عوامل شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم تونل آرنج قرار می دهند. این شامل
- قبل از شکستگی یا دررفتگی آرنج
- خار استخوان / آرتروز آرنج تورم مفصل آرنج
- کیست های نزدیک مفصل آرنج
- فعالیت های تکراری یا طولانی مدت که به خم شدن یا انعطاف آرنج نیاز دارند
علائم آسیب عصب اولنار
عصب اولنار حاوی هم رشته های عصبی حسی و هم رشته های حرکتی است ولی رشته های حرکتی آن بیشتر است. در دست عصب اولنار بیشتر حرکتی و عصب مدیان بیشتر حسی است. پس آسیب به این عصب میتواند هم ایجاد اختلال حسی و هم حرکتی کند.در صورتیکه آسیب کامل باشد حس پوستی در قسمتی از اندام بطور کامل از بین رفته و حرکات عضلات مربوطه هم فلج میشوند و اگر آسیب عصب نسبی باشد کاهش حس و ضعیف شدن عضلات بوجود میاید.علائم آسیب های عصب اولنار بسته به محلی که در آن عصب آسیب دیده متفاوت است. هر چه محل آسیب بالاتر بوده و به ریشه اندام نزدیک تر باشد بافت های بیشتر متاثر میشوند. در مواردی که محل آسیب عصب اولنار ناحیه مچ دست یا پایین ساعد باشد مهمترین علائم آن عبارتند از:
کاهش یا از بین رفتن حس قسمت کف دستی انگشت کوچک و قسمت داخلی انگشت انگشتری. در مواردی که آسیب عصبی مزمن شود پوست این نواحی خشک شده و ممکن است ناخن ها تغییر شکل بدهند. به علت اختلال حسی ممکن است سوختگی و زخم هایی در این انگشتان ایجاد شود.
به علت فلج عضله اددکتور شست، نزدیک کردن شست به انگشت سبابه دچار اختلال میشود. این اشکال اساس علامت فورامن Forament sign را تشکیل میدهد.در این تست پزشک یک ورقه کاغذ را در بین انگشتان اول و دوم دست بیمار قرار داده و از او میخواهد کاغد را نگه دارد. در فرد سالم شست به کناره خارجی کف دست نردیک شده و کاغذ را میگیرد ولی در کسی که دچار فلج عصب اولنار شده است چون عمل اداکشن یا نزدیک کردن شست مختل شد ه است فرد برای گرفتن کاغذ بند آخر شست خود را خم میکند.تست دیگر در این بیماران اینست که از وی میخواهند انگشتان دست را از هم دور و نزدیک کند. در فلج عصب اولنار به علت فلج شدن عضلات بین استخوانی این کار انجام نمیشود.
در موارد مزمن عضلات هیپو تنار لاغر و آتروفی میشوند و مفاصل متاکارپوفالانژیال انگشتان چهارم و پنجم دست به حالت خم به پشت در آمده و مفاصل اینترفالانژیال این انگشتان خم میشوند و حالتی به دست میدهند که به آن دست چنگالی میگویند.
درمان آسیب های عصب اولنار چیست؟
در مواردی که بدنبال اصابت جسم نافذ به اندام علائم آسیب عصب اولنار بوجود میاید نیاز به عمل جراحی وجود دارد. پزشک جراح زخم را بازتر کرده و عمق آنرا کاوش کرده و هر گونه پارگی عصب را ترمیم میکند. متاسفانه نتیجه ترمیم عصب اولنار زیاد خوب نیست.
در صورتیکه عصب به علت جابجا شدن استخوان تحت فشار قرار گرفته باشد با جااندازی شکستگی یا دررفتگی، علائم آسیب عصبی نیز برطرف میشود. درمان سندروم تونل کوبیتال در مقالات دیگر بحث شده استدر مراقبت از آسیب های عصب اولنار چه درمان جراحی انتخاب شود و چه عامل فشارنده عصب برطرف شده و برای بازگشت کارکرد عصب صبر شود، باید مفاصلی که به علت فلج شدن عضلات مربوطه خوب حرکت نمیکنند به توسط آتل و اسپلینت در وضعیت مناسب قرار بگیرند.همچنین بیمار یا همراهان وی تا وقتی حرکات ارادی مفصل امکانپذیر نشده است، باید با کمک دست سالم خود چند بار در روز تمامی مفاصل اندام را در تمام جهات حرکت دهد تا دچار خشکی نشوند. بسیاری از نکاتی که می تواند به تسکین و کاهش علائم مربوط به آسیب عصب اولنار منجر شود مربوط به فعالیت های داخل منزل است. در صورتی که علائم با فعالیت های روزانه تداخل ایجاد می کند باید به پزشک مراجعه کرد. رعایت نکات زیر می توانند کمک کننده باشند:
- فعالیت هایی که سبب خم کردن بازو برای مدت طولانی می شود را کنار بگذارید.
- در صورتی که برای مدت طولانی از رایانه استفاده می کنید باید از استاندارد بودن وضعیت نشستن خود، ارتفاع صندلی، ارتفاع رایانه از میز و... اطمینان داشته باشید. نباید آرنج های خود را بر کناره های صندلی قرار دهید.
- به آرنج تکیه ندهید تا فشاری به آن وارد نشود، برای مثال در حین رانندگی بازوی خود را لب پنجره ماشین قرار ندهید.
- در هنگام خواب آرنج خود را صاف نگه دارید، برای این کار می توانید یک حوله را دور دست خود بپیچید یا از یک پد در پشت آرنج استفاده کنید.
- در صورتی که علائم در مرحله ابتدایی باشند؛ ممکن است پزشک داروهای ضدالتهابی مثل ایبوپروفن برای کاهش تورم موجود در اطراف عصب تجویز کند.به علت خطر آسیب به عصب معمولا از داروهای استروئیدی تزریقی استفاده نمی شود.
فیزیوتراپی برای درمان آسیب های عصب اولنار
برای درمان درد عصب اولنار از روش فیزیوتراپی استفاده می شود. فیزیوتراپیست فعالیت هایی که موجب شکل گیری علائم می شوند را تعیین می کنند. در این نوع درمان توصیه می شود برای مدتی از انجام فعالیت دوری کنید، باید توجه کرد که عصب تحریک شده و گاهی متورم می شود و اگر تحریک و تورم برطرف شود؛ درد نیز باید برطرف شود.در صورتی که بیماری پیشرفت کرده باشد ممکن است برای از بین بردن فشار بر عصب از آتل استفاده شود یا فعالیت های فرد اصلاح شود.
در مورد بی حسی موضعی چه می دانید؟
