عوارض دردناک یبوست و راه های پیشگیری از آن

عارضه یبوست به معنای حرکات نامنظم روده و دفع مدفوع سفت و خشک است و ممکن است تا هفته ها طول بکشد. افرادی که در طول هفته کمتر از 3 بار نیاز به دفع مدفوع دارند و یا فردی که در زمان دفع با مشکل مواجه می شوند و نیاز به زور زدن زیاد دارند، به یبوست مبتلا هستند. گاهی شدت این عارضه به قدری است که ممکن است فرد با خونریزی مواجه شود. البته خونریزی تنها یکی از عوارض یبوست است.

علت یبوست چیست؟

یبوست زمانی که مدفوع به آرامی در روده حرکت می کند یا به قدر کافی آب در روده جذب نمی کند اتفاق می افتد که باعث خشک و سخت شدن مدفوع می شود. یبوست حاد معمولاً ناشی از شرایط زیرا ایجاد می شود :

• کم تحرکی
• رژیم غذایی فاقد فیبر
• مصرف داروهایی ضد درد و دارای کدئین و داروهای ضد افسردگی
• نوشیدن شیر
• بارداری
• کهولت سن
• زیاده روی در مصرف مسهل ها
• مصرف کم مایعات
• تاخیر در رفتن به توالت

اما یبوست مزمن که مدت طولانی است درمان نشده، ممکن است علل زیادی داشته باشد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

• مسدود شدن کولون یا رکتوم
• سرطان روده
• باریک شدن روده بزرگ (تنگی روده)
• سایر سرطان های شکمی که به روده فشار می آورد.
• سرطان کلورکتال
• برآمدگی رکتوم در پشت واژن (رکتوسل)
• آسیب به اعصاب کنترل کننده عملکردهای بدن (نوروپاتی خودمختار)
• اسکلروز چندگانه
• بیماری پارکینسون
• آسیب نخاعی
• سکته
• مشکلات عضلات درگیر در لگن
• مشکلات عضلات لگن می تواند باعث یبوست مزمن شود.
• دیابت
• غده بیش از حد فعال پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم)
• تیروئید کم تحرک (کم کاری تیروئید)

عوارض یبوست

به طور معمول یبوست کوتاه مدت عوارضی ایجاد نمی کند و معمولاً با مراقبت های شخصی درمان می شود. به عنوان مثال اگر به دلیل تغییر رژیم غذایی دچار یبوست شوید، ممکن است احساس پر بودن روده، نفخ یا ناراحتی داشته باشید. اما عوارض طولانی مدت را به همراه نخواهد داشت. با این حال یبوست مزمن می تواند عوارضی را ایجاد کند.

بواسیر، از عوارض یبوست

بواسیر، تورم یا التهاب رگ ها در روده یا مقعد است. این امر می تواند در داخل یا بیرون روده رخ دهد و معمولاً چندان جدی نیست.ممکن است بواسیر خارجی هنگام حرکت باعث خارش یا درد شود؛ در حالیکه بواسیر داخلی معمولاً باعث ایجاد درد نمی شود. در عوض ممکن است در توالت مدفوع قرمز روشن را مشاهده کنید.

فیسور آنال، از عوارض یبوست

فیشر آنال یا شکاف مقعدی، معمولاً نتیجه نوعی زخم در مقعد، مانند زخم ناشی از سفتی مدفوع است. شکاف مقعد معمولاً دردناک است و ممکن است باعث خارش نیز شود. همچنین ممکن است متوجه وجود خون روی مدفوع شوید.

پرولاپس رکتوم، از عوارض یبوست

پرولاپس رکتوم زمانی اتفاق می افتد که آخرین قسمت روده بزرگ، یعنی رکتوم، از مقعد بیرون زده و از بیرون بدن قابل مشاهده باشد. این وضعیت لزوماً دردناک نیست و در بسیاری از موارد بدون درمان بهبود پیدا می کند. البته باید توسط پزشک معاینه شود.

انقباض مدفوع، از عوارض یبوست

انقباض مدفوع وضعیت یبوست طولانی مدت است و زمانی اتفاق می افتد که مدفوع آن قدر سخت شده باشد، که نتوان با یک حرکت روده معمولی آن را دفع کرد. از عوارض آن می توان به درد و گرفتگی شکم اشاره کرد. این وضعیت معمولاً باید با تنقیه یا دادن آب درمان شود.

عوارض یبوست در کودکان

در کودکان به خصوص در کودکانی که به دلیل درد از دفع مدفوع خودداری می کنند، ممکن است مدفوع در روده بزرگ و رکتوم جمع شود. گاهی اوقات در این وضعیت مدفوع نشت پیدا می کند وضعیتی که به آن «بی اختیاری دفع» (ایجاد لکه) گفته می شود رخ می دهد.

جلوگیری از یبوست و عوارض دردناک آن

اگرچه یبوست یک مشکل شایع است اما اقدامات بسیاری برای پیشگیری از آن وجود دارد:

مصرف فیبر برای جلوگیری از یبوست

اطمینان حاصل کنید که در رژیم غذایی شما فیبر کافی وجود دارد. بیشتر بزرگسالان به اندازه کافی فیبر مصرف نمی کنند. شما باید تقریباً ۱۸ گرم فیبر در روز مصرف کنید. با خوردن موارد زیر می توانید دریافت فیبر روزانه خود را افزایش دهید:

• میوه
• سبزیجات
• برنج سبوس دار
• ماکارونی سبوس دار
• نان سبوس دار
• آجیل ها
• دانه ها
• جو دوسر

خوردن فیبر بیشتر حرکات روده شما را منظم نگه می دارد؛ زیرا به شما کمک می کند تا غذا راحت تر از دستگاه گوارش شما عبور کند. غذاهایی که فیبر زیادی دارند همچنین باعث می شوند احساس سلامت بیشتری داشته باشید. اگر در حال افزایش فیبر دریافتی خود هستید، مهم است که به تدریج آن را افزایش دهید. افزایش ناگهانی ممکن است احساس نفخ را به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است باد شکم بیشتر و گرفتگی معده داشته باشید.

مایعات برای جلوگیری از یبوست

برای جلوگیری از کم آبی بدن، از مصرف مایعات زیاد اطمینان حاصل کنید. شما باید روزانه حداقل ۱.۲ لیتر (۶ تا ۸ لیوان) و اگر ورزش می کنید یا هوا گرم است حتی بیشتر از این مقدار نیز آب بنوشید. سعی کنید مصرف کافئین، الکل و نوشیدنی های مضر را کاهش دهید.

عادات توالت برای جلوگیری از یبوست

هرگز احساس حرکت روده که باعث تحریک شما برای رفتن به توالت می شود را نادیده نگیرید. نادیده گرفتن احساس نیاز به دفع مدفوع، احتمال ابتلا به یبوست را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. بهترین زمان برای دفع مدفوع، صبح ها یا حدود ۳۰ دقیقه پس از صرف وعده غذایی است.

هنگامی که از توالت استفاده می کنید، اطمینان حاصل کنید که زمان کافی و حریم خصوصی برای دفع راحت مدفوع را دارید. احساس عجله داشتن نکنید.

ورزش برای جلوگیری از یبوست

حفظ تحرک و فعال بودن خطر ابتلا به یبوست را به شدت کاهش می دهد. در حالت ایده آل باید هر روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش بدنی انجام دهید.

ورزش منظم نه تنها خطر ابتلا به یبوست را کاهش می دهد، بلکه باعث می شود احساس سلامتی بیشتری به شما دست داده و روحیه و سطح انرژی شما بهبود پیدا کند و آمادگی عمومی و تناسب جسمانی بیشتری داشته باشید.

درمان یبوست

اگر تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی به شما کمک نکند، ممکن است پزشک ملین خوراکی برای شما تجویز کند.

ملین (مسهل) برای درمان یبوست

ملین ها نوعی دارو هستند که به شما در دفع مدفوع کمک می کنند. چند نوع مختلف از ملین وجود دارد و هر کدام تاثیر متفاوتی بر دستگاه گوارش شما دارند.

ملین حجیم شده

به طور معمول پزشک با استفاده از یک ملین حجم شده، درمان را آغاز می کند. این نوع از ملین ها با حفظ مایعات، به دفع مدفوع شما کمک می کنند. این بدین معناست که احتمال خشک شدن مدفوع کمتر بوده و می تواند منجر به انقباض مدفوع شود. ملین های حجیم شده باعث می شوند مدفوع شما متراکم تر و نرم تر شود تا بتوانید راحت تر آن را از روده عبور دهید.

ملین های حجیم شده که تجویز می شوند، شامل ملین پوسته ایسپاقولا، متیل سلولز و استرکولیا می شوند. هنگام مصرف این نوع ملین، باید اطمینان حاصل کنید که مایعات زیادی می نوشید. همچنین نباید آنها را قبل از خواب مصرف کنید. معمولاً دو تا سه روز طول می کشد تا تاثیرات مصرف ملین حجیم شده را احساس کنید.

ملین اسمزی

اگر مدفوع شما پس از دریافت ملین حجیم شده نیز سفت باقی بماند، ممکن است پزشک معالج به جای آن برای شما یک ملین اسمزی تجویز کند. ملین های اسمزی با افزایش مقدار مایعات در روده شما عمل می کنند. افزایش مقدار مایعات به تحریک بدن برای عبور مدفوع کمک می کند. ملین های اسمزی نیز می توانند به نرم شدن مدفوع شما کمک کنند.

ملین های اسمزی که معمولاً تجویز می شوند شامل لاکتولوز و ماکروگل هستند. هنگام مصرف ملین های اسمزی نیز مانند ملین های حجیم شده، باید اطمینان حاصل کنید که مایعات کافی مصرف می کنید. معمولاً دو تا سه روز طول می کشد تا تاثیر این ملین را احساس کنید.

ملین های تحریک کننده

اگر مدفوع شما نرم است اما همچنان در دفع آن مشکل دارید، ممکن است پزشک یک ملین تحریک کننده برای شما تجویز کند. این نوع از مسهل ها با تحریک عضلاتی که در طول دستگاه گوارشی شما قرار دارند، عمل می کنند و به آنها کمک می کنند تا مدفوع و مواد زاید موجود در راستای روده بزرگ را به سمت مقعد حرکت دهند.

رایج ترین ملین های تحریک کننده که تجویز می شوند عبارتند از سنا، بیساکودیل و سدیم پیسولفات. این نوع از ملین ها معمولاً فقط به صورت کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرند و معمولاً طی ۶ تا ۱۲ ساعت بعد تاثیر آنها قابل مشاهده است.پزشک می تواند مطابق میل شخصی شما و سرعت مورد نیاز برای بهبودی، تصمیم به ترکیب مسهل های مختلف بگیرد.

اگر تنها برای مدت زمان کوتاهی یبوست را تجربه کرده باشید، پزشک به شما توصیه می کند که پس از نرم شدن مدفوع و عبور راحت آن، مصرف ملین را متوقف کنید. اما اگر به دلیل مصرف یک دارو یا داشتن یک بیماری مبتلا به یبوست شده اید، ممکن است مجبور شوید به صورت طولانی مدت ملین ها را مصرف کنید. بعضی اوقات مجبورید مصرف آنها را حتی برای ماه ها و سال ها ادامه دهید.

اگر برای مدت زمان طولانی از داروهای مسهل استفاده می کردید، لازم است به جای قطع ناگهانی، به تدریج دوز دارو را کاهش دهید. اگر ترکیبی از ملین ها برای شما تجویز شده باشد، معمولاً مجبور خواهید بود قبل از قطع کامل آن، هر بار دوز یکی از مسهل ها را کم کنید. بنابراین ممکن است قطع کامل آنها چندین ماه طول بکشد. پزشک درباره اینکه بهتر است در چه مواردی از مصرف ملین خودداری کنید، به شما توصیه هایی خواهد کرد. هرگز نباید مصرف دارو را سر خود متوقف کنید؛ مگر آنکه پزشک به شما توصیه کند.

توصیه هایی مفید برای کاهش مشکلات معده