برای درمان سرطان استخوان چه باید کرد؟

سرطان استخوان می تواند در هر کدام از استخوان های بدن رخ دهد ولی در اغلب موارد لگن یا استخوان های دراز بازو و پا دچار آن می شوند. این نوع سرطان نادر است و کمتر از ۱ درصد کل موارد سرطان را تشکیل می دهد. در واقع، تومورهای غیرسرطانی استخوان شیوع خیلی بیشتری از انواع سرطانی این تومورها دارند.

به سرطان هایی که در بخش هایی از بدن به جز استخوان آغاز می شوند و سپس به استخوان سرایت می کنند، “سرطان استخوان” نمی گویند، بلکه این سرطان ها را با توجه به محلی که شروع می شوند نام گذاری می کنند؛ مثل سرطان پستان، که می تواند به استخوان هم سرایت کند.

بعضی از انواع سرطان استخوان عمدتاً کودکان را درگیر می کنند؛ بعضی دیگر هم بیشتر در بزرگسالان اتفاق میفتند. رایج ترین روش درمان برای این سرطان ها، عمل جراحی است؛ البته ممکن است از شیمی درمانی و پرتودرمانی هم استفاده شود. استفاده از عمل جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی به نوع سرطان استخوان بستگی دارد.

سرطان های دیگری که استخوان را درگیر می کند

سرطان های دیگری که در استخوان یافت می شوند شامل: لنفوم غیر هیچکن و مولتیپل میلوما می باشد که به بررسی هر دو آن ها در قسمت زیر می پردازیم:

• لنفوم غیر هیچکن: این بیماری به طور کلی در غدد لنفاوی ایجاد می شود اما در مواقعی در استخوان ها نیز دیده می شود. این بیماری اغلب یه بیماری گسترده برای استخوان ها محسوب می شود، زیرا می تواند بسیاری از استخوان ها را درگیر کند.
• مولتیپل میلوما یا میلوم متعدد: این نوع مریضی معمولا می تواند مغز همه استخوان ها را درگیر سازد ولی شایع ترین مکان های درگیری ران، لگن و کمر می باشند. در بعضی مواقع میلوما در یک استخوان یافت می شود ولی اغلب به مغز استخوان های دیگر نیز سرایت می کند.

دلایل ایجاد سرطان استخوان

هنوز مشخص نیست که چه عواملی باعث ایجاد سرطان استخوان می شوند، اما پزشکان دلایلی که در بروز این بیماری نقش دارند را به سه دسته تقسیم می کنند:

• اختلالات ژنتیکی: برخی از سندروم های ژنتیکی از طریق وراثت منتقل می شوند از جمله رتینوبلاستوما که خطر ابتلا به کانسر استخوان را افزایش می دهد.
• بیماری پیچ خوردگی استخوان: این بیماری در افراد مسن بیشتر دیده می شود و خطر بروز سرطان استخوان را افزایش می دهد.
• پرتودرمانی: قرار گرفتن در برابر دوزهای بالای پرتو درمانی که برای سرطان های دیگر نیز تجویز می شود، خود ابتلا به سرطان استخوان را در آینده افزایش می دهد.

علائم و نشانه های سرطان استخوان

• درد: یکی از مهم ترین علامت سرطان استخوان است ولی در ابتدا این درد ثابت نیست. ممکن است در شب یا هنگام فعالیت این درد بیشتر شود. به طور مثال هنگام راه رفتن، درد بیشتر شود و با بزرگ شدن تومور های سرطانی فعالیت های شما را با مشکل مواجه می کنند.
• تورم: تورم در ناحیه درد ممکن است تا چند هفته خود را نشان ندهد. در بعضی مواقع شما می توانید بسته به محل ایجاد تومور آن را احساس کنید. به طور مثال ترشحات در گردن منجر به ایجاد تومور در قسمت پشتی گلو می شود که بلع و نفس کشیدن را برای شما سخت و طاقت فرسا می کند.
• شکستگی استخوان ها: سلول های سرطانی می تواند در استخوانی که قرار دارد آن را تضعیف کند و همین امر موجب شکستگی و درد شدید می گردد.
• خستگی و کاهش وزن ناخواسته: اگر کانسر گسترش پیدا کند، بدن توانایی و مقاومت خودش رو از دست می دهد و کاهش وزن و خستگی را به وجود می آورد.

ریسک فاکتورها

علت ایجاد سرطان استخوان مشخص نیست ولی پزشکان عواملی را یافته اند که سبب افزایش خطر ابتلا به این سرطان می شوند؛ این عوامل عبارتند از:

• سندرم های ژنتیکی. بعضی از سندرم های ژنتیکی نادر، مانند: سندرم لی-فرامنی (Li-Fraumeni syndrome) و رتینوبلاستومای وراثتی، خطر ابتلا به سرطان استخوان را افزایش می دهند.
• بیماری پاژه استخوان. بیماری پاژه استخوان (Paaget’s disease of bone) غالباً بزرگسالان را درگیر می کند و سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان استخوان می شود.
• پرتودرمانی برای معالجه ی سرطان.

روش های درمان سرطان استخوان

برنامه درمانی توصیه شده شما ممکن است یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:

• جراحی برای برداشتن قسمت استخوان سرطانی - غالباً امکان بازسازی یا جایگزینی استخوان برداشته شده وجود دارد، اگرچه قطع عضو گاهی اوقات لازم است

• شیمی درمانی - درمان با داروی سرطان کش
• رادیوتراپی - درمانی که از اشعه برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود
• در بعضی موارد، دارویی به نام mifamurtide نیز ممکن است توصیه شود.

جراحی برای درمان سرطان استخوان

جراحی، درمان اصلی برای اکثر انواع سرطان استخوان است. همچنین، ممکن است برای انجام نمونه برداری از سرطان به جراحی نیاز باشد (مقداری از تومور را خارج می کنند تا در آزمایشگاه آزمایش شود). بیوپسی و درمان جراحی با عمل های جداگانه انجام می شوند، اما بسیار مهم است که پزشک هر دو را با هم برنامه ریزی کند و بهتر است یک جراح هم بیوپسی و هم جراحی اصلی را انجام دهد. هنگامی که جراح عمل برداشتن سرطان را انجام می دهد، نمونه برداری از مکان اشتباه می تواند منجر به مشکل شود. گاهی اوقات بیوپسی با ضعف انجام می شود که در اینصورت برداشتن سرطان بدون قطع اندام غیرممکن خواهد شد.

هدف اصلی جراحی برداشتن همه سرطان ها است. اگر حتی چند سلول سرطانی نیز باقی بماند، می تواند رشد کرده و تومور جدیدی ایجاد کنند. برای اطمینان از اینكه این اتفاق نمی افتد، جراحان تومور را به اضافه برخی از بافت های طبیعی اطراف آن برمی دارند. به این عمل برش گسترده گفته می شود. خارج کردن برخی از بافت های طبیعی به شما اطمینان می دهد که همه سرطان برداشته می شود.

پس از جراحی، یک آسیب شناس به بافتی که برداشته شده است نگاه می کند تا ببینید حاشیه (لبه های بیرونی که به عنوان بافت طبیعی برداشته شده است) سلول های سرطانی دارد یا خیر. اگر سلول های سرطانی در لبه های بافت دیده شوند، حاشیه ها مثبت نامیده می شوند. وقتی هیچ سرطانی در لبه های بافت دیده نشود، گفته می شود که حاشیه منفی، تمیز یا واضح است. برداشتن گسترده با حاشیه های تمیز احتمال رشد مجدد سرطان در همان ابتدا را به حداقل می رساند.

وجود تومور در بازوها یا پاها

گاهی اوقات باید کل اندام را بردارید تا بتوانید برداشتن گسترده ای داشته باشید و همه سرطان را از بین ببرید. این عمل قطع عضو نامیده می شود. اما بیشتر اوقات جراح می تواند بدون قطع عضو، سرطان را برطرف کند. به این عمل جراحی نجات اندام گفته می شود.

هنگام استفاده از گزینه های درمانی، بحث در مورد مزایا و معایب هر یک از انواع جراحی ها مهم است. به عنوان مثال، بیشتر افراد نجات اندام را بر قطع عضو ترجیح می دهند، اما این یک عمل پیچیده تر است و می تواند عوارض بیشتری داشته باشد. هر دو عمل هنگامی که توسط جراحان متخصص انجام می شود دارای نرخ بقای یکسانی هستند. مهم نیست که چه نوع جراحی انجام شود، پس از آن توانبخشی لازم است. این می تواند سخت ترین قسمت درمان باشد. در صورت امکان، بیمار باید قبل از جراحی با یک متخصص توانبخشی ملاقات کند تا بفهمد چه چیزی در این امر دخیل است.

جراحی قطع عضو

جراحی قطع عضو برای برداشتن بخشی یا کل اندام (بازو یا پا) است. وقتی برای درمان سرطان استفاده می شود، قسمتی از اندام همراه با تومور، برخی از بافت های سالم بالای آن و همه چیز در زیر آن برداشته می شود. در گذشته قطع کامل عضو روش اصلی برای درمان سرطان های استخوان در بازوها یا پاها بود. حال، این عمل فقط در صورت نیاز و به دلیل انجام ندادن عمل جراحی نجات اندام، مورد نیاز است. به عنوان مثال، در صورتی که برداشتن گسترده ای به معنای از بین بردن اعصاب، شریان ها یا ماهیچه های اصلی باشد که اندام بدون آن ها عملکرد خوبی نشان نمی دهد، ممکن است به قطع عضو نیاز باشد.

جراحی نجات اندام

هدف از جراحی نجات اندام، برداشتن همه سرطان بدون قطعن پا یا بازو است. این نوع جراحی بسیار پیچیده است و به جراحانی با مهارت و تجربه خاص نیاز دارد. چالش جراح این است که کل تومور را حذف کند در حالی که باید تاندون ها، اعصاب و عروق اطراف باقی بمانند. این کار همیشه ممکن نیست. اگر سرطانی به این ساختارها گسترش یافته باشد، باید همراه با تومور از بین برود. این مسئله ممکن است گاهی منجر به اندامی شود که دردناک باشد یا دیگر قابل استفاده نباشد. در آن صورت قطع بهترین گزینه ممکن است باشد.

در جراحی نجات اندام، یک برداشت گسترده برای برداشتن تومور انجام می شود. از پیوند استخوان یا آندوپروتز (به معنی پروتز داخلی) برای جایگزینی استخوان از دست رفته استفاده می شود که این پروتزهای داخلی از فلز و مواد دیگر ساخته شده اند. اگر پیوند استخوان یا آندوپروتز آلوده، شل یا شکسته شود، ممکن است به جراحی بیشتری نیاز باشد. بیماران جراحی نجات اندام ممکن است طی 5 سال آینده به جراحی بیشتری احتیاج داشته باشند و در برخی موارد نیاز به قطع عضو داشته باشند.

توانبخشی پس از جراحی نجات اندام بسیار شدیدتر از عمل قطع است. حدود یک سال طول می کشد تا بیماران بعد از نجات اندام پا، دوباره راه رفتن را یاد بگیرند. اگر بیمار در برنامه توانبخشی شرکت نکند، بازو یا پای نجات یافته بی فایده می شود.

جراحی تومور در مناطق دیگر

سرطان استخوان پهن در لگن در صورت امکان با برداشتن درمان می شود. در صورت نیاز می توان از پیوند استخوان برای بازسازی استخوان های لگن استفاده کرد. برای یک تومور در استخوان فک پایین، ممکن است تمام نیمه پایین فک برداشته شود و بعداً با استخوان های دیگر قسمت های بدن جایگزین شود.

برای تومورها در مناطقی مانند ستون فقرات یا جمجمه، ممکن است با خیال راحت بتوانید یک برش گسترده ایجاد کنید. سرطان های موجود در این استخوان ها ممکن است به ترکیبی از روش های درمانی مانند کورتاژ، جراحی برودتی و پرتو درمانی نیاز داشته باشند.

جراحی کورتاژ

در کورتاژ، پزشک بدون برداشتن بخشی از استخوان، تومور را خراش می دهد. این کار باعث ایجاد سوراخ در استخوان می شود. در بعضی موارد، پس از برداشتن بیشتر تومور، جراح برای تخریب سلول های تومور باقیمانده، بافت استخوانی اطراف را درمان می کند. این کار را می توان با کرایوتراپی یا با استفاده از سیمان استخوان انجام داد.

جراحی کرایوتراپی

برای این روش درمانی، نیتروژن مایع پس از برداشتن تومور در سوراخ باقیمانده در استخوان ریخته می شود. این سرماخوردگی شدید سلولهای تومور را با انجماد از بین می برد. بعد از جراحی کرایوتراپی، سوراخ استخوان را می توان با پیوند استخوان یا با سیمان استخوان پر کرد.

جراحی سیمان استخوانی

سیمان استخوانی PMMA (پلی متیل متیاكریلات) به صورت مایع در سوراخ استخوان قرار می گیرد و با گذشت زمان سفت می شود. این ماده با سخت شدن، گرمای زیادی به بدن می دهد. گرما به از بین بردن سلول های توموری باقی مانده کمک می کند. این اتفاق اجازه می دهد تا از PMMA به تنهایی و بدون جراحی بینی برای برخی از انواع تومورهای استخوانی استفاده شود.

پرتو درمانی برای درمان سرطان استخوان

پرتو درمانی از پرتو یا ذرات پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتو درمانی خارجی روشی است که پرتو ها از خارج بدن منتقل می شود و روی سرطان متمرکز است. این نوع پرتودرمانی برای درمان سرطان استخوان استفاده می شود. بیشتر سرطان های استخوان در اثر اشعه به راحتی از بین نمی روند و نیاز به دوزهای بالا است. با این حال، دوزهای بالا می تواند به بافت های سالم اطراف و همچنین ساختار های کلیدی (مانند اعصاب و رگ های خونی) آسیب برساند. به همین دلیل از پرتو درمانی به عنوان درمان اصلی در بیشتر انواع تومورهای استخوانی استفاده نمی شود.

بیشتر اوقات، از این روش درمانی برای درمان سرطان های استخوانی استفاده می شود که غیرقابل برداشت هستند، یعنی با جراحی نمی توان آن ها را به طور کامل از بین برد. در صورت یافتن سلول های سرطانی در حاشیه بافت برداشته شده، ممکن است از پرتو درمانی نیز استفاده شود.

انواع پرتو درمانی برای درمان سرطان استخوان

انواع خاصی از پرتو درمانی معمولاً برای درمان سرطان استخوان استفاده می شود. من جمله:

پرتو درمانی با شدت تعدیل شده

پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT) نوعی پیشرفته از پرتودرمانی خارجی است. با این تکنیک، رایانه پرتوهای تابشی را با شکل تومور مطابقت می دهد و می تواند شدت پرتو ها را تنظیم کند. تابش از بسیاری جهات به تومور منتقل می شود تا میزان تابشی را که از طریق یک منطقه از بافت طبیعی عبور می کند، کاهش دهد. این امر باعث می شود ضمن افزایش دوز تابش به سرطان، آسیب ناشی از تابش به بافتهای طبیعی کاهش یابد.

تابش پرتو پروتون

تابش پرتوی پرتون شکل خاصی از تابش است که به جای اشعه ایکس منظم، از پروتون برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. پروتون ها ذرات دارای بار مثبت هستند که در داخل همه اتم ها یافت می شوند. آن ها صدمه کمی به بافت هایی که از آن ها عبور می کنند وارد می کنند اما در از بین بردن سلول های مقصد بسیار خوب هستند. این کار اجازه می دهد تا دوز بالایی از تابش به تومور داده شود بدون اینکه صدمه ای به بافت طبیعی اطراف آن وارد شود. پرتو درمانی با اشعه پروتون به تجهیزات کاملاً تخصصی نیاز دارد و در همه مراکز درمانی موجود نیست.

عوارض جانبی پرتو درمانی

عوارض جانبی پرتودرمانی بستگی به این دارد که چه ناحیه ای از بدن تحت درمان باشد و چه مقدار از اشعه استفاده شود. عوارض جانبی رایج عبارتند از:

• خستگی (بی حالی)
• از دست دادن اشتها
• تغییرات پوستی در ناحیه تحت درمان، از قرمزی و ریزش مو تا تاول و پوسته پوسته شدن
• کم خونی
• حالت تهوع، استفراغ و اسهال (این موارد در صورت تابش اشعه به شکم بیشتر دیده می شوند)

شیمی درمانی برای درمان سرطان استخوان

شیمی درمانی استفاده از داروهایی برای درمان سرطان است. شیمی درمانی سیستمیک است. این بدان معنی است که داروها به جریان خون می روند و برای رسیدن و از بین بردن سلول های سرطانی در سراسر بدن گردش می کنند. شیمی درمانی اغلب بخشی از درمان سارکوم Ewing و استئوسارکوم است. شیمی درمانی گاهی اوقات برای سرطان استخوان که از طریق جریان خون به ریه ها و یا سایر اندام ها گسترش یافته است نیز استفاده می شود.

داروهایی که برای شیمی درمانی استفاده می شوند

داروهایی که عمدتا برای درمان سرطان استخوان استفاده می شوند عبارتند از:

• دوکسوروبیسین (Adriamycin)
• سیس پلاتین
• اتوپوزید (VP-16)
• ایفوسفامید (Ifex)
• سیکلوفسفامید (Cytoxan)
• متوترکسات
• وین کریستین (Oncovin)

در بیشتر موارد، چندین دارو (2 یا 3 مورد) با هم تجویز می شود.

عوارض جانبی شیمی درمانی

شیمی درمانی سلول های سرطانی را از بین می برد، اما به برخی سلول های طبیعی نیز آسیب می رساند. بیمار در حین درمان، از نزدیک تحت مراقبت قرار خواهد گرفت و تیم درمانی سعی می کند از عوارض جانبی جلوگیری یا تا حد امکان آن را محدود کند. عوارض جانبی شیمی درمانی بستگی به نوع داروها، دوزهای مصرفی و مدت زمان مصرف آن ها دارد.

برخی از عوارض جانبی کوتاه مدت رایج عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• از دست دادن اشتها
• ریزش مو
• زخم در ناحیه دهان

مهم است که به تیم مراقبت از سرطان خود در مورد هر گونه عوارض جانبی بگویید تا بتوانند درمان شوند.

برخی از عوارض جانبی به برخی از داروها مرتبط است. مثلا:

ایفوسفامید و سیکلوفسفامید می توانند به مخاط مثانه آسیب زده و باعث ادرار خونی شوند. به این حالت التهاب مثانه هموراژیک گفته می شود. با دادن دارویی به نام مسنا همراه با شیمی درمانی می توان از بروز آن جلوگیری کرد.

سیس پلاتین ممکن است باعث آسیب عصبی (به نام نوروپاتی محیطی) شود که منجر به مشکلات بی حسی، گزگز و حتی درد در دست و پا شود. آسیب کلیه (به نام نفروپاتی) نیز می تواند پس از درمان با سیس پلاتین رخ دهد. دادن مایعات زیاد قبل و بعد از تزریق دارو می تواند به جلوگیری از این امر کمک کند. سیس پلاتین گاهی اوقات می تواند مشکلاتی در شنوایی ایجاد کند (معروف به سمیت ototo). بیشتر اوقات بیماران با این مشکل متوجه می شوند که در شنیدن صداهای بلند مشکل دارند. ممکن است پزشک قبل از دادن سیس پلاتین آزمایش شنوایی (که به آن ادیوگرام می گویند) را انجام دهد.

با گذشت زمان، دوکسوروبیسین می تواند به قلب آسیب برساند. با افزایش مقدار کل داروی داده شده خطر این امر افزایش می یابد. قبل از دادن دوکسوروبیسین، پزشک ممکن است عملکرد قلب شما را آزمایش کند تا مطمئن شود که آیا تجویز این دارو به شما ایمن است.

لازم به ذکر است که بسیاری از عوارض جانبی جدی نادر هستند، اما ممکن است اتفاق بیفتند. با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید تا بدانید چه انتظاری از شیمی درمانی دارید. پزشکان و پرستاران از نزدیک مراقب عوارض جانبی آن خواهند بود. برای اکثر عوارض جانبی درمان هایی وجود دارد، اما جلوگیری از آنها مهم است. بیشتر عوارض جانبی، با گذشت زمان و پس از پایان درمان از بین می روند.

بیماری پاژه استخوان چیست؟