سوزش سر دل یا سوزش معده یکی از رایج ترین علائم رفلاکس اسید است، در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی این بیماری می پردازیم. رفلاکس اسید وضعیتی است که در آن برخی از محتویات معده به سمت بالا و مری باز می گردند. این وضعیت سبب ایجاد درد و احساس سوزشی در قسمت پایین قفسه سینه می شود.
محل قرار گرفتن معده دقیقاً در انتهای مری و پشت قفسه سینه بوده و با لمس دست قابل احساس است. معده ما برای اینکه بتواند منابع غذایی مختلف را هضم کرده و به روده انتقال دهد، از اسید معده استفاده می کند. سوزش معده زمانی اتفاق می افتد که این اسید معده بنابه دلایلی به سمت بالا و حلق کرده و طعم تلخی را به گلو منتقل می کند.
به عمل برگشتن اسید معده به سمت بالا و حلق، رفلکس معده می گویند. رفلکس معده در اثر عواملی مانند وجود مشکل در دستگاه گوارش، عدم تحرکی کافی، خوردن غذاهای سنگین و پرچرب، پرخوری، درست نجویدن غذا، دراز کشیدن بلافاصله پس از خوردن غذا و دلایل دیگر که در ادامه توضیح داده خواهند شد به وجود می آید.
علت سوزش معده؛ چه دلایلی باعث سوزش سر دل می شود؟
معمولا زمانی رخ می دهد که محتویات معده به داخل مری بازگردند. مری مجرایی است که مواد غذایی و مایعات را از دهان به معده منتقل می کند. در محل اتصال مری به معده تنگی وجود دارد که به اسفنگتر تحتانی مری یا دریچه ی کاردیا معروف است. اگر دریچه ی کاردیا به درستی کار کند، بعد از ورود غذا از مری به معده، این دریچه بسته می شود. در برخی افراد، این دریچه به درستی عمل نمی کند و یا ضعیف می شود، که منجر به بازگشت محتویات معده به مری می شود. اسید معده باعث تحریک مری و ایجاد سوزش سر دل می شود، این وضعیت با نام رفلاکس شناخته می شود.
به علاوه فتق هیاتال یا هیاتوس که به خاطر ضعف در عضلات دیافراگم و اسفنگتر ورودی به معده، قسمتی از معده وارد قفسه سینه شده، می تواند موجب آن شود. لازم است بدانید که سوزش سر دل در طول حاملگی نیز یک بیماری شایع است. در هنگام بارداری، ترشح هورمون پروژسترون باعث شل شدن دریچه ی کاردیا شده که منجر به بازگشت محتویات معده به مری و تحریک آن می شود.سایر شرایطی که باعث ایجاد یا بدتر شدن آن می شود، شامل:
- بی خوابی و استرس عامل افزایش اسید معده هستند.
- یبوست
- سیگار کشیدن
- اضافه وزن یا چاق بودن
- مصرف کافئین، شکلات، الکل یا نوشیدنی های گازدار
- خوردن غذاهای تند
- دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا خوردن
- مصرف بعضی داروها، مانند آسپرین یا ایبوپروفن
- مصرف سیر و پیاز
- مصرف محصولات تولید شده از گوجه فرنگی مانند سس کچاپ
- مصرف مرکبات
- مصرف غذاهای حجیم، چرب و سرخ کردنی
علائم سوزش معده و سردل
معمولاً سوزش معده بعد از غذا و سوزش معده شبانه با سکته ی قلبی اشتباه گرفته می شود، دلیل آن نیز شباهت در علائم بیماری است، پس باید با علائم جدی و متمایز سوزش سردل آشنا باشیم. علائم رایج و معروف سوزش معده و سردل شامل موارد زیر است:
- درد به صورت سوزش در سینه و بالای معده که معمولاً این سوزش معده بعد از غذا خوردن و در زمان شب احساس می شود
- سوزش معده و حالت تهوع
- سوزش سر معده و درد قفسه سینه
- استرس و سوزش معده
- دردی در پشت جناغ سینه که با دراز کشیدن یا خم شدن بدتر می شود
- نفخ شکم
- احساس طعم تلخ اسیدی در گلو
- سوزش معده و درد پشت
- التهاب مری و حنجره
- سرفه بی دلیل
- آسم یا لارنژیت گرفتگی صدا و زخم حنجره
- بوی بددهان
- بلع دردناک
- مدفوع تیره رنگ و خونی
- سوزش سر دل و تنگی نفس
- دردی که از پشت به شانه ها کشیده شود
- سرگیجه
- سبک سری
پیشگیری از سوزش شبانه سر دل
سوزش سر دل در صورت عدم درمان می تواند منجر به بروز اختلالات خواب و بروز خستگی در روز شود. با این حال پیشنهادهایی برای کاهش علائم این عارضه وجود دارد:
- مصرف زودهنگام وعده شام: برای جلوگیری از سوزش سر دل، حداقل سه ساعت قبل از خواب وعده شام را میل کنید تا بدن تان زمان زیادی را برای هضم غذا داشته باشد. البته پیشنهاد دیگر این است که بالافاصله بعد از صرف شام، نخوابید و چندین قدم پیاده روی کنید.
- مصرف مواد غذایی کم چرب: چربی زیاد، آهسته تر از پروتئین یا کربوهیدرات از معده خارج می شود. یک شام معمولی باید حدود 600 کالری به بدن شما برساند و میزان چربی آن تنها 13 تا 16 گرم باشد. علاوه بر این محدود کردن مصرف چربی خود راهی برای کنترل وزن است. چون افزایش وزن در ابتلا به سوزش سر دل نقش زیادی دارد.
- دوری از استرس: داشتن استرس باعث سوزش معده و فهمیدن آن می شود. ممکن است دچار برگشت اسید معده به طور خفیف باشید و اصلا متوجه این برگشت اسید نباشید، ولی استرس آن را برای شما واضح می کند. می توانید با کم کردن استرس و تغییر شیوه زندگی، از برگشت اسید معده جلوگیری کنید.
- خوابیدن به سمت چپ: برای جلوگیری از سوزش سر دل در شب هنگام، به سمت چپ بخوابید چون خوابیدن به سمت راست علائم شما را بدتر می کند. از چند بالش یا کوسن برای نگه داشتن خود در این حالت در طول شب استفاده کنید.
- سر خود را بالا نگه دارید: موقع خواب، 10 تا 12 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید تا فشار کمتری بر معده وارد شود و از برگشت اسید معده به مری جلوگیری گردد.
- انتخاب لباس های راحت: استفاده از لباس های خیلی تنگ سوزش سر دل هنگام شب را بدتر می کند و آن هم با افزایش فشار بر روی شکم. انتخاب یک لباس سبک و گشاد در تمام طول شب برای پیشگیری از این عارضه مهم است.
- دقت در انتخاب زمان ورزش: ورزش برای سلامت عمومی بدن خوب است، اما اگر بعد از غذا خوردن، ورزش کنید، علائم سوزش معده شروع شده و باعث برگشت اسید معده به مری می شود. اگر شما مستعد سوزش معده هستید، ورزش هایی مانند دراز و نشست را زیاد انجام ندهید، زیرا این ورزش ها مثل لباس تنگ، باعث افزایش فشار بر شکم می شوند
- صرف نظر کردن از قهوه: نوشیدنی های گازدار که عامل ایجاد نفخ هستند، الکل که باعث آزاد شدن اسفنکتر می گردد، تمام نوشیدنی های حاوی کافئین (قهوه، چای، کوکاکولا)، نعناع، مرکبات و غیره باید برای جلوگیری از سوزش سر دل در هنگام شب، کنار گذاشته شوند. در عوض برای به تعویق انداختن بازگشت اسید معده، یک لیوان بزرگ آب بنوشید. پرهیز از سیگار نیز مهم است چون ممکن است سیگار کشیدن باعث ترشح بیشتر اسید معده و شل شدن و باز ماندن اسفنگتر تحتانی مری می شود.
درمان خانگی سوزش شبانه سر دل
می توانید از روش های زیر برای درمان خانگی سوزش سر دل استفاده کنید:
- موز : بهترین میوه برای سوزش معده موز است. موز حاوی پتاسیم بالایی است که آن را به یک میوه نسبتا قلیایی تبدیل کرده است. این به این معناست که می تواند در مقابله با اسید معده که مری را تحریک می کند، موثر باشد. بااین حال، موز نارس به میزان کمتری قلیایی است، نشاسته بالایی دارد و ممکن است در برخی از افراد محرک رفلاکس اسید باشد. به همین خاطر حتما از موزی استفاده کنید که رسیده است.
- سرکه سیب: برخی از افراد بر این باورند که سرکه سیب می تواند اسید معده را خنثی کند و به درمان سوزش معده و حالت تهوع کمک کند.برای بهره مندی از خواص سرکه سیب می توانید (حدود یک قاشق چایخوری) سرکه سیب را با آب مخلوط کنید و بنوشید. این ترکیب می تواند سطح اسیدی بودن معده را کاهش دهد. بااین حال به تحقیقات بیشتری برای اثبات این مزایا نیاز است.
- جویدن آدامس: طبق نتایج تحقیقی که در مجله تحقیقات دندانپزشکی (Journal of Dental Research) منتشر شد جویدن آدامس بدون قند نیم ساعت بعد از ناهار یا شام، به کاهش سوزش سر دل کمک می کند. جویدن آدامس، تولید بزاق را تحریک می کند و می تواند اسید موجود در مری را کاهش دهد و رقیق کند. اما برای برخی افراد، آدامس های نعنایی می توانند علائم سوزش سر دل را تشدید کنند؛ بنابراین بهتر است از مصرف آدامس های نعنایی خودداری کنید.
- جوش شیرین : جوش شیرین یک آنتی اسید طبیعی است. اگر یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در ۸ اونس آب حل کنید و بنوشید، این ترکیب می تواند به خنثی کردن اسید معده و تسکین موقت سوزش سر دل کمک کند. عوارض جانبی مصرف جوش شیرین رقیق شده شامل آروغ زدن و نفخ هستند.جوش شیرین می تواند اثربخشی آسپرین را کاهش دهد. علاوه بر این به دلیل خطر تجمع غیرطبیعی مایعات، بهتر است توسط زنان باردار مصرف نشود.
- عسل : عسل هم آنتی اکسیدان است و هم رادیکال های آزاد را از بین می برد. رفلاکس اسید تا حدی ناشی از رادیکال های آزاد است که به سلول هایی که دستگاه گوارش را پوشانده اند آسیب می رسانند. عسل می تواند با ازبین بردن رادیکال های آزاد از بروز آسیب جلوگیری کند. عسل همچنین برای کاهش التهاب مری نیز موثر است.برخی از محققان بر این باورند که خاصیت چسبناک عسل این امکان را فراهم کرده که بتواند غشاء مخاطی مری را بهتر بپوشاند و به پایین نگه داشتن اسید کمک کند. برای درمان سوزش معده با عسل، حدود یک قاشق چایخوری عسل مصرف کنید. اگر نمی خواهید عسل را به تنهایی مصرف کنید می توانید آن را با یک لیوان آب گرم یا چای مخلوط کنید و سپس ترکیب حاصل را بنوشید.
- آلوئه ورا : برای تسکین سوزش معده، نیم ساعت قبل از غذا کمی آب آلوئه ورا بنوشید. تنها یک چهارم فنجان آب آلوئه ورا برای درمان رفلاکس اسید کافی است.افرادی که از داروهای ضد دیابت استفاده می کنند باید از مصرف آلوئه ورا اجتناب کنند زیرا این درمان خانگی ممکن است قند خون را کاهش دهد و سبب بروز هیپوگلیسمی شود. آلوئه ورا همچنین می تواند با داروهای رقیق کننده خون مانند کومادین (وارفارین) و پلاویکس (کلوپیدوگرل) تداخل داشته باشد و خطر کبودی و خونریزی را افزایش دهد.
- بادام: یکی دیگر از درمان های خانگی ای که برای کاهش اسیدیته مفید است، بادام خام است. منظور از بادام خام، بادام طبیعی ای است که خیس یا دستکاری نشده باشد. در زمان های قدیم در کشورهای خاورمیانه، بادام به عنوان درمانی طبیعی برای زخم های گوارشی و سوزش سر دل محسوب می شد و به طور گسترده مورداستفاده قرار می گرفت.بادام سرشار از روغن های طبیعی است که اسید معده را کاهش می دهند و خنثی می کنند. فیبر بالای موجود در مغزیجاتی همچون بادام همچنین به فرایند هضم کمک می کند. برای حفظ سلامت معده و مری علاوه بر بادام خام، می توانید شیر بادام نیز مصرف کنید.
- شیر: نوشیدن شیر یکی از بهترین درمان های خانگی برای بهبود اسید معده و سوزش سر دل است. علت این امر این است که شیر حاوی کلسیم است. کلسیم از تجمع اسید جلوگیری می کند و اسید اضافی ای که تولید شده را نیز جذب می کند. به یاد داشته باشید که شیر سرد مؤثرتر از شیر داغ است. همچنین اگر می خواهید از شیر به عنوان درمانی برای رفلاکس اسید استفاده کنید، از افزودن هرگونه افزودنی ای نظیر شکر یا پودر کاکائو به آن اجتناب کنید.
درمان سوزش شبانه سر دل در طب سنتی
در این قسمت به برخی از بهترین داروهای گیاهی برای سوزش معده اشاره کرده ایم:
- چای بابونه : چای بابونه به دلیل خواص تسکین دهنده و کاهش دهنده التهابی که دارد شناخته می شود. مطالعات نشان داده اند که چای بابونه می تواند سیستم عصبی را آرام کند و یک درمان طبیعی موثر برای رفلاکس اسید و سوزش سر دل باشد.
- زنجبیل: زنجبیل یکی از ادویه های اصلی در آشپزخانه است که فواید بی شماری برای سلامتی دارد. ترکیبات موجود در زنجبیل باعث شده اند که این گیاه خواص درمانی داشته باشد و برای سرفه، سرماخوردگی و انواع اختلالات روده و گوارشی مفید باشد. خواص زنجبیل، بالا بودن اسید معده که محرک هلیکوباکترپیلوری است را از بین می برند، التهاب را کاهش می دهند، حالت تهوع را به حداقل می رسانند و عضلات معده را تسکین می دهند. زنجبیل تازه به درمان حالت تهوع نیز کمک می کند. هنگامی که از سوءهاضمه شدید و بالا بودن اسید معده رنج می برید، ۱ قاشق سوپ خوری زنجبیل و آب لیمو و ۲ قاشق سوپ خوری عسل را در آب ترکیب کنید و این ترکیب موثر رو بنوشید. این ترکیب به کاهش علائم رفلاکس اسید کمک می کند، متابولیسم را بهبود می بخشد و ضعف و درد مرتبط با بالا بودن سطح اسید را تسکین می دهد.
- دانه های رازیانه : دانه های رازیانه حاوی ترکیبی به نام آنتول هستند. این ماده به عنوان یک عامل تسکین دهنده برای معده عمل می کند و از بروز اسپاسم و نفخ جلوگیری می کند. دانه های رازیانه همچنین سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر غذایی هستند که به بهبود پروسه هضم کمک می کنند. ازآنجایی که رازیانه دارای خواص ضد زخم های گوارشی نیز هست، پوشش داخلی معده را تسکین می دهد و به رفع یبوست کمک می کند.
- شیرین بیان دگلیسیریزه شده : شیرین بیان دگلیسیریزه شده یک درمان طبیعی است که گاهی برای تسکین سوزش سر دل و سایر بیماری های گوارشی استفاده می شود. مصرف شیرین بیان عادی می تواند فشارخون را افزایش دهد و منجر به بروز عوارض جانبی ناخوشایندی شود. اما در شیرین بیان دگلیسیریزه شده، ماده ای که اسید گلیسریزیک نام دارد و سبب بروز این عوارض نامطلوب می شود حذف می شود. این نوع شیرین بیان عوارض جانبی کمی دارد، بااین حال ممکن است با دیورتیک ها، کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهایی که سطح پتاسیم بدن را کاهش می دهند، تداخل داشته باشد. مصرف این نوع شیرین بیان به همراه این داروها ممکن است سبب کاهش شدید پتاسیم خون شود که به عنوان هیپوکالمی شناخته می شود.
فواید خارج کردن گاز معده
