بازار تبریز؛ بزرگترین بازار سرپوشیده دنیا 

معرفی بازار بزرگ تبریز

بازار سرپوشیده تبریز با مساحتی بالغ بر یک کیلومتر مربع، وسیع‌ترین مجموعه به‌هم‌پیوسته آجری در دنیا است که از 5,500 حجره، 20 راسته، 25 تیمچه و 35 سرا، مدرسه، حمام، مسجد و کاروان‌سرا تشکیل شده است و از نظر قرارگیری تمام این بخش‌ها در کنار هم، در میان بازارهای ایران همچون نگینی می‌درخشد. این بازار که از جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود، در سال 1354 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در سال 1389 به‌عنوان بخشی از شاه‌راه ابریشم و بزرگ‌ترین سازه مسقف جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

به‌طور کلی، ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﺑﺎزار تبریز شامل ﺟﻤﻊ‌آوری، ﺗﻮزﻳﻊ و ﺧﺮده‌ﻓﺮوشی می‌شود. اجناس مختلفی در این بازار به فروش می‌رسد که مهم‌ترین آن‌ها فرش دستباف، کیف و کفش چرم، محصولات گیاهی و دارویی، ادویه، پارچه و... است که بیشتر حال‌وهوای بازارهای سنتی را دارد و در آن از وسایل پیشرفته امروزی مثل موبایل و کامپیوتر خبری نیست. بازار تبریز در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته که همین موضوع سبب رونق این بازار در طول تاریخ بوده است. این بازار درست در جایی بنا شده که قدیم دروازه‌های بازار، حدودا همان دروازه‌های شهر محسوب می‌شد. نجفقلی خان دنبلی، حاکم وقت تبریز، بعد از آنکه زمین‌لرزه‌ای در سال 1193 هجری قمری در تبریز اتفاق افتاد، دستور بازسازی بازار را صادر کرد. بسیاری از گردشگران و جهانگردان مانند ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند. بازار تبریز همواره در طول تاریخ بزرگترین مرکز داد و ستد مردم در تبریز بوده. حدود 150 سال پیش، 25 تا 35 درصد از مراودات تجاری ایران از طریق بازار تبریز انجام می‌شد.

معماری بازار تبریز

بازار تبریز به‌گونه‌ای ساخته شده که بخش بیرونی آن در هماهنگی با بافت شهری است و به بناهای معمولی شباهت دارد. علاوه بر این، اهمیت بازار تبریز فقط به وسعت آن مربوط نمی‌شود و از نظر تسلط معماران در استفاده از آجر و سفال‌های آجری اهمیت دارد که باعث ایجاد فضاهای متنوعی شده است. آجرهای قرمز، زرد و نارنجی بازار تبریز با نظم‌وترتیب خاصی کنار هم قرار گرفته‌اند و زیبایی و شکوه معماری ایرانی را به‌رخ بیننده‌ها می‌کشند. از نظر معماری، این بازار سرپوشیده است و تنها سازه‌ای در جهان است که به‌صورت یکپارچه از آجر درست شده و یکی از بزرگ‌‌‌ترین بازارهای مسقف جهان هم به حساب می‌آید. یکی از ویژگی‌های جالب این بازار، دریچه‌های موجود در مرکز طاق‌های آن است که امکان خروج هوای گرم را میسر می‌کنند؛ ضمن اینکه در بخش‌هایی از بازار هیچ دریچه‌ای تعبیه نشده است تا باعث وقوع کوران نشود. دیوارهای ضخیم این سازه نیز موجب حفظ حرارت در زمستان می‌شوند.

بخش‌های مختلف بازار تبریز

تعداد حجره و سرا و تیمچه در بازار تاریخی تبریز شگفت‌انگیز است. این بازار 35 سرا، 19 دالان، 2 چهارسو، 31 بازار، 7 بازارچه، 20 تیم یا تیمچه، 3 بقعه، 5 راسته، 29 مسجد، 2 گذر، 5موزه، 8 دروازه، 2 کتابخانه، 4 مدرسه، 6 حمام، 2پل بازار، یک زورخانه و یک حمام را در خود جا داده و همین تنوع بازار تبریز را دیدنی‌تر کرده است. در بازار تبریز بیشتر سراهای بازار و تیمچه‌ها، سه‌طبقه است. طبقه زیرین برای انبار کالا، طبقه دوم محل کار و تجارتخانه و طبقه سوم برای استراحت طراحی شده است. در این بخش به معرفی بعضی از این فضاها در بازار تبریز می‌پردازیم.

مهم‌ترین جاهای دیدنی بازار تبریز

‌بازار سنتی تبریز بسیار بزرگ است و بخش‌های زیادی دارد که بازدید از تمام آن‌ها در یک روز و دو روز امکان‌پذیر نیست. به همین خاطر تعدادی از مهم‌ترین جاهای دیدنی بازار تبریز را به شما معرفی می‌کنیم تا اگر سفری به شهر اولین‌ها داشتید و خواستید از بازار تبریز دیدن کنید، حداقل از مهم‌ترین جاذبه‌های بازار دیدن کرده باشید.