کودکان ممکن است به دلایل مختلفی مانند دندان های کج، روی هم رفته، شلوغ و یا مشکلات بایت به ارتودنسی دندان نیاز پیدا کنند. مشکلات بایت یا مال اکلوژن زمانی رخ می دهد که اندازه فک بالا و پایین با یکدیگر تفاوت داشته باشند. اگر فک بالا بزرگتر از فک پایین باشد، بیمار مبتلا به اُوربایت و اگر فک پایین بزرگتر از فک بالا باشد، بیمار مبتلا به آندربایت می باشد.
در برخی موارد، مشکلات فک و دندان ناشی از افتادن زودهنگام دندان های شیری، تصادف یا عادت های غلطی مانند مکیدن انگشت شست است. اما در اغلب موارد این مشکلات ارثی بوده و در صورتی که یکی از اعضای خانواده تان قبلا ارتودنسی انجام داده باشد، احتمال اینکه کودک شما نیز به ارتودنسی نیاز پیدا کند زیاد خواهد بود.
شاید این سوال بسیاری از والدین باشد که چطور می توان مشکل ارتودنسی کودک را تشخیص داد. کودک شما ممکن است علائم و ویژگی های خاصی داشته باشد که باید پس از مشاهده آنها، سریعا به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
- از دست دادن زود یا دیر هنگام دندان های شیری
- درد در هنگام گاز زدن یا جویدن غذا
- تنفس از راه دهان
- مکیدن انگشتان
- دندان های شلوغ، نامرتب و نهفته
- صدا دادن فکین هنگام باز و بسته کردن دهان
- غیر طبیعی بودن روی هم رفتن دندان ها
- عدم تناسب دندان ها و فکین با سایر بخش های صورت
- شلوغی دندان های جلویی در سن 7 یا 8 سالگی
سن مناسب ارتودنسی دندان کودک
ارتودنسی دندان یکی از موثرترین راهها برای رفع مشکلات و ناهنجاری های دندان است که اگر در سنین پایین تر صورت بگیرد تاثیر سریعتری و موثرتری خواهد داشت . به گفته متخصصان بهترین سن برای ارتودنسی دندان قبل از 9 سالگی و رسیدن به بلوغ است.
حتما تا به حال کودکان زیادی را در اطراف خود دیده اید که با دندان های سیم کشی شده می خندند و بسیار هم بامزه به نظر می رسند. اما تا به حال فکر کرده اید علت سیم کشی یا ارتودنسی دندان بچه ها در این سن و سال چیست؟ آیا لازم است که در این سن کم این شرایط را تحمل کنند؟ برای پاسخ به این پرسش ها به گفتگو با متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک، پرداخته ایم.
متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک، درباره تشخیص نیاز به ارتودنسی در کودکان می گوید:« اولین معاینه کودکان برای تشخیص اینکه دندان ها یا فک شان نیاز به ارتودنسی دارد یا نه، باید در سن 6 سالگی انجام شود. برای تشخیص انجام ارتودنسی تنها معاینه دندانپزشک کافی نیست و کودک حتما باید توسط متخصص ارتودنسی کودکان معاینه شود.
وی معتقد است بر اساس اینکه رشد فک بچه کم، زیاد و یا نرمال باشد، سن درمان مشخص و درمان آغاز می گردد و می گوید:« زمان طلایی برای معاینه ارتودنسی کودک، 6 تا 7 سالگی و قبل از رسیدن به سن بلوغ است و بهتر است درمان قبل از سن 8 تا 9 سالگی انجام شود. اگر بچه مشکل فکی داشته باشد، در سن شروع درمان، برای او ارتودنسی متحرک و یا همان ارتوپدی فک انجام می شود. در روش ارتودنسی متحرک، پلاک متحرک در دهان کودک قرار داده می شود. اما در صورتی که کودک مشکل فکی نداشته باشد، و تنها دندان هایش نا مرتب باشد، مشکلش با ارتودنسی یا سیم پیچی ثابت حل می شود.»پلاک متحرک در سن رشد باعث تغییر شکل فرم فک می شود و در سن بعد از بلوغ تنها نقش نگه دارنده دارد و یا برای حرکات کوچک دندانی مورد استفاده قرار می گیرد.
بهتر است از همان دوران کودکی به پوسیدگی دندان بچه ها رسیدگی شود چون در صورتی که دندان های شیری پوسیده شوند و ساختمان شان را از دست بدهند، بقیه دندان ها به تدریج فضای آنها را پر می کنند. بنابر این پدر و مادر ها نباید اجازه دهند دندان شیری کودک شان پوک یا پوسیده شود و در صورت پوک شدن باید حتما برای پر کردن دندان او اقدام کنند.
این متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک، به نقش ژنتیک و ضربه های وارد شده به فک اشاره می کند و توضیح می دهد:« ژنتیک نقش مهمی در ناهنجاری های فک و دندان دارد و ضربه هایی هم که به این ناحیه وارد می شود، نباید دست کم گرفته شوند مخصوصا ضربه هایی که خونریزی یا شکستگی را به دنبال دارند. به همین دلیل بلافاصله پس از ضربه دیدن کودک، او باید توسط دندانپزشک معاینه شود تا از بروز مشکلات بعدی بتوان جلوگیری کرد.»
کودک شما چه زمانی به مراقبت و درمان ارتودنسی نیاز دارد؟
وی تمیز کردن دندان های شیرخواران را بسیار مهم می داند و پیشنهاد می کند:« برای تمیز کردن دندان شیرخواران بهتر است از مسواک انگشتی استفاده شود و یا می توان از پنبه یا گاز استریل خیس هم برای این کار استفاده کرد. البته طبیعی است که نوزاد در دفعات اول در برابر مسواک زدن مقاومت کند اما پدر و مادر باید با هر ترفندی شده دندان های او را تمیز کنند. همچنین والدین می توانند برای پیشگیری از پوسیده شدن دندان بچه، اجازه ندهند که شیشه شیر یا آب قند به طور مداوم دم دستش باشد و آنها را بخورد. همچنین بهتر است بعد از هر بار شیر دادن به بچه دهانش را با آب بشورند.»
تشخیص نیاز به ارتودنسی در کودکان
قبل از بریس گذاری نیاز به تشخیص ناهنجاری دندان کودکان است. در این صورت باید از روش هایی نظیر اشعه ایکس، عکس برداری، ایمپرشن، مدل و کامپیوتر استفاده کرد. اشعه ایکس سبب تشخیص موقعیت دندان ها و دندان هایی که هنوز درنیامده اند می شود. گاهی از اشعه ایکس ۳۶۰ درجه استفاده می شود تا ارتباط بین دندان ها با فک و فک با سر سنجیده شود.
از عکس برداری معمولی هم برای تشخیص این ارتباطات می توان بهره برد. از ایمپرشن حاصل از دندان های بیمار که در نتیجه فشار دندان های بیمار روی یک ماده نرم ایجاد می شود هم برای ساخت مدل دندان ها استفاده می شود.
درمان ناهنجاری دندان کودکان
پس از تشخیص گزینه درمانی درست انتخاب می شود. گاهی فقط یک گیره موقت نیاز است و در موارد دیگر مانند اوربایت یا آندربایت شدید نیاز به جراحی است. ولی در اغلب موارد بریس گزینه درمانی اصلی است. بریس با دو اقدام مهم سبب صاف شدن دندان ها می شود: برای مدت طولانی در جای خود باقی می ماند و فشار یکنواختی وارد می کند. ترکیب این دو در طی تنظیم هایی که توسط دندانپزشک انجام می شود سبب تغییر موقعیت دندان در دهان بیمار می شود.
