رژیم غذایی بدون لاکتوز یک الگوی غذایی است که در آن مصرف لاکتوز بسیار محدود می شود. لاکتوز نوعی قند موجود در شیر است که برخی از افراد به آن حساسیت دارند. اگرچه بیشتر افراد می دانند که شیر و محصولات لبنی معمولا حاوی لاکتوز هستند؛ اما منابع پنهان بسیاری در اطراف ما وجود دارد که ممکن است حاوی این نوع قند باشند. در حقیقت ، بسیاری از محصولات غذایی آماده، آب نبات ها و شکلات ها، کیک های صنعتی و دسرهای آماده و نیمه آماده حاوی لاکتوز هستند. در این مقاله نگاه دقیق تری به غذاهایی که یک فرد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز باید به عنوان بخشی از رژیم غذایی بدون لاکتوز مصرف کند خواهیم انداخت. ضمن این که غذاهای ممنوعه برای این دسته از افراد را نیز معرفی می کنیم.
چه کسی باید رژیم غذایی بدون لاکتوز را دنبال کند؟
لاکتوز نوعی قند ساده است که به طور طبیعی در شیر و محصولات لبنی یافت می شود. این قند معمولا توسط لاکتاز، آنزیمی که در روده کوچک وجود دارد، تجزیه می شود. با این حال بدن بسیاری از افراد قادر به تولید لاکتاز نیست. همین موضوع منجر به عدم توانایی هضم لاکتوز موجو در شیر در بدن این افراد می شود. در حقیقت تخمین زده شده است که تقریبا ۶۵٪ از جمعیت جهان عدم تحمل لاکتوز دارند. این به این معنی است که آنها قادر به هضم لاکتوز نیستند. برای افرادی که به این نوع حساسیت مبتلا هستند؛ مصرف محصولاتی که حاوی لاکتوز است می تواند عوارض جانبی مانند درد معده، نفخ و اسهال ایجاد کند. خوشبختانه پیروی از رژیم غذایی بدون لاکتوز می تواند علائم مبتلایان به این بیماری را به حداقل برساند. البته گاهی برخی از افراد به دلایل مذهبی و اعتقادی دوست دارند از این رژیم پیروی کنند.
با توجه به اینکه لبنیات منبع کلسیم و موادمعدنی سالم و مفید است و این افراد باید از مصرف زیاد این مواد اجتناب کنند، توجه به رژیم غذایی سالم و مواد جایگزین در این افراد ضروری است. توصیه پزشکان به این افراد به شرح زیر است:
1-مصرف لبنیات را کاهش دهید
در این حالت لازم نیست مصرف لبنیات را قطع کنید، فقط کافیست آن را کاهش دهید یا با گزینه های دیگر جایگزین کنید. برای مثال ممکن است مشکل شما با مصرف شیر کم چرب به جای شیر پرچرب حل شود. شیر بدون لاکتوز گزینه دیگری است که می تواند برای این افراد مفید باشد.
2-مواد لبنی را با مواد غذایی دیگر ترکیب کنید
یک روش برای حل این مشکل، ترکیب مواد لبنی با مواد غذایی دیگر است. برای مثال می توان پنیر را همراه با سالاد مصرف کرد. در این حالت هضم لبنیات به راحتی صورت می گیرد و فرد با مشکل خاصی مواجه نمی شود. مصرف ماست به همراه سبزیجات و شیر سویا روش های دیگری هستند که می توانند مفید باشند.
3- مکمل های آنزیم لاکتاز
برای هضم راحت لاکتوز می توان از مکمل های آنزیم لاکتاز استفاده کرد. این مکمل ها به هضم و تجزیه لاکتوز کمک می کنند؛ البته ممکن است برای همه کارایی نداشته باشند.
4-مکمل های کلسیم و ویتامین D
کاهش مصرف مواد لبنی باید به نحوی با استفاده از مکمل های ویتامین D و کلسیم در بدن جبران شود. قرار گرفتن در معرض نور خورشید و استفاده از تخم مرغ و جگر در تامین ویتامین D بدن موثر است. کاهش مصرف لبنیات ممکن است باعث شود ویتامین C مورد نیاز بدن تامین نشود که در این صورت باید مواد غذایی حاوی ویتامین C مصرف شود. سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم بروکلی، کلم و ریواس حاوس مقادیر مناسب ویتامین C هستند.
5-مکمل های ویتامین K
بدن برای جذب کلسیم نیازمند مقادیر مناسب ویتامین K است و افرادی که قادر به تحمل لاکتوز نیستند، معمولا کمبود ویتامینK دارند. با مصرف خیار، کلم و ریحان خشک می توان کمبود ویتامین K را جبران کرد.
6-شیر بز
هضم شیر بز ساده تر از شیر گاو است. ذرات چربی موجود در شیر بز بسیار کوچکتر هستند و نسبت به شیر گاو لاکتوز کمتری دارد. از طرفی میزان کلسیم و پتاسیم آن بیشتر است.
7-لبنیات حاوی پروبیوتیک
باکتری های پروبیوتیک باعث افزایش باکتری های مفید سیستم گوارشی می شوند و گزینه مناسبی برای افرادی هستند که قادر به تحمل لاکتوز نیستند.
8-روغن نارگیل
روغن نارگیل به راحتی جذب شده و به هضم غذا کمک می کند. بهتر است از این روغن در پخت و پز استفاده شود.
*رژیم عذایی مناسب
-لبنیات
در مصرف لبنیات باید دقت شود و به جای شیر معمولی، از شیر سویا و شیر بدون لاکتوز استفاده شود. شیر کاکائو و هات چاکلت نیز لاکتوز دارند و نباید مصرف شوند.
-سبزیجات
سبزیجات تازه، منجمد و کنسرو شده ای که با شیر ترکیب نشده باشند لاکتوز ندارد و در مصرف آن ها هیچ محدودیتی نیست.
-میوه ها
میوه ها لاکتوز ندارند و در مصرف آن ها هیچ محدودیتی نیست.
-نان و غلات
نان هایی که با شیر پخته نمی شوند و غلاتی مانند ذرت، جو و برنج هیچ مشکلی برای افرادی که قادر به تحمل و هضم لاکتوز نیستند بوجود نمی آورند. ولی اگر نان با شیر پخته شود یا غلات همراه با شیر مصرف شوند، فرد را دچار مشکل می کنند.
-گوشت و انواع پروتئین
گوشت گاو، گوساله، مرغ، ماهی، صدف، تخم مرغ، حبوبات و آجیل برای این افراد آزاد است.
-چربی
روغن های گیاهی بهترین گزینه برای این افراد است. مصرف کره و سس های تهیه شده با شیر این افراد را دچار مشکل می کند.
-تنقلات شیرین
ژله، پاستیل، آب نبات، آدامس و میوه خشک در این افراد هیچ محدودیتی ندارد. از طرفی بستنی، شکلات شیری، پودینگ، کرم کارامل و دسرهای شیری باید محدود شود. مشکل عدم تحمل لاکتوز به خودی خود هیچ داروی خاصی ندارد و با دارو های معده می توان تا حدی بر آن غلبه کرد و بهترین روش رعایت رژیم غذایی مناسب است.