بیماری شانه یخ زده چیست؟

شانه يخ زده عبارت است از گرفتگی و سخت شدن مفصل شانه به دلیل زخم شدن بافت آن که منجر به حرکت دردناک شانه و يا بي حرکتي آن مي شود.علت واقعي بروز یخ زدگی شانه به درستی شناسايي نشده و هنوز مورد ترديد است.برخي از پزشکان معتقدند که اين عارضه ناشي از التهاب است، براي مثال وقتی که بافت پوشاننده (غلاف) يک مفصل دچار التهاب مي شود (سينوويت)، و يا هنگامی که يک واکنش خود ايمني از بدن بروز مي کند و بدن شروع به حمله به مواد و بافت هاي تشکیل دهنده خود مي کند، مشکل شانه یخ زده به وجود مي آيد.ساير علت هاي احتمالي براي ايجاد انواع شانه یخ زده عبارت است از:

• واکنش بدن بعد از آسیب دیدگی يا انجام عمل جراحی
• درد ناشي از عوارض ديگری مانند آرتروز، پارگی عضله گرداننده شانه، بورسيت (التهاب کيسه های حاوي مايع مفصلی) و يا تندينيت (التهاب تاندون) که باعث مي شود شما مدتي شانه خود را حرکت ندهيد.
• بی حرکت شدن شانه مثلاً به خاطر بستن آن بعد از جراحي يا شکستگي دست.

با اين حال، هنوز هيچ دليل قطعي و شناخته شده ای براي شروع بروز شانه یخ زده وجود ندارد.یک بیماری با علت نامشخص می باشد که سبب درد و محدودیت حرکات شانه در تمام جهات می شود. معمولا در سنین ۴٠-۶٠ سالگی و در جنس زن ایجاد می شود.شیوع این بیماری در ٢-۵ درصد جمعیت عمومی می باشد. شایع ترین بیماری همراه آن دیابت می باشد و سایر بیماریهای شایع دیگر شامل:

• دیسکوپاتی گردنی
• بیماریهای قلبی
• بیماریهای تیرویید ( کم کاری تیرویید و …)، پارکینسون
• ضربه
• جراحی های سینه
• سکته مغزی
  درد و محدودیت حرکات شانه معمولا بتدریج و به صورت پیشرونده ایجاد می شود.

درد بیماران در ناحیه شانه و بازو احساس می شود و پس از مدتی بیماران در هنگام خواب بویژه روی سمت شانه درگیر دچار درد و مشکل می شوند.در ابتدا بیشتر درد در طی شب بوده ولی بتدریج درد در تمام روز با تشدید بیشتر درد در شب همراه می شود.بیماران در حرکات بالابردن دست و فعالیتهایی مثل شانه کردن موها و بردن دست پشت کمر دچار اختلال عملکرد می شوند.

آناتومی مفصل شانه

اگر بخواهیم بصورت ساده به این مفصل نگاه کنیم، مفصل شانه یک مفصل گوی و کاسه است که از سر محدب استخوان بازو ( هومروس ) و بخش مقعر از استخوان کتف ( اسکپولا ) تشکیل شده است. مفصل شانه طوری ساخته شده که بیشترین حرکت را بتواند برای ما ایجاد کند. در کنار این دامنه ی وسیع، ثبات هم نیاز است که توسط ساختارهای متعددی فراهم می شود. یکی از این ساختارها، بافت همبند محکمی است که این مفصل را احاطه می کند و به آن کپسول مفصلی می گویند. در شانه ی یخ زده، کپسول مفصلی شانه دچار التهاب می شود. برای همین به این بیماری کپسول چسبنده هم می گویند.

علائم شانه یخ زده

علائم ناشی از شانه یخ زده به تدریج پدیدار می شوند و با گذشت زمان بدتر می شوند. درد و احساس خشکی در مفصل باعث می شود انجام کارهای روزمره مانند دوش گرفتن، لباس پوشیدن و رانندگی به سختی انجام شود. این مشکل دارای سه مرحله است: آغاز یخ زدن، انجماد کامل و ذوب شدن.

• آغاز یخ زدن : درد شانه به تدریج شروع می شود و شدت آن رفته رفته بیشتر می شود. هنگامی که شخص می خواهد دست خود را بالا ببر دچار درد شدید می شود. درد شانه در شب بیشتر است و در خواب اختلال ایجاد می کند، خصوصاً اگر فرد روی شانه آسیب دیده بخوابد. این مرحله می تواند دو تا نه ماه طول بکشد.
• انجماد کامل: ممکن است درد در این مرحله شروع به کاهش کند، اما مفصل همچنان سفت می ماند و دچار خشکی است. ماهیچه های شانه به علت محدودیت حرکتی ضعیف می شوند. این مرحله بین 4 تا 12 ماه طول می کشد.
• ذوب شدن: در مرحله نهایی، شانه شما به تدریج حرکت می کند و درد شانه رفته رفته از بین می رود. ممکن است دامنه حرکتی کامل شانه به سرعت بازیابی نشود، اما انجام کارهایی که در دو مرحله قبلی دشوار و دردناک بود، حالا ممکن می شود. این دوره می تواند از پنج ماه تا 2 سال طول بکشد.

علت شانه یخ زده چیست؟

درحال حاضر علت بیماری شانه یخ زده ناشناخته است اما یکسری عوامل مستعد کننده وجود دارند که شامل موارد زیر می شود:

• ضربه یا جراحی در نزدیکی این مفصل
• بی حرکتی طولانی مدت مفصل مثلا به دنبال شکستگی ها یا التهاب تاندون های روتیتور کاف
• کم کاری یا پرکاری تیرویید
• پارکینسون
• بیماری های قلبی
• دیابت؛ این بیماری به طور مشخصی با دیابت وابسته به انسولین در ارتباط است و این افراد ریسک بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند (با شیوع ۲۰%)
• سرطان
• افسردگی
• سکته مغزی

مراحل پیشرفت شانه منجمد

این بیماری در سه مرحله رشد می کند:

• مرحله اول: منجمد شدن: در مرحله منجمد شدن، شما به تدریج درد بیشتری خواهید داشت. با تشدید درد، وسعت حرکتی شانه شما نیز کم می شود. مرحله منجمد شدن معمولا ۶ هفته تا ۹ ماه طول می کشد.
• مرحله دوم: منجمد شده: علائم دردناک ممکن است به طور حاد در این مرحله بهبود یابند اما خشکی باقی می ماند. بین ۴ تا ۶ ماه از مرحله منجمد شده، فعالیت های روزمره ممکن است بسیار مشکل باشند.
• مرحله سوم: ذوب شدن: حرکات شانه طی مرحله ذوب شدن به آرامی بهبود می یابند. بازگشت کامل به قدرت و حرکت به حالت طبیعی یا نزدیک به طبیعی معمولا ۶ ماه تا دو سال طول می کشد. در شانه یخ زده، بافت نرم کپسول شانه خشک، ضخیم و ملتهب می شود.

شانه یخ زده چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک برای تشخیص شانه یخ زده به انجام معاینه جسمانی می پردازد و از بیمار می خواهد به انجام برخی حرکات خاص بپردازد سپس محل بروز درد را مشخص می کند و دامنه حرکات بیمار را ارزیابی می نماید. در صورتی که پزشک به وجود اختلالات دیگری مشکوک شود درخواست انجام اسکن ام آر آی یا عکسبرداری توسط اشعه ایکس را خواهد داد. این تست های تشخیصی می توانند وجود آرتروز، پارگی روتاتور کاف یا شکستگی استخوان را تایید یا رد نمایند.

چه افرادی در خطر ابتلا به شانه یخ زده قرار دارند؟

این بیماری غالبا در افراد میانسال رخ داده و در زنان شایع تر است. اگر دیابت دارید، خطر ابتلای شما سه برابر بیشتر است. دیگر افراد در خطر عبارتند از:

• افرادی که باید شانه بند گردنی را برای طولانی مدت پس از آسیب یا جراحی ببندند.
• افرادی که باید طولانی مدت به علت سکته مغزی یا جراحی، بی حرکت باقی بمانند.
• افراد دارای اختلالات تیروئید

درمان شانه یخ زده یا کپسولیت شانه

شانه یخ زده عموما به مرور زمان بهبود می یابد، اما این موضوع می تواند تا سه سال زمان ببرد. تمرکز درمان بر روی کنترل درد و بازگرداندن وسعت حرکتی و قدرت از طریق فیزیوتراپی است.

• درمان غیر جراحی : بیشتر افراد مبتلا به شانه یخ زده به نسبت با درمان های ساده برای کنترل درد و بازگرداندن وسعت حرکتی بهبود می یابند.
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مثل آسپرین و ایبوپروفن درد و تورم را کاهش می دهند.
• تزریق استروئید: کورتیزون یک داروی ضد التهابی قوی است که به طور مستقیم داخل مفصل شانه تزریق می شود.
• هیدرودیلاتاسیون: اگر علائم با روش های غیر جراحی تسکین نیابند، پزشک شما ممکن است هیدرودیلاتاسیون را توصیه کند. این روش شامل تزریق آرام مقادیر زیادی از مایع استریل به داخل مفصل شانه و گشاد کردن و کشش دادن به کپسول شانه است. هیدودیلاتاسیون توسط یک رادیولوژیست که از روش های تصویربرداری برای تزریق مایع استفاده می کند، انجام می شود.
• فیزیوتراپی: ورزش های به خصوصی به بازگشت حرکت کمک می کنند. این ورزش ها ممکن است تحت نظارت یک فیزیوتراپ یا در خانه انجام شوند. درمان شامل کشش دادن یا ورزش های افزایش وسعت حرکتی شانه می باشد. گاهی گرما برای نرم کردن شانه قبل از کشش استفاده می شود.

درمان جراحی شانه یخ زده

اگر علائم شما با درمان های حمایتی و غیر جراحی تسکین پیدا نکرد، ممکن است شما و پزشک خود درباره جراحی صحبت کنید. مهم است که با پزشک خود درباره توانایی خود در بهبودی با درمان های ساده و خطرات جراحی، صحبت کنید. جراحی برای شانه یخ زده به طور معمول در طی “مرحله دوم: منجمد شده” پیشنهاد می شود. هدف جراحی کشش دادن و رهاسازی کپسول خشک شده مفصل است. شایع ترین روش شامل دستکاری کردن (مانیپولاسیون) و آرتروسکوپی شانه تحت بیهوشی است.

دستکاری (مانیپولاسیون) تحت جراحی

پطی این کار، شما به خواب خواهید رفت. پزشک با اعمال قدرت شانه شما را حرکت می دهد که باعث می شود بافت اسکار کشیده و یا پاره شود. این کار سفت شدگی و خشک شدگی ها را آزاد ساخته و وسعت حرکتی را افزایش می دهد.

آرتروسکوپی شانه

در طی این کار، پزشک بخش های سفت کپسول مفصلی را می برد. این کار به وسیله یک دستگاه به اندازه مداد که از طریق یک برش وارد شانه شده است، انجام می شود. در بسیاری از موارد، دستکاری و آرتروسکوپی برای رسیدن به حداکثر نتیجه ترکیب می شوند. بیشتر بیماران نتایج خوبی از این روش ها می گیرند.این تصاویر توسط یک آرتروسکوپ گرفته شده است که پوشش طبیعی شانه (چپ) و پوشش یک مفصل ملتهب شده به خاطر شانه یخ زده را نشان می دهد. (راست)

برای پیشگیری شانه یخ زده چه کار کنیم؟

بی حرکت بودن شانه و استفاده از دامنه ی حرکتی محدودی از شانه می تواند شما را مستعد یخ زدن! کند. مثلا ممکن است بخاطر دردی که بعد از شکستن دستتان دارید، بازوی خود را به بدنتان بچسبانید تا کوچکترین حرکتی نداشته باشد! اما این برای سلامت شانه ی شما بدتر است چون تغذیه ی اجزای مفصل شما وابسته به حرکت مفصل است و شما با این کار تغذیه ی مفصل را مختل می کنید.