بیماری تنگی نفس شبانه و نکات مهم در مورد آن

تنگی نفس شبانه حمله ای ، که اغلب توسط پزشکان "PND" خوانده می شود ، یک علامت اضطراب آور و آزار دهنده است که معمولاً در اثر نارسایی قلبی ایجاد می شود . فردی که مبتلا به PND است به طور ناگهانی از خواب عمیق با تنگی نفس شدید بیدار می شود در حالیکه احساس خفگی داشته و به شدت نفس های عمیق می کشد. این حمله با سرفه های مکرر همراه بوده و به قدری کلافه کننده است که شخص معمولا از رختخواب بلند شده و برای استفاده از هوای تازه به سراغ پنجره یا فضای باز خواهد رفت. تنگی نفس عموماً طی چند دقیقه بهبود می یابد. با این حال ، حتی پس از از بین رفتن علائم ، باز هم ممکن است بازگشت به خواب پس از یک تجربه PND به دلیل اضطراب و احساس ناخوشایندی که دارد ، غیرممکن باشد.

علل ایجاد PND

تنگی نفس شبانه حمله ای معمولاً در اثر نارسایی احتقانی قلب اتفاق می افتد و به طور معمول (اما نه همیشه) در افرادی دیده می شود که همزمان دارای حملات تنگی نفس با ورزش یا اورتوپنه (تنگی نفس هنگام دراز کشیدن) هستند.

افرادی که PND را تجربه می کنند معمولا درجاتی از ادم مچ یا ساق پا هم دارند (تورم) که در نارسایی قلبی نشان دهنده اضافه بار مایعات است.

در افرادی که نارسایی قلبی دارند ، دراز کشیدن برای خوابیدن باعث می شود تا در اثر از بین رفتن جاذبه و هم چنین کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک ، آب جمع شده در بافتهای پا و اندام تحتانی به داخل خون موجود در رگهای بدن و به سمت قلب و ریه جابجا شود. جابجایی مایع به سمت ریه موجب جمع شدن مایع در بافت ریه و احساس تنگی نفس می شود. گاهی اوقات این تغییر مایع شدید بوده و به محض دراز کشیدن فرد با نارسایی قلبی ، باعث تنگی نفس می شود. این تغییر فوری مایعات و تنگی نفس به دنبال دراز کشیدن ، علائم ارتوپنه را ایجاد می کند. افرادی که ارتوپنه دارند به سرعت یاد می گیرند که سر تختخواب خود را بالا ببرند ، که این امر باعث بالا رفتن قفسه سینه آنها می شود و با کم کردن میزان مایع جابجا شده از پاها به سمت ریه موجب کاهش تنگی نفس می شود. (به همین دلیل پزشکان معمولاً از بیماران خود که نارسایی قلبی دارند ، از تعداد بالشی که در شب استفاده می کنند سؤال می کنند - این تعداد تخمین تقریبی از درجه ارتوپنه است که فرد آن را تجربه می کند.)

به دلایلی که زیاد معلوم نیست در برخی از بیماران جابجایی مایع از پاها به سمت ریه بلافاصله بعد از دراز کشیدن روی نمی دهد و تجمع مایع در بافت ریه بعد از دو تا سه ساعت از شروع خواب و در ساعتهای نیمه شب اتفاق می افتد که همان PND یا تنگی نفس شبانه حمله ای را ایجاد می کند. در عوض این حمله شدیدتر و شدت تنگی نفس آن بیشتر از ارتوپنه می باشد.

علائم PND

علائم تنگی نفس حمله ای شبانه عبارتند از:

• بیدار شدن با نفس نفس زدن پس از خواب
• سرفه پس از بیدار شدن از خواب
• بی خوابی
• اضطراب

همچنین ممکن است افراد علائم بیماری جدی تری که باعث PND می شوند را تجربه کنند.

تنگی نفس شبانه ناگهانی در مقابل آپنه خواب

PND علامتی است که می تواند در اثر شرایط مختلف تنفسی و گردش خون ایجاد شود. از طرف دیگر، آپنه خواب، معمولاً آپنه انسدادی، به خودی خود یک بیماری پزشکی است. آپنه خواب می تواند باعث PND شود.افرادی که دچار آپنه خواب هستند، در طول شب چندین قسمت از تنفس کند یا متوقف شده را تجربه می کنند. گاهی تنفس به مدت کافی قطع می شود و شما را از خواب بیدار کند.در آپنه انسدادی خواب، به دلیل انسداد بافت فیزیکی مجرای تنفسی فوقانی، تنفس کند یا متوقف می شود. زیرا مغز سیگنال های مورد نیاز برای تنفس صحیح را ارسال نمی کند. دو نوع آپنه خواب می توانند باعث PND شوند. با این حال، همه موارد PND ناشی از آپنه خواب نیستند.

PND در مقابل ارتوپنه

تنگی نفس شبانه ناگهانی و ارتوپنه هر دو باعث مشکلات تنفسی در هنگام خوابیدن می شوند. با این حال، تفاوت های اساسی در بین آن ها وجود دارد.

تنگی نفس شبانه ناگهانی باعث دشواری تنفس در هنگام خواب شده و افراد را به دلیل تنگی نفس از خواب بیدار می کند. این اتفاق اغلب ۱-۲ ساعت بعد از خواب اتفاق مفتد. با این حال، علائم در هنگام بیدار شدن و نشستن فرد بهبود می یابد.

ارتوپنه. ارتوپنه زمانی اتفاق میفتد که فرد در حالت خوابیده احساس تنگی نفس می کند و با نشستن بهبود ی می یابد این حالت هم در بیداری و هم زمان خواب می تواند رخ دهد.

برخلاف PND، علائم ارتوپنه می تواند در هنگام بیداری فرد نیز ایجاد شود و به طور مشابه با PND، علائم می توانند هنگام نشستن یا ایستادن فرد بهبود یابند.

ارتوپنه به دلیل احتقان در ریه ها هنگام خوابیدن فرد رخ می دهد و می تواند در نتیجه افزایش بازگشت وریدی خون به قلب هنگام خوابیدن رخ دهد.

این علائم در اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی کند. با این حال، در کسانی که ارتوپنه دارند، بطن چپ قلب نمی تواند حجم اضافی خون را پمپاژ کند و باعث افزایش فشار در رگ های ریوی می شود و این پرفشاری باعث نشت مایعات به داخل ریه ها و در نتیجه تنگی نفس می شود.

تنگی نفس شبانه چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجا که PND می تواند به دلیل شرایط تنفسی و قلبی رخ دهد، یک متخصص ریه یا قلب می تواند علت اصلی را تشخیص دهد.آزمایش های تشخیصی برای این وضعیت ممکن است ترکیبی از موارد زیر را شامل شود:

• کاتتریزاسیون قلب
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی
• بطن سلولی رادیونوکلئید یا اسکن اکتساب چند دریچه
• اکوکاردیوگرافی برای ارزیابی ساختار قلب و درصد پمپاژ آن
• اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی بزرگ شدن قلب یا نشان دادن وجود کدورت در ریه ها
• معاینات فیزیکی، از جمله آزمایش فشار خون، اندازه گیری وزن و گوش دادن به قلب و ریه های فرد
• الکتروکاردیوگرام هایی که ریتم ضربان قلب فرد، فرکانس ضربان ها و فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند.
• آزمایش خون برای تجزیه و تحلیل سطح سدیم، پتاسیم، آلبومین، کراتینین و برخی از نشانگرهای زیستی در خون
• تست های استرس که در آن قلب فرد از طریق ورزش و دویدن روی تردمیل تحت فشار و استرس کنترل شده قرار می گیرد.

درمان تنگی نفس در شب

اگر این عرضه در شب رخ دهد، برای درمان بیش از هر چیز علت بروز آن اهمیت خواهد داشت:

• آسم: انجام دقیق برنامه درمانی، دوری کردن از مواد محرک، گذاشتن سر روی بالش برای باز نگه داشتن راه هوایی
• بیماری انسداد مزمن ریوی: ترک سیگار و پرهیز از در معرض مواد شیمیایی مضر بودن مهم تری کاری است که شخص باید انجام دهد. برنامه درمان هم شامل استفاده از اسپری های تنفسی، داروها و اکسیژن تراپی است.
• ذات الریه: درمان ذات الریه شامل مصرف آنتی بیوتیک، داروهای ضد سرفه، مسکن های ضد درد، داروهای پایین آورنده ی تب و استراحت است.
• نارسایی قلبی: برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک را به دقت دنبال کنید، این برنامه درمانی به وضعیت بیمار بستگی دارد. برای درمان این وضعیت علاوه بر مصرف داروهایی خاص، پزشک توصیه هایی در مورد تغییر و تنظیم سبک زندگی به بیمار خواهد کرد. از طرفی دیگر گاهی برای کارکرد بهتر و درست تر قلب باید از وسایل و تجهیزات مخصوصی استفاده کرد.
• وقفه تنفسی در خواب: تغییر سبک زندگی، ترک سیگار و کاهش وزن تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود. گاهی برای اینکه راه هوایی و تنفسی در هنگام خواب باز بماند، بیمار باید از دستگاه های کمکی استفاده کند.
• آلرژی ها: مواد آلرژن را باید از رختخواب دور کرد و مرتب ملافه ها و سرویس خواب را با آب گرم شستشو داد. فرش و موکت، باز گذاشتن پنجره ها و دریچه های کولر گرد و خاک زیادی را وارد خانه کرده و باعث شدت گرفتن علائم آلرژی می شوند. استفاده از سرویس خواب ساخته شده از مواد ضد آلرژی و یا نصب دستگاه تصفیه هوا در اتاق خواب تا حدود زیادی کمک کننده خواهد بود.
• اضطراب و حمله پانیک: تمرین های تنفسی، دوری کردن از عوامل محرک و صحبت کردن با مشاور یا روانشناس به رهایی فرد از احساسات اضطراب آور و دور شدن از حملات پانیک کمک می کند.

درمان اورژانسی تنگی نفس

تا زمان رسیدن آمبولانس یا بردن بیمار به بیمارستان می توان کمک های اولیه ی زیر را انجام داد:

• استراحت کنید: هر چه قدر انرژی بیش تری صرف کنید، اکسیژن بیش تری مصرف کرده و در نهایت دچار تنگی نفس بیش تری خواهد شد. به یک ورزش خوب در باشگاه فکر کنید، گاهی در هنگام ورزش های سنگین فرد دچار تنگی نفس خواهد شد، چاره ی کار در این شرایط این است که بین انجام حرکات ورزشی به اندازه کافی استراحت کند.
• فرد دارای تنگی نفس باید در وضعیت راحتی بنشیند، بایستد و یا اینکه دراز بکشد: عده ای عقیده دارند که گروهی از پوزیشن ها منجر به باز شدن مسیر هوایی خواهد شد. مربیان ورزشی همیشه به ورزشکاران توصیه می کنند که در حالی که ماهیچه های سینه کشیده شده اند، دست ها را بالای سر قرار دهند. از طرفی دیگر نشستن روی لبه صندلی و خم شدن به جلو و قرار دادن دست ها روی زانو یکی از بهترین پوزیشن ها برای فرد مبتلا به تنگی نفس است. اشخاص با هم متفاوت هستند و اجازه دهید که خود شخص پوزیشنی که با آن راحت است را انتخاب کند.
• با آمبولانس تماس بگیرید: اگر بعد از دو یا سه دقیقه از انجام روش های بالا، تنگی نفس برطرف نشد با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید. همان گونه که گفته شد، تنگی نفس دلایل زیادی دارد و برخی از آن ها بسیار جدی هستند و باید به سرعت به آن ها رسیدگی کرد.
• از کپسول اکسیژن استفاده کنید: این کار تنها در موارد خاص و برای افراد مبتلا به مشکلات حاد ریوی باید انجام شود. اکسیژن تنها در صورت تجویز پزشک و به مقداری که او توصیه می کند باید استفاده شود. مصرف بیش از حد از اکسیژن هم خود مشکلاتی را به دنبال دارد. پیش از رسیدن آمبولانس به بیمار اطمینان دهید که تنگی نفس موقتی بوده و زیاد کردن میزان اکسیژن مصرفی مشکلی را ایجاد نخواهد کرد.
• علت بروز تنگی نفس باید درمان شود: تنگی نفس به دلایل زیادی رخ می دهد و بسیاری از آن ها قابل درمان هستند. برای مثال برای بیمار مبتلا به آسم داروها و وسایل زیادی وجود دارد که تنگی نفس ناگهانی را درمان خواهد کرد. بیماران مبتلا به عفونت ریوی باید به پزشک مراجعه کرده و فرد در صورت حمله قلبی باید با آمبولانس تماس بگیرد.

در مورد تنگی نفس چه می دانید؟