داستان فرش نایین از کجا شروع شد؟
در امر نساجی شهرت نائین در سالهای قبل به عبای بسیار ظریف آن بود که از پشم شتر بافته می شد اما کم کم عبا بافی رونق خود را از دست داد و مردم این شهر نیز قالیبافی را جایگزین آن کردند.
سیسیل ادواردز در مورد قالی نایین می گوید: چون قالیبافان به ریسیدن کلافهای ظریف برای تهیه پارچه های نازک و ریز عادت داشتند، چله های قالیچه را طوری قرار دادند که در هر اینچ 2222 گره به دست آمد و به این ترتیب قالیچه هایی تهیه کردند که از لحاظ ریزی بافت تا آن موقع در ایران نظیر نداشت. چون جنسی جدیدی بود و میزان فرآورده نیز زیاد نبود، خیلی خوب به فروش رفت.
آغاز ورود و تجارت قالی نایین در تهران (پایتخت) رامی توان سال 1318 هجری شمسی، یعنی در سالهای آغازین جنگ دوم جهانی برشمرد. این جریان در پیشبرد هنر قالیبافی این منطقه بسیار مؤثر بودو باعث معرفی هر چه بیشتر آن گردید.
ادواردز در این مورد نیز می گوید: سپس جنگ جهانی آغاز گردید و بازار تهران رونق گرفت. در آن هنگام از نظر تازه به دوران رسیده های پایتخت هیچ کالایی خیلی خوب و یا خیلی گران نبود. پس قالیچه های نائین به تهران حمل گردید و در آن جا به عنوان ریز باف ترین و یکی از بهترین قالیچه های ایران شناخته شد.
توضیحات مذکور مربوط به اوضاع قالیبافی در نایین تا سال 1328 شمسی می باشد. اما با سپری شدن این برهه زمانی و آغاز شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جدید در جهان، بازارهای جدید و وسیع تری برای قالی نائین پدید آمد. به طوری که نه تنها باعث گرایش هر چه بیشتر مردم نائین به سوی این حرفه گردید، بلکه سبب تمایل قالیبافان سایر نواحی کشور نیز به امر تولید فرش نائین شد.
ویژگی ها و مشخصات فرش نایین چیست؟
از مشخصات فرش نایین می توان به داشتن گره فارسی و دو پود اشاره کرد. ویژگی فرش نایین متکی بر بافت دقیق آن است. نقایص بافت ، مانند کجی ، سره ، پودنزدن ، دودست شدن، چندرنگی و غلط بافی در فرش نایین بسیار کم دیده شده و کیفیت تولید در حد بالایی است.
دارهای فرش نایین به طور معمول چوبی هستند. روش نصب دار و چله کشی و پایین کشی فرش هم مانند اصفهان و کاشان است. فرش هایی که در خانه بافته می شوند، به خاطر طولانی بودن زمان بافت ، فشار چندانی بر بافنده وارد نمی کنند.
البته امروزه تعداد این فرش های خانه بافت کم شده، ولی استفاده از دستگاه های پیشرفته برای شست و شو ، کزدادن و پرداخت، در مراحل تکمیل فرش نایین ضروری است. کارگاه های نایین ، چه در مراحل بافت و چه در مراحل تکمیل ، روشن و پرنور بوده و از نظر استاندارد بسیار مطلوب هستند. همین مسئله از دلایل کیفیت بالای فرش های تولیدی این سرزمین هستند.
از مشخصات فرش نایین می توان به استفاده پنبه و ترکیب پشم و ابریشم در تاروپود فرش اشاره کرد. به طور معمول ابریشم سفید را در حاشیه نقوش فرش می بافند که به طرح فرش نایین حالت برجسته می دهد. قالی هایی که برای مصرف خانواده به کار می روند، ساختار محکم و پرزهایی بلندی دارند تا دوام بیشتری داشته باشند، ولی چون قالی نایین پرزهای کوتاهی دارد، و رنگ های روشن در آن به کار می رود، بیشتر برای تزئین استفاده می شود و این ویژگی فرش نایین است.
خامه فرش نایین از کارخانه های درجه یک اصفهان و یزد تأمین می شوند. برای این فرش ها از خامه نمره ۸ تا ۲۰ استفاده می کنند. نمره ۲۰ به طور معمول در فرش های ظریف مصرف می شود. نخ مورداستفاده در چله فرش ، از اصفهان و کاشان تأمین می شود. با وجود شهرت فرش های ابریشمی ، فرش نایینبیشتر بر پنبه و پشم متکی است.
نقشه و طرح فرش نایین چیست؟
طرح و نقشه هاي قالي نايين متفاوت است و انواع زيادي دارد كه بيشتر به صورت نقش گل مرغي ـ پيچ در پيچ اسليمي ـ شكارگاه ـ محرابي جوشقاني ـ لچك ترنج ـ طرحهاي غلط ( قابي ، قابي درختي ، قاب محتشم ) و در اندازه هاي مختـلف چون پشتي به ابعاد 80 * 120 سانتيمتر . ذرع و نيم به ابعاد130*200 سانتيمتر . قاليچه يا پرده اي به ابعاد 170 * 270 سانتيمتر . 300 * 200 . 300 * 400 و ... .