چگونه نسبت به خودمان احساس ارزشمندی داشته باشیم؟

احساس ارزشمندی به معنای میزان ارزش و اهمیتی ست که برای خود قائل می شویم. این احساس بسیار مهم و حساس است و بخشی بنیادی از وجودمان را تشکیل می دهد. فردی که احساس ارزشمندی بالایی دارد، فعالیت های مثبت تر و موفق تری در زندگی خواهد داشت. در این مطلب به طور کامل با احساس خود ارزشمندی و روش های دستیابی به حس ارزشمندی و تقویت آن آشنا می شوید و به اهمیت این موضوع در زندگی پی میبرید. پس با ما همراه شوید.

احساس ارزشمندی چیست؟

به بیان ساده، احساس ارزشمندی میزان اهمیتی است که برای خود قائل هستیم: دورنمایی احساسی از خودمان که مشخص می کند در مقایسه با دیگران چه احساسی درباره خودمان داریم و دلیل آن چیست. احساس ارزشمندی بخشی بنیادی از وجود ماست و برداشت ما از خودمان را شکل می دهد. هرآنچه درباره شان فکر می کنیم، هر احساسی که داریم و حتی چگونگی رفتار ما محصول ارزشی است که خودمان به خودمان می دهیم. احساس ارزشمندی موضوع حساسی است. در ادامه، توصیه هایی برای شناسایی ارزش خودتان ارائه می کنیم.

خود ارزشمندی با اعتماد به نفس چه تفاوتی دارد؟

خود ارزشمندی و اعتماد به نفس مفاهیم بسیار نزدیک به هم می باشند که تفاوت های ظریفی با یکدیگر دارند. برای مثال اعتماد به نفس به معنای نگرش کلی در مورد خود نیست بلکه میزان احساس کارایی ما در زمینه های خاص را نشان می دهد. برای مثال ممکن است شما به طور کلی احساس ارزشمندی مناسبی را در خود پرورش داده باشید اما در زمینه ورزشی اعتماد زیادی به توانایی های خود نداشته باشید و اعتماد به نفس پایینی را در این باره احساس کنید.همه انسان ها به طور طبیعی متناسب با ضعف های خود ممکن است در برخی زمینه ها کمبود اعتماد به نفس را احساس کنند و در حقیقت می توان گفت احساس ارزشمندی مفهومی فراگیرتر و کلی تر نسبت به خود ارزشمندی است.

نظریه احساس ارزشمندی

بسیاری از آدم ها فقط وقتی احساس ارزشمندی می کنند که به موفقیت خاصی می رسند. بر مبنای نظریهٔ احساس ارزشمندی (self-worth theory)، انسان با دستیابی به اهداف خود در زندگی، خودش را به رسمیت می شناسد. توانمندی، قاطعیت، عملکرد و عزت نفس عناصر این نظریه هستند.این ۴ عنصر در ترکیب با یکدیگر مشخص می کنند ما چه نگاهی به خودمان داریم. هرچند دستاوردها و موفقیت ها باارزش اند، آیا این اندازه اهمیت دادن به آنها درست است؟ آیا بهتر از دیگران بودن، تنها چیزی است که باعث می شود به خودمان ارزش بدهیم؟ چه چیزی واقعا حس ارزشمندی را به ما القا می کند؟

معنی واقعی احساس ارزشمندی

شاید پذیرش خودمان همان گونه که هستیم، بدون دارایی چشمگیر یا شغل رؤیایی مان، دشوار باشد. این پذیرش برای برخی چنان دردناک است که هر کاری می کنند تا از آن فرار کنند. این احتمال هم وجود دارد که برخی افراداز خودآگاهی بترسند! طبیعی است که انسان از چنین درد و ترسی فرار کند. اما این فرایند برای کشف ارزش خودمان ضروری است و نباید از زیر آن در برویم. در پس پردهٔ هر احساس به ظاهر دردناکی، به رهایی بی پایان می رسیم. نخستین گام در این مسیر، خودآگاهی است. خودآگاهی کلید دستیابی به احساس ارزشمندی است.

همهٔ ما تصویری از کسی را که می خواهیم باشیم، در ذهنمان داریم. گاهی این تصویر با خود واقعی ما یکسان نیست. داشتن اهداف مختلف و جاه طلبی خوب است؛ اما هرگز نباید بگذاریم رؤیاهایمان باعث شوند خود واقعی مان را کتمان کنیم.انکارِ خود دشمن احساس ارزشمندی است. میل به انکار است که خودآگاهی را دشوار می کند. بسیاری افراد نمی خواهند از تصورشان درباره خودشان فاصله بگیرند. آنها نمی خواهند خود واقعی شان را بپذیرند.

ارزش دادن به خود چیز بدی نیست. این کار باعث می شود ضعف هایمان را بپذیریم و بر توانایی هایمان تمرکز کنیم. گاهی ما از خیلی از ویژگی های مثبت خودمان آگاه نیستیم. خودآگاهی کمک می کند آنها را کشف کنیم. در مسیر ارزش دادن به خود، می توانیم بهترین دوست خودمان باشیم یا بدترین دشمن مان. با تعویق خودآگاهی، درواقع، رهایی و بهبود را به تأخیر می اندازیم. احساس ارزشمندی وقتی حاصل می شود که بدانیم که هستیم و چه ویژگی های مثبتی داریم.

اهمیت احساس ارزشمندی

• خود ارزشمندی باعث می شود که خود واقعی تان باشید
• به ما کمک می کند تا از توانایی های بالقوه خود استفاده کنیم و آنها را به فعلیت برسانیم
• به ایجاد روابط سالم کمک می کند
• موجب رضایتمندی از زندگی می شود
• احساس ارزشمندی موجب گشودگی نسبت به تجربه می شود
• عادت های خوبی در خود ایجاد می کنید

نشانه های حس ازشمندی پایین کدامست؟

• مقایسه مدام خود با دیگران:در هر شرایطی که باشد خود را پایین تر از دیگران می بیند و همیشه افرادی را پیدا می کنند که بهتر از آنان هستند.
• تائیید طلبی از اطرافیان:اغلب خانم ها و آقایانی را دیده اید که در رابطه عاطفی مدام نظر طرف مقابل را درباره خود می پرسند.
• کمال گرایی منفی:اغلب به گوشه لب پر رفتار خود و دیگران گیر می دهند و به خود و دیگران فشار می آروند که همیشه کامل و بدون نقص باشند. اگر نگاهی به زندگی اینگونه افراد داشته باشید خواهید دید از داشته های خود لذت نمی برند و نگاهی صفر و یک به وقایع دارند.
• شک و بدگمانی:این افراد دوستان کمی دارند زیرا اطرافیان را با حرف های غیرمنطقی از خود دور کرده اند. همانطور که به دلیل داشتن اعتماد به نفس پایین خود را در اغلب اتفاقات بد مقصر می دانند، نقش دیگران را نیز در بدبختی و عدم موفقیت خود بسیار مهم میدانند
• افکار بیهوده: نشخوار افکار مزاحم در طی روز چنان انرژی را از ما می گیرد که دیگر تاب و توان مقابله با مشکلات را پیدا نمی کنیم.

بهترین روش تقویت حس ارزشمندی

اولین قدم برای آنکه بتوانید میزان احساس ارزشمندی را در خود افزایش دهید این است که بتوانید دست از مقایسه خود با دیگران بردارید و تنها به دنبال مقایسه خود با خودتان در طول زمان باشید. در حقیقت لازم است که بتوانید نوعی ندای درونی در خود ایجاد کنید که دائماً به شما هشدار بدهد تنها کسی که همیشه باید از او سبقت بگیرید خودتان هستید. این امر به شما کمک می کند که در طول زمان همواره رو به پیشرفت باشید و احساس رضایت مندی بیشتری را نیز تجربه کنید.البته ممکن است ندای درونی تان سرشار از افکاری منفی و مخرب باشد که دائماً شما را زیر سؤال ببرد و اعتماد به نفس شما را تخریب کند. این افکار که به صورت خودآیند و خودکار در ذهن حرکت می کنند، اگر به موقع شناسایی شوند و با افکار مناسبی جایگزین گردند به مرور زمان عملکرد شما نیز افزایش خواهد یافت و مهم تر از هر چیز احساس شما نسبت به زندگی نیز تغییر خواهد کرد. در ادامه تکنینک های تقویت حس ارزشمندی بررسی می شود.

تکنیک اول: مراقب قانون مورفی باشید

افرادی که حس ارزشمندی پایینی دارند، عادت دارند خود را مسبب همهم اتفاقات بد بدانند و اما هنگامی که اوضاع بر وفق مراد است، آنرا به دیگران نسبت می دهند. حال که با این گونه افکار ناکارآمد آشنا شدید، لیستی از افکار ناکارآمد خود تهیه کنید و با تمرینات خودآگاهی در لحظه ای که خود را مسبب مشکلات می دانید، آنرا تغییر دهید. مثلا هنگامی که می گویید: من نمی توانم کارهای شرکت را بخوبی انجام دهم. این گفتگو را تغییر دهید و بگویید: من هم مانند همه انسان ها دارای نقاط ضعف و قوت هستم و خودم را با تمام مشکلات می پذیرم.
مشکلات را شخصی سازی نکنید. برای اینکه از این دام رهایی یابید توصیه میکنم از تکنیک ” حصاربندی” استفاده کنید. طبق این تکنیک همه ما بدور خانه و محوطه زندگی خود حصاری میکشیم تا مشخص شود به چه منطقه ای تسلط داریم. به همین ترتیب یک حصاری به دور مسئولیت های خود بکشید. بدین ترتیب می بینید که هیچ کنترلی بر اعمال و رفتار دیگران ندارید و قرار نیست مشکلات دیگران را شما حل کنید. بطور مثال اگر در محیط کار، رئیستان به نحوه عملکرد تیم کاری انتقاد داشت، منظور او تمام سازمان است و نباید آنرا شخصی سازی کنید.

تکنیک دوم: افکار سیاه و سفید را کنار بگذارید

افکار سیاه و سفید بدین معنی است که پاسخ آنها کاملا درست یا کاملا نادرست است. این افکار اجازه درست اندیشیدن را از فرد می گیرند. مثلا فردی که به تازگی بازی شطرنج را یاد گرفته است، ترس از باخت باعث میشود لذت بازی با دیگران را از دست دهد. او مدام باخود فکر می کند که باید به درجه استادی برسد تا بتواند از این بازی لذت ببرد. بنابراین او باید بداند لذت بردن از بازی زمانی رخ میدهد که در کنار دوستان خود باشیم، فارغ از اینکه بنده باشیم یا بازنده.

تکنیک چهارم: خود را دست کم نگیرید

بزرگترین آفت ذهنی اینگونه افراد این است که دائما زندگی و توانایی های خود را با دیگران مقایسه می کنند. این رفتار باعث میشود لذتی از زندگی و دستاوردهای خود نبرند و داشته های خود را بی ارزش تلقی کنند. آنها نقاط قوت دیگران را بزرگ و نقاط ضعفشان را کوچک نشان میدهند و خود ار کوتوله ای در برابر غول میبینند. بهترین راه برای رهایی از احساس پوچی این است که دوست خود باشیم. خود را از چشم بهترین دوست خود ببینید. آیا او شما را همانطور ارزیابی می کند که خودتان ارزیابی می کنید؟ آیا او شما را حقیر و ناتوان تر از دیگران می بیند؟
بطور مثال سارا که در یک شرکت خدماتی کار میکند، خود را پایین تر از همکاران و سایر فروشندگان می بیند. در این حال بسیار احساس عجز و درماندگی می کند. بهترین پیشنهاد برای او چیست؟ او باید نسبت به خود واقع بین باشد. او باید نحوه صحبت باخود را تغییر دهد. برای اینکه دیگر خود را دستکم نگیرید، به زمانی فکر کنید که یک کار را با اعتماد به تفس بالایی انجام میدادید و مورد تحسین دیگران بودبد. در این حال چه حسی داشتید؟ اگر توانسته اید در کاری بدرخشید پس می توانید در این کار نیز موفق عمل کنید.

تکنیک پنجم: رهایی از کمالگرایی

افرادی که در دام پرکاری هستند نیز نوعی کمال گرایی منفی را با خود حمل می کنند. آنها همواره حس می کنند که ارزش کافی را ندارند و باید کاری برای انجام دادن داشته باشند. دیدن مسابقه فوتبال یا یک سریال تلویزیونی برای آنها به منزله اتلاف وقت است و زمانی میتوانند احساس رضایت داشته باشند که کاری انجام میدهند.

در بحث ها چگونه احساسات خود را مدیریت کنیم؟