تنهایی سالمندان شیوع بسیار بالایی دارد و بیش از 1 نفر از هر 10 سالمند بالای 65 سال بیان می کنند که همیشه و یا اغلب اوقات تنها هستند. تنهایی سالمندان هرچند قابل اجتناب است ولی معمولا این مسئله به دلیل بیماری، فقر و یا از دست دادن همسر اتفاق می افتد. معمولا با از دست دادن همسر، فرد منزوی شده و کم کم ارتباطات اجتماعی خود را با دوستان خود از دست می دهد. در گذشته به دلیل اینکه افراد مجبور بودند برای انجام کارهای روزمره از خانه خارج شوند این مسئله باعث می شد فرد با دیگران ارتباط برقرار کند ولی امروزه چون کمتر نیاز به خارج شدن از خانه است، کم کم اعتماد به نفس فرد کاهش یافته و منجر به افسردگی و یا بیماری های دیگر می شود. هر چند به نظر می رسد استفاده از تکنولوژی جدید مخصوصا اینترنت ارتباطات افراد با یکدیگر را بیشتر کرده ولی در واقع تکنولوژی باعث افزایش تنهایی و در نتیجه افزایش مشکلات مربوط به سلامت شده است.
مطالعات جدید نشان می دهد الگوی ژنتیکی افراد در اثر تنهایی تغییر می کند. در افرادی که احساس تنهایی شدیدتر است میزان بیان ژنهایی که مسئول ایجاد التهاب در بدن هستند افزایش و میزان بیان ژن های مربوط به سیستم ایمنی کاهش می یابد. البته این تغییر الگوی ژنی در افرادی که دچار افسردگی و یا بیماری های روحی دیگر بودند دیده نشد. این تغییر الگوی ژنتیکی ممکن است به دلیل بالا بودن هورمون های استرس مخصوصا کورتیزول باشد که باعث افزایش بیان ژن های مربوط به التهاب می شود. التهاب ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان را افزایش می دهد.
علل تنهایی سالمندان
افراد مسن ممکن است با تغییر روابط خود، محیطی که در آن زندگی می کنند و سایر عوامل کلیدی در زندگی به مشکل حس تنهایی سالمندان برخورد کنند. براساس گزارشی از هر پنج کانادایی ۶۵ ساله یا بزرگ تر یک نفر بیان می کند که گاهی اوقات یا به طور منظم احساس تنهایی می کند.عواملی که می تواند باعث احساس تنهایی سالمندان شود:
- تغییرات در شغل
- دورکاری در منزل
- مهاجرت به شهر جدید
- پایان دادن به رابطه
- مرگ همسر
- تنها زندگی کردن
- فقدان ارتباطات اجتماعی معنی دار
- داشتن مشکل در ایجاد و حفظ روابط
- وقت گذرانی با زوج ها و خانواده ها در زمان مجردی
- بیوه بودن یا طلاق گرفتن
- تجربه تنهایی در تعطیلات و روزهای تولد
- بازنشستگی
- منابع مالی محدود برای مشارکت در فعالیت های اجتماعی و تفریحی
- منزوی کردن خود به دلیل احساس گناه یا نگرانی از بار اضافه بودن برای عزیزان
چه عواملی باعث افزایش تنهایی سالمندان می شود؟
تنهایی ممکن است با توجه به سن، هویت جنسیتی، گرایش جنسی و وضعیت رابطه در سالمندان تفاوت هایی داشته باشد. براساس گزارش های منتشر شده ۴۰ درصد از بزرگسالان بالای ۶۵ سال حداقل گاهی اوقات احساس تنهایی می کنند. به شکلی که میزان تنهایی به تدریج در میانسالی کاهش و در سنین بالا (یعنی ۷۰ ≥ سال) افزایش پیدا می کند.افزایش حس تنهایی برای سالمندان را می توان بر اساس تغییرات عمده زندگی در سنین بالا طبیعی حساب کرد. تنهایی به طور طبیعی منجر به کاهش کمیت و کیفیت روابط و در نهایت لذت بردن کمتر از زندگی می شود.
علاوه بر تفاوت بین گروه های سنی، زنان احساس تنهایی بیشتری نسبت به مردان دارند. اگرچه به نظر می رسد بخشی از این روند بر اساس تمرکز بیشتر زنان به روابط شخصی و ناراحتی از کیفیت پایین تر روابط باشد. همچنین زنان با توجه به طول عمر بیشتر نسبت به مردان بیشتر بیوه می شوند که این امر باعث شده زنان در خطر تنهایی قرار بگیرند. البته باید بدانیم که زنان متاهل بیشتر از مردان متاهل احساس تنهایی می کنند. اما در مقابل مردان مجرد بیشتر از زنان مجرد این حس را دارند.
راه های تشخیص احساس تنهایی سالمندان
اگر سالمندی را ملاقات کردید که تعدادی از گزینه های زیر را در او می بینید، می توانید مشکل تنهایی سالمندان را در وی تشخیص دهید.
- مشکلات در خواب (چگونه دلکوویو باعث بهبود خواب می شود)
- افزایش خرید به عنوان راهی برای پر کردن خلأ
- از دست دادن اشتها
- سطوح انرژی پایین
- کمتر رعایت کردن بهداشت شخصی
- افزایش یا کاهش ارتباطات
- افزایش زمان تنهایی یا عدم علاقه به مجالس اجتماعی
- اظهاراتی در مورد احساس تنهایی، انزوا یا دلتنگی برای عزیزان
- افزایش دفعات دوش آب گرم یا حمام گرم به عنوان راهی برای جبران کاهش تماس فیزیکی
- طرح مسائل و نگرانی های بهداشتی به عنوان راهی برای برقرار نکردن ارتباط اجتماعی
- ارتباط با غریبه ها از طریق اینترنت یا تلفن به عنوان راهی برای مقابله با تنهایی؛ اگرچه ممکن است این غریبه ها در تلاش برای کلاهبرداری از سالمند باشند
تحقیقات نشان می دهد با افزایش سن افراد، احتمال از دست دادن روابط شخصی و بدتر شدن عملکرد جسمانی آن ها بیشتر می شود. این امر نشان می دهد که افراد مسن باید بیشتر به علائم تنهایی توجه داشته باشند. از گفته های بالا می توان به این نتیجه رسید که احساس انزوا معمولا با افزایش سن بیشتر می شود.از آنجایی که زنان بیشتر احساس تنهایی را ابراز می کنند، ممکن است علائم در آن ها مشهود باشد و آشکارا تصدیق شود. با این حال مردان معمولا نارضایتی خود را کمتر بیان می کنند. در نتیجه لازم است مردان برای دیده شدن علائم، تحت نظارت بیشتری باشند.
آیا احساس تنهایی در سالمندان یک مشکل بهداشت روانی است؟
احساس تنهایی به خودی خود مشكل بهداشت روان نیست ، اما این دو به شدت با هم ارتباط دارند. داشتن یک مشکل یا بیماری روانی می تواند شانس افزایش احساس تنهایی سالمند را افزایش دهد.به عنوان مثال ، برخی از افراد سالمند ممکن است در مورد معنای خاص برخی مشکلات روانی تصورات اشتباهی داشته باشند ، بنابراین ممکن است برای آنها دشوار باشد که در مورد مشکلات خود با دیگران صحبت کنند.
گاهی فرد سالمند ممکن است هراس از برقراری ارتباط اجتماعی را تجربه کنند که به آن اضطراب اجتماعی گفته می شود . برای این افراد مشارکت در انجام کارهای روزمره با افراد دیگر دشوار است ، که می تواند منجر به فقدان ارتباط اجتماعی معنی دار شود و احساس تنهایی شدیدی برای سالمند ایجاد کنند.اضطراب در این سالمندان مانند یک سد نامرئی عمل می نماید و سبب بروز اختلال در ایجاد روابط با سایرین می گردد.همچنین احساس تنهایی در سالمندان می تواند بر سلامت روان سالمند تأثیر منفی بگذارد ، خصوصاً اگر این احساسات مدت زیادی طول کشیده باشد.برخی تحقیقات نشان می دهد که تنهایی با افزایش خطر ابتلا به برخی از مشکلات روانی همراه است ، از جمله افسردگی ، اضطراب ، اعتماد به نفس پایین ، مشکلات خواب و افزایش استرس.
برای کاهش احساس تنهایی در سالمندان چه باید کرد؟
پیش از هر اقدامی باید از سالمند خود شناخت داشته باشید. خلق و خوی او را بشناسید و با توجه به آن به دنبال رفع مشکلد تنهایی آنها باشید. باید این مسئله را بپذیرید که هر آدمی در طول زندگی خود نیاز دارد مدتی را تنها باشد و سالمندان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما سالمندان معمولا ساعات زیادی را در طول روز تنها هستند که این مسئله برایشان خوشایند نیست.داشتن مکالمات مناسب با سالمندان می تواند حجم زیادی از تنهایی آن ها را رفع کند. چرا که آنها زمان زیادی را در طول روز در منزل هستند و با محیط بیرون ارتباط زیادی ندارند. می توانید از اتفاقات مختلفی که بیرون از خانه در جریان است یا اتفاقات روزمره با سالمندان صحبت کنید. سعی نمایید بیشتر به موضوعاتی بپردازید که بار مثبت دارند و باعث دادن انرژی به آن ها می شود. همچنین میتوانید از خاطرات شیرین گذشته با آنها سخن بگویید تا با یادآوری آنها احساس خوبی داشته باشند.
در هنگام معاشرت و تعامل با سالمندان صبر و حوصله داشته باشید. سالمندان فشار روحی و جسمی زیادی را تحمل می کنند و معمولا بی حوصله اند یا سریع از کوره در می روند. در این مواقع باید شرایط آن ها را درک کنید تا باعث رنجش آن ها نگردید و حس تنهایی به آنها القا نشود.سالمندان به علت کهولت سن و بیماری ها و مشکلات مختلفی که درگیر آن هستند، توانایی های گذشته را ندارند . این باعث می شود که نتوانند بسیاری از کارهای روزمره ی خود را به درستی انجام دهند. یکی از بزرگ ترین حس های تنهایی در سالمندان زمان انجام این سری از کارهاست. شما باید هنگام انجام این اعمال در کنارشان باشید تا در صورتی که از شما کمک خواستند به خوبی بتوانید به آن ها کمک کنید. در این شرایط سالمند شما احساس تنهایی کمتری دارد و کمتر از قبل گوشه گیر می شود.بسیار اهمیت دارد که در طی روز زمان مناسبی را در اختیار سالمندان قرار دهید. می توانید از آن ها بخواهید زمانی که شما در خانه نیستید کتاب بخوانند یا فیلم ببینند. سپس در زمان های خالی با سالمند خود در ارتباط با چیزی که خوانده یا دیده اند حرف بزنید. این کار کمک می کند تا آن ها زمان زیادی از روز را درگیر باشند و احساس تنهایی نداشته باشند. این گونه موضوعات مختلفی برای صحبت کردن با شما دارند و به این ترتیب می توانید با آن ها معاشرت خوبی داشته باشید و در نهایت آن ها احساس تنهایی کمتری داشته باشند.
چرا بعضی ها روز تولدشان غمگین و افسرده می شوند؟
