به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، تنگی نفس یکی از عوارض شایع دوران بارداری است که بسیاری از زنان در اوایل بارداری یا همزمان با پیشرفت بارداری خود آن را تجربه می کنند. در این مطلب با دلایل، علائم خطرناک تنگی نفس و راهکاری برای بهبود آن در دوران بارداری آشنا می شوید.
تنگی نفس در بارداری
در طول بارداری نیاز بیشتری به اکسیژن دارید که بدن شما، خود را به چند روش با این شرایط وفق می دهد تا این نیاز را برطرف کند. افزایش در میزان بعضی هورمون ها، به خصوص پروژسترون، به شکل مستقیم روی ریه ها اثر می گذارد و باعث تحریک بخشی از مغز می شود که کنترل تنفس را بر عهده دارد.
با اینکه در دوران بارداری تعداد تنفس در دقیقه چندان تغییر نمی کند، اما حجم هوای دم و بازدم در هر بار تنفس به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در ماه های بعدی بارداری، همزمان با رشد جنین، رحم روی دیافراگم شما فشار وارد می کند که این امر باعث می شود به زحمت نفس بکشید؛ به خصوص در مواردی که جنین بالاتر قرار گرفته باشد، چندقلو باردار باشید یا حجم مایع آمنیوتیک شما بیش از حد باشد. در هفته های آخر بارداری و با پایین آمدن جنین به سمت پایین لگن، فشار روی دیافراگم و ریه ها کمتر می شود و ممکن است احساس تنفس راحت تری داشته باشید.
علت تنگی نفس در بارداری
ممکن است هر زمانی در دوران بارداری تنگی نفس را احساس کنید اما این مشکل ببیشتر در سه ماه آخر بارداری اتفاق می افتد. شاید علتش را ندانید اما در ادامه به چند مورد از علل تنگی نفس که به بارداری مربوط می شود اشاره شده است:
۱. هورمون ها
هورمون های بارداری روی قلب و ریه شما تأثیر می گذارند و می توانند در نفس کشیدن شما تغییراتی ایجاد کنند، اگرچه این تغییرات برای شما محسوس نباشد.
۲. رحم درحال رشد
رحم درون شکم شما رشد می کند و به دیافراگم (ماهیچه ای که به نفس کشیدن شما کمک می کند) فشار وارد می کند. درنتیجه، ریه جمع می شود و فضای کمی برای گسترش دارد و به همین دلیل نفس عمیق کشیدن برای تان سخت تر می شود.
۳. وضعیت بارداری
هرقدر شکم شما بزرگ تر باشد و به دیافراگم و ریه نزدیک تر شود بیشتر دچار تنگی نفس می شوید. هرقدر شکم کوچک تر باشد فضای بیشتر در اختیار ریه قرار می گیرد و کمتر دچار تنگی نفس می شوید.
۴. ورزش کردن
قبل از زایمان، ورزش برای سلامتی شما مفید است. با این حال، زیاده روی در ورزش می تواند سبب درد، سرگیجه و تنگی نفس شود. مطمئن شوید که با سرعتی مناسب ورزش می کنید و مرتب به خودتان استراحت دهید. همچنین، باید آب بدن تان را تأمین کنید و به علائم بدن تان توجه کنید. دراین صورت، می دانید که چه زمانی باید ورزش را آرام یا متوقف کنید.
۵. چندقلو در شکم دارید
در بارداری دو قلو یا چندقلو، در شکم تان فضای بیشتری اشغال می شود و فضا برای گسترش ریه تنگ تر می شود.
۶. وزن بدن تان
چاقی و افزایش وز ن در دوران بارداری می تواند مشکلات مختلف تنفسی، مثل تنگی نفس یا سایر ناراحتی های تنفسی، را موجب شود.
در دوران بارداری منتظر چه تغییراتی در دستگاه تنفسی مان باشیم؟
تنگی نفس علت های مختلفی دارد و می تواند در هر مرحله ای از مراحل بارداری رخ دهد.
سه ماه اول بارداری
تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می تواند بر مسیر تنفسی شما تأثیر بگذارد. این تأثیر ممکن است الگوی تنفسی شما را تغییر دهد و احساس تنگی نفس داشته باشید. همچنین ممکن است احساس خستگی کنید یا حس کنید به اکسیژن بیشتری نیاز دارید.
سه ماه دوم بارداری
ممکن است مثل بعضی از خانم ها در سه ماه دوم بارداری متوجه تنگی نفس خود شوید. این مشکل، با پهن شدن بخش میانی بدن تان و تغییرات در دستگاه تنفسی (ریه و نفس کشیدن) و دستگاه قلبی ـ عروقی (قلب و خون)، که از نتایج این پهن شدگی است، ایجاد می شود.
سه ماه سوم بارداری
تنگی نفس معمولا در سه ماه سوم بارداری شدیدتر می شود. در هفته ۳۱ تا ۳۴ بارداری، جنین و رحم درحال رشد فضای بیشتری از شکم شما اشغال می کنند. در این زمان، جنین و رحم آن قدر بزرگ می شوند که به دیافراگم شما فشار وارد می کنند و ریه جمع می شود. دیافراگم ماهیچه ای است که به تنفس شما کمک می کند. درنتیجه ممکن است احساس کنید که نفس عمیق کشیدن سخت تر شده است.
پایان بارداری
ممکن است هفته آخر بارداری کمی احساس راحتی کنید. زمانی که جنین در وضعیت زایمان قرار می گیرد، ریه شما فضای بیشتری برای عمل تنفس دارد. در اولین بارداری، معمولا جنین در هفته ۳۶ و ۳۸ بارداری در ناحیه لگن قرار می گیرد، اما در بارداری های بعدی ممکن است جنین تا اواخر بارداری یا حتی زمان زایمان در موقعیت زایمان قرار نگیرد.
تشخیص علت تنگی نفس در بارداری
لازم است همیشه درمورد علائم و ناراحتی های دوران بارداری خود با پزشک مشورت کنید. پزشک با پرسیدن چند سؤال و معاینه شما می تواند مطمئن شود که چیزی که احساس می کنید طبیعی است یا نه.
برای تشخیص علت تنگی نفس، پزشک اقدامات زیر را انجام می دهد:
- نفس کشیدن و ضربان قلب شما را بررسی می کند؛
- درمورد عادات ورزشی و فعالیت های روزانه شما می پرسد.
همچنین ممکن است درمورد موضوعات دیگری به غیراز بارداری، که می تواند علائم موجود را ایجاد کند، بپرسد.
سایر عوامل مؤثر در تنگی نفس
هرکس ممکن است هرازچندگاهی تنگی نفس را تجربه کند و عوامل مختلفی می تواند در بروز آن نقش داشته باشد. در بیشتر مواقع جای نگرانی نیست و این موضوع کاملا طبیعی است. با این حال، اگر تنگی نفس سبب سخت نفس کشیدن شود یا همراه با تنگی نفس درد داشته باشید، می تواند علامت یک بیماری اساسی باشد.
سایر عواملی که می تواند بر نفس کشیدن شما تأثیر بگذارد در زیر آورده شده است:
- کم خونی؛
- آسم؛
- واکنش های آلرژیک؛
- اضطراب؛
- سرماخوردگی یا تب؛
- ذات الریه؛
- بیماری های ریوی؛
- بیماری های قلبی؛
- پرکاری تیروئید؛
- هر آنچه مسیر تنفس را مسدود کند؛
- آمبولی ریه (لخته خون در ریه).
درمان تنگی نفس در بارداری
آن تنگی نفسی که نتیجه بارداری باشد معمولا به درمان دارویی نیاز ندارد. با این حال، ممکن است پزشک اقدامات زیر را برای تان انجام دهد:
- بررسی وضعیت تنفس و ضربان قلب شما در ملاقات های قبل از زایمان؛
- صحبت کردن درمورد ورزش و فعالیت های روزانه شما؛
- دادن اطلاعات لازم و پاسخ به پرسش های شما؛
- درمان سایر عواملی که می تواند سبب ایجاد مشکل شود؛
- ارجاع شما به سایر پزشکان، در صورت لزوم.
راه های مقابله با تنگی نفس در بارداری
اگر تنگی نفس شما به دلیل بارداری باشد، هرچند کمی آزاردهنده است اما معمولا خطرناک نیست و در زندگی روزانه شما اختلالی ایجاد نمی کند.
حتی اگر به نظر بیاید که اکسیژن کافی دریافت نمی کنید، شما و جنین تان همه اکسیژن موردنیازتان را به دست می آورید.
راه های زیادی برای پیشگیری از این مشکل وجود ندارد، به خصوص اینکه در سه ماه سوم بارداری شکم شما بزرگ می شود. به هرروی، در صورت نیاز، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
۱. وضعیت خود را تغییر دهید
صاف بنشینید یا بایستید تا ریه شما فضای بیشتری برای گسترش داشته باشد و هوای بیشتری دریافت کنید.
۲. به وضعیت بدنی خودتان توجه کنید
وضعیت بدنی خوب در دوران بارداری کمک می کند از تنگی نفس خلاص شوید و همچنین احساس راحتی شما را در طول بارداری و بعد از آن افزایش می دهد.
۳. روی سطح شیب دار بخوابید
از بالش یا سطحی شیب دار استفاده کنید تا قسمت بالایی بدن تان کمی شیب پیدا کند و حین خواب کمی از فشار روی ریه کاسته شود.
۴. خونسرد باشید
عصبانیت یا تنش می تواند تنفس را سخت تر کند.
۵. آرام باشید
اگر ورزش می کنید یا به سرعت حرکت می کنید، برای نفس کشیدن به خودتان استراحت دهید.
۶. فضای بدنی بیشتری برای تنفس ایجاد کنید
دست های تان را بالای سرتان ببرید و بدن خود را بالا بکشید تا فضای بیشتری برای گسترش ریه فراهم کنید و سپس نفس عمیق بکشید.
۷. تمرین تنفس
تمرینات و تکنیک های تنفس را یاد بگیرید و انجام دهید. این تمرینات می تواند به تنفس عمیق، آرامش و تحمل درد در هنگام زایمان کمک کند.
۸. به وزن تان توجه کنید
به توصیه های پزشک درمورد اضافه وزن در هنگام بارداری توجه کنید. افزایش وزن بیش از اندازه می تواند تنگی نفس را، به خصوص هنگام تحرک، بیشتر کند.
۹. منتظر بمانید
گاهی هیچ کار خاصی از دست شما برنمی آید و فقط باید با موضوع کنار بیایید و منتظر بمانید. شما فقط مجبورید تا زمان به دنیاآمدن فرزندتان این وضعیت ناخوشایند را تحمل کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
زمانی که تنگی نفس حین بارداری را احساس می کنید، معمولا با کمی تغییر وضعیت و استراحت اوضاع بهتر می شود. اما اگر علائم زیر را دارید باید به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید:
- همراه تنگی نفس سرفه می کنید؛
- تنگی نفس شما بدتر شده است؛
- در نفس کشیدن و صحبت کردن مشکل دارید؛
- ضربان قلب تان بالا رفته است؛
- درد قفسه سینه دارید؛
- سرگیجه یا ضعف دارید؛
- تب دارید؛
- همراه با تنگی نفس ورم دارید؛
- خس خس سینه دارید؛
- انگشتان دست، انگشتان پا یا لب های تان در حال کبودشدن است.
درد در ناحیه دنده
درد در ناحیه دنده از دیگر شکایات خانم های باردار به خصوص در سه ماه سوم بارداری است. درد در ناحیه دنده و تنگی نفس معمولا با همدیگر رخ می دهند، چون درد در ناحیه دنده تنفس عمیق را با چالش بیشتری مواجه می کند و به شما احساس تنگی نفس می دهد.
علت درد در ناحیه دنده
بارداری و تغییرات بدن شما روی سیستم اسکلتی عضلانی شما و به خصوص روی دنده های تان تأثیر می گذارد. درد در ناحیه دنده در طول بارداری معمولا به دلایل زیر اتفاق می افتد:
هورمون ها
هورمون های بارداری، به خصوص پروژسترون و ریلکسین، عضلات و رباط های بدن تان را ضعیف و شُل می کنند. این تغییرات کمک می کند از پس بارداری و زایمان برآیید اما همچنین ممکن است سبب درد در ناحیه دنده و سایر بخش های بدن تان شود.
رشد رحم
با رشد جنین، رحم به بخش بالایی شکم کشیده می شود و می تواند به استخوان های دنده هم فشار وارد کند.
وضعیت بدن جنین
ممکن است بدن جنین در حالت درازکشیده یا افقی باشد و درنتیجه به دنده ها فشار وارد کند. اگر جثه ریزی داشته باشید، کودک تان بزرگ باشد، شکم تان بزرگ باشد یا جنین در وضعیت بریچ (breech) باشد، این حالت شدیدتر است.
لگدزدن
در اواخر سه ماه سوم بارداری، پاهای جنین تکوین می یابد و قوی می شود و آماده لگدزدن است. گاهی آنها دقیقا به ناحیه دنده لگد می زنند.
افزایش وزن
آن وزن اضافی که، به خصوص در ناحیه سینه، حمل می کنید می تواند سبب درد در پشت، شانه و قفسه سینه (دنده) شود.
سوزش سر دل
سوزش سر دل و سوءهاضمه می تواند سبب ایجاد سوزش در پشت گلو یا پایین قفسه سینه شود. همچنین می تواند در ناحیه قفسه سینه و دنده ها احساس درد ایجاد کند.
سایر عوامل
- کشیدگی عضلات؛
- شکستگی یا کوفتگی دنده؛
- عفونت مجرای ادراری؛
- سنگ صفرا؛
- بیماری قلبی یا حمله قلبی؛
- مشکلات ریوی؛
- سرطان.
مقابله با درد در ناحیه دنده
ساختمان بدن شما برای کشیدگی و رشد در هنگام بارداری آمادگی دارد. اما نه به این معنی که ناراحتی به همراه ندارد. شاید نتوانید از این ناراحتی ها جلوگیری کنید اما می توانید آنها را تسکین دهید. در دوران بارداری، برای مبارزه با درد در ناحیه دنده می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- وزن مناسب را حفظ کنید؛
- داشتن وضعیت بدنی مناسب را تمرین کنید؛
- لباس های راحت و آزاد بپوشید؛
- برای جلوگیری از افزایش وزن، نفخ، یبوست و سنگ های صفراوی که می تواند سبب ایجاد درد شود غذاهای سالم مصرف کنید؛
- ورزش های مناسب بارداری (ورزش در بارداری) یا یوگای بارداری انجام دهید تا عضلات و مفاصل خود را محکم، قوی و منبسط کنید؛
- از لباس های زیری استفاده کنید که مناسب اندام خودتان باشد؛
- سعی کنید که از شکم بندهای بارداری استفاده کنید؛
- اگر برای انجام دادن کارها تمام روز پشت میز می نشینید، باید استراحت کنید، بلند شوید و حرکت کنید؛
- تمرینات تنفس عمیق را انجام دهید؛
- دوش یا حمام آب گرم (نه داغ) بگیرید؛
- روی نواحی درد کمپرس گرم یا بسته های یخ بگذارید؛
- برای راحتی، در تختخواب از بالش های اضافی یا بالش بدن استفاده کنید؛
- بدون تجویز پزشک از هیچ داروی مسکن استفاده نکنید. ممکن است پزشک، برای خلاصی تان از درد، قرص تیلنول (استامینوفن) تجویز کند؛
- با پزشک خود مشورت کنید که آیا لازم است برای تسکین درد به متخصص دیگری، مانند فیزیوتراپ یا متخصص طب سوزنی، مراجعه کنید یا نه.
چه موقع نگران باشید؟
حتی اگر فکر می کنید دردهایی که دارید طبیعی است پزشک خود را از وجود این دردها مطلع کنید. اگر علائم زیر را دارید، باید سریع به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
- دردهای مداوم دارید؛
- دردهای ناگهانی دارید؛
- اوضاع تان بدتر شده است؛
- باور دارید که درد طبیعی نیست.
