در مورد خواص گندم سیاه چه می دانید؟

ارزش غذایی گندم سیاه

کربوهیدرات اصلی ترین ترکیب غذایی این گیاه محسوب می شود و در کنار آن پروتئین، مواد معدنی گوناگون و آنتی اکسیدان نیز در این گیاه وجود دارد. ارزش غذایی گندم سیاه به میزان قابل توجهی از بسیاری غلات بیشتر است. مقدار مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم آن به این صورت محاسبه می شود:

• کالری: ۳۴۳
• آب: ۱۰ درصد
• پروتئین: ۱۳.۳ گرم
• کربوهیدرات: ۷۱.۵ گرم
• قند: ۰ گرم
• فیبر: ۱۰ گرم
• چربی: ۳.۴ گرم

کربوهیدرات گندم سیاه

گندم سیاه به طور عمده حاوی کربوهیدرات است و این ماده ۲۰ درصد وزن دانه های پخته شده آن را تشکیل می دهد. در این گیاه کربوهیدرات به شکل نشاسته وجود دارد، نشاسته اولین شکل ذخیره سازی کربوهیدرات در گیاهان است. شاخص گلوکز یا GI گندم سیاه پایین است و بنابراین نمی تواند باعث افزایش غیرعادی قند خون شود. شاخص گلوکز واحدی است که بر اساس آن سرعت افزایش قند خون بعد از مصرف یک ماده غذایی اندازه گیری می شود. برخی از انواع کربوهیدرات محلول در گندم سیاه مانند فاگوپیریتول و دی-کایرو اینوسیتول می توانند افزایش قند خون بعد از مصرف وعده غذایی را تنظیم کنند.

فیبر گندم سیاه

این گیاه حاوی مقداری فیبر است که بدن قادر به هضم آن نیست. در واقع فیبر نوعی از ترکیبات خوراکی محسوب می شود که برای سلامت روده مفید است. ۲.۷ درصد وزن دانه های خوراکی گندم سیاه را فیبر تشکیل می دهد که به طور عمده حاوی سلولز و لیگنین است. این ماده در پوسته دانه های این گیاه وجود دارد، این پوسته برای تهیه آرد سیاه نگه داشته می شود تا طعم خاصی به آن بدهد. علاوه بر این، پوسته گندم سیاه حاوی نشاسته های مقاوم است که در برابر هضم و گوارش مقاومت نشان می دهند و به همین دلیل در دسته فیبرها طبقه بندی می شوند. نشاسته مقاوم توسط باکتری های روده تخمیر می شوند. این باکتری های مفید اسیدهای چرب زنجیره کوتاه یا (SCFA) مانند “butyrate” را تولید می کنند. Butyrate و دیگر اسیدهای چرب زنجیره کوتاه برای سلول های درون لایه روده مانند ماده مغذی عمل می کنند، سلامت روده را بهبود می بخشند و احتمال ابتلا به سرطان روده را کاهش می دهند.

پروتئین گندم سیاه

مقدار پروتئین موجود در گندم سیاه اندک است و ۳.۴ درصد وزن دانه های آن را تشکیل می دهد. به دلیل وجود آمینواسیدهای متعادل، پروتئین این گیاه کیفیت بسیار بالایی دارد و غنی از آمینواسید لیسین و آرژنین است. با این وجود قابلیت هضم این پروتئین ها به دلیل حضور ترکیبات ضدمغذی مانند مهارکننده پروتئاز و تانن ها کم است. فواید پروتئین گندم سیاه بر روی حیوانات به صورت کاهش کلسترول خون، جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا و کاهش احتمال ابتلا به سرطان روده خود را نشان داده است. گندم سیاه گلوتن ندارد و به همین دلیل برای افرادی که نمی توانند گلوتن مصرف کنند، مناسب خواهد بود.

ویتامین و مواد مغذی گندم سیاه

گندم سیاه نسبت به غلات رایج مانند برنج، گندم و ذرت حاوی مقدار بیشتری مواد معدنی است ولی مقدار زیادی ویتامین ندارد. از بین دو گونه اصلی این گیاه، نوع تارتاری نسبت به نوع معمولی مواد مغذی بیشتری دارد. بیشترین مواد معدنی موجود در گندم سیاه معمولی عبارت است از:

• منگنز: این ماده که در دانه های کامل به مقدار زیادی وجود دارد، برای متابولیسم، رشد و تقویت قابلیت دفاعی آنتی اکسیدان ها ضروری است.
• مس: کمبود این عنصر ضروری اغلب در رژیم غذایی غربی دیده می شود و زمانی که به مقدار کم مصرف گردد، می تواند بر سلامت قلب اثر داشته باشد.
• منیزیم: زمانی که این عنصر را به مقدار کافی در رژیم غذایی خود قرار دهید، می توانید خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله دیابت نوع دو و بیماری قلبی را کاهش دهید.
• آهن: کمبود آهن باعث کم خونی فقر آهن می شود. در این شرایط ظرفیت انتقال اکسیژن در خون کاهش می یابد.
• فسفر: این ماده معدنی نقش مهمی در رشد و نگهداری بافت های بدن ایفا می کند.
  

در مقایسه با دیگر دانه ها و غلات، مواد معدنی موجود در گندم سیاه پخته شده جذب بهتری دارند. چرا که میزان اسید فیتیک آن کمتر است. این اسید نوعی مهارکننده معمول در جذب مواد معدنی محسوب می شود که در دانه ها و بذرها وجود دارد.

ترکیبات گیاهی گندم سیاه

گندم سیاه، سرشار از انواع ترکیبات گیاهی آنتی اکسیدانی است و این ترکیبات برای سلامتی بسیار مفید هستند. در واقع این غله از غلات دیگر مانند جو، جوی دوسر، گندم و چاودار، آنتی اکسیدان بیشتری دارد. همچنین گندم سیاه تارتاری بیشتر از نوع معمولی آن، آنتی اکسیدان دارد.

از ترکیبات اصلی گندم سیاه می توان موارد زیر را نام برد:

• روتین (Rutin): این ترکیب، پلی فنول آنتی اکسیدان اصلی موجود در گندم سیاه است. بررسی ها نشان داده که روتین می تواند از التهاب در بدن و فشار خون بکاهد و وضعیت لیپید خون را بهبود بخشد و خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
• کوئرستین (Quercetin): این ترکیب که در بسیاری از مواد غذایی گیاهی دیده می شود، نوعی آنتی اکسیدان است که فواید بسیاری برای سلامتی بدن دارد. از این فواید می توان به کاهش خطر ابتلا به سرطان و بیماری قلبی اشاره کرد.
• ویتکسین (Vitexin): نتایج بررسی ها روی حیوانات نشان داده که ویتکسین می تواند روی سلامت بدن، اثر خوبی داشته باشد. اما مصرف زیاد این ترکیب، موجب بزرگ شدن غدهٔ تیروئید می شود.
• دی-کایرو اینوسیتول (D-chiro-Inositol): این ترکیب، نوعی کربوهیدرات حل شدنی است که از قند خون می کاهد و برای کنترل بیماری دیابت، مفید است. گندم سیاه، سرشار از این نوع ترکیب گیاهی است.

فواید گندم سیاه

گندم سیاه، برخلاف نامش، ربطی به گندم ندارد، بنابراین حاوی گلوتن نیست. گندم سیاه فراوری شده و به شکل دانه، آرد، نودل یا دمنوش در دسترس مردم قرار می گیرد.غلات گندم سیاه مانند برنج در بازار وجود دارد و یکی از مواد غذایی اصلی اروپای قدیم و آسیاست. این گیاه به دلیل اینکه سرشار از مواد معدنی و آنتی اکسیدان های متفاوت است، غذایی سالم به حساب می آید و طرفداران زیادی دارد. حتی گندم سیاه می تواند قند خون را کنترل کند.

گندم سیاه، قهوه ای است و شکل نامنظمی دارد. دو نوع گندم سیاه، معمولی (با نام علمی Fagopyrum esculentum) و تارتاری (با نام علمی Fagopyrum tartaricum)، وجود دارد.گندم سیاه عمدتا در نیمکره شمالی زمین، به ویژه در اروپای مرکزی و شرقی، روسیه، قزاقستان و چین کشت می شود.

کنترل قند خون با گندم سیاه

سطح بالای قند خون، به مرور زمان، باعث ابتلا به بیماری های مزمنی مانند دیابت نوع ۲ می شود. به همین علت، متعادل نگهداشتن قند خون پس از صرف غذا برای سلامتی، مهم است. از آنجا که گندم سیاه، منبع خوبی از فیبر است، می تواند شاخص گلیسمی بدن را در حد کم تا متوسط نگه دارد. بدین منظور که پس از مصرف این مادهٔ خوراکی، قند خون به مقدار کمی افزایش می یابد و به تدریج بیشتر می شود.در حقیقت مطالعات انسانی، نشان داده است که مصرف گندم سیاه موجب کاهش قند خون افراد دیابتی شده است.

همچنین این نتیجه در بررسی روی موش های مبتلا به دیابت، تأیید شده است. در این مطالعه، مصرف گندم سیاه، ۱۲ تا ۱۹٪ از سطح قند خون موش ها را کاهش داد. در واقع این اثر ناشی از وجود کربوهیدرات دی-کایرو اینوسیتول است. این ترکیب سلول های بدن را نسبت به هورمون انسولین، حساس تر می کند. در نتیجه، این هورمون، قند خون را به خود جذب می کند.

در ضمن برخی از ترکیبات موجود در گندم سیاه، جلوی هضم شکر را می گیرد یا آن را به تأخیر می اندازد.به طور کلی این ویژگی ها باعث می شود تا گندم سیاه، انتخابی عالی برای افراد مبتلا به دیابت یا کسانی باشد که می خواهند سطح قند خون خود را در حد متعادل حفظ کنند.

سلامت قلب با گندم سیاه

گندم سیاه، سلامت قلب را نیز افزایش می دهد. آن حاوی ترکیباتی چون روتین، منیزیم، مس، فیبر و برخی پروتئین های خاص است که برای سلامت قلب مفید ند.گندم سیاه، میان غلات و شبه غلات، غنی ترین منبع آنتی اکسیدان روتین است که فواید بسیاری برای سلامت بدن دارد. این آنتی اکسیدان با پیشگیری از ایجاد لختهٔ خون، کاهش التهاب و فشار خون، از خطر ابتلا به بیماری قلبی می کاهد.همچنین گندم سیاه، روی ترکیبات چربی (لیپید) خون، اثر مثبتی می گذارد. مقدار بالای لیپید خون، خطر ابتلا به بیماری قلبی را بالا می برد.در بررسی روی ۸۵۰ مرد و زن چینی، مشخص شد که مصرف گندم سیاه می تواند فشار خون را کاهش بدهد و وضعیت چربی خون را بهبود بخشد. در واقع مقدار چربی بد را کاهش و مقدار چربی خوب را افزایش می دهد.

محققان معتقدند که نوعی پروتئین در گندم سیاه وجود دارد که هنگام هضم غذا، به کلسترول جذب شده و از ورود آن به جریان خون پیشگیری می کند.به همین دلیل مصرف مرتب گندم سیاه می تواند سلامت قلب را افزایش دهد.

احساس سیری با گندم سیاه

گندم سیاه حاوی کربوهیدرات های پیچیده و فیبرهای محلول در آب مانند پکتین است. این ترکیبات خواص سیرکنندگی دارند. متخصصان می گویند که بعد از مصرف لازانیای تهیه شده از گندم سیاه بیشتر از خوردن لازانیای گندم معمولی احساس سیری می کنید.

عوارض جانبی گندم سیاه

• محصولات بدون گلوتن گندم سیاه را می توان با چک کردن برچسب ها خرید.
• گندم سیاه نباید توسط افراد دارای اختلالات خواب مصرف شود.
• قبل از آنکه به کودک خود گندم سیاه دهید، با یک متخصص صحبت کنید.
• گندم سیاه برای بزرگسالان ایمن است.
• گاهی اوقات این گیاه می تواند ریسک آفتاب سوختگی را افزایش دهد
• .در معرض قرار گرفتن با گندم سیاه می تواند باعث آبریزش بینی، آسم، خارش و پوسته پوسته شدن پوست، نفخ و کاهش شدید فشار خون شود.

از مصرف گندم سیاه در بارداری و شیردهی خودداری کنید

اطلاعات قابل اعتماد کافی درباره ایمن بودن مصرف گندم سیاه حین بارداری و شیردهی وجود ندارد. از مصرف آن در این دوران دوری کنید.

بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن

بعضی محققین فکر می کنند که وجود داشتن گندم سیاه در رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است ایمن نباشد. هرچند گندم سیاه یک غذای قابل قبول برای افراد دارای سلیاک تلقی می شود. افراد دارای این اختلالات احتمالا می توانند این گیاه را بدون مشکل مصرف کنند.

جراحی را متوقف می کند

گندم سیاه ممکن است قند خون را کاهش دهد. این نگرانی وجود دارد که این گیاه ممکن است با کنترل قند خون حین و بعد از جراحی تداخل داشته باشد. مصرف بالای گندم سیاه را حداقل 2 هفته قبل از جراحی متوقف کنید.

این نکات را جدی بگیرید

• اگر چه خواص این دانه زیاد است اما در افراد مستعد بیماری توصیه می شود که از خوردن آن اجتناب کرده و یا آن را محدود کنند.
• حساسیت غذایی یک بیماری شایع است که سبب ایجاد یک نوع پاسخ ایمنی در برابر پروتئین ها می شود.
• گلوتن گندم می تواند روی ۱ درصد از کودکان اثر گذاشته و آن ها را دچار حساسیت کند.
• در بزرگسالان آلرژی معمولا به علت گرده گندم ایجاد می گردد.

خواص گل گندم و نحوه مصرف آن