سرطان مثانه زمانی آغاز می شود که سلول های پوشاننده ی سطح داخلی مثانه تغییر کنند و رشد آن ها از کنترل خارج شود و توده ای به نام تومور ایجاد می شود. تومور مثانه می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد. بدخیمی به این معناست که سلول های سرطانی می توانند رشد کنند و به سایر قسمت های بدن گسترش یابند که این فرآیند متاستاز نامیده می شود. اما تومور خوش خیم به سایر قسمت های بدن متاستاز نمی دهد. تومورهای خوش خیم مثانه نادر هستند.
دستگاه ادراری انسان و نحوه ی تشکیل تومور مثانه
برای درک بیش تر، در مورد دستگاه ادراری صحبت خواهیم کرد. مثانه یک ارگان کیسه ای شکل، توخالی و انعطاف پذیر در لگن است. مهم ترین نقش مثانه، ذخیره ی ادرار قبل از خروج آن از بدن است. کلیه ها پس از تولید ادرار، از طریق لوله هایی به نام میزنای یا حالب ادرار را به مثانه منتقل می کنند. هنگام ادرار کردن عضلات مثانه منقبض می شوند و ادرار از طریق لوله ای به نام میزراه (پیشابراه یا مجرای ادراری) از بدن خارج می شود. در مردان پروستات نیز عضوی از دستگاه ادراری است. دیواره ی مثانه دارای سه لایه است: سلول های اوروتلیال (urothelium) که سطح داخلی مثانه، لگنچه ی کلیه و حالب (میزنای) را پوشش می دهند. لایه ی ماهیچه ای خارجی که ماسکولاریس پروپریا (muscularis propria) نام دارد و به وسیله ی لایه ای نازک و فیبروزی به نام لامینا پروپریا (lamina propria)، از سلول های اوروتلیال جدا می شود. وجود سلول های سرطانی در لگنچه ی کلیوی و مجاری ادراری فوقانی نیز نوعی سرطان مثانه محسوب شده و اغلب با نام سرطان مثانه ی فوقانی یا سرطان مجاری ادراری فوقانی شناخته می شود.
علائم و نشانه های سرطان مثانه یا تومور مثانه
گاهی اوقات افراد مبتلا به سرطان مثانه هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. علائم سرطان مثانه می تواند شبیه به بیماری های دیگر دستگاه ادراری مانند سنگ کلیه یا عفونت ادراری باشد. افراد مبتلا به سرطان مثانه علائم و نشانه های زیر را تجربه می کنند:
- خون در ادرار یا هماچوری: ادرار به رنگ قرمز روشن یا قرمز تیره (شبیه چای) دیده می شود.
- درد یا سوزش ادرار کردن
- تکرر ادرار
- قطع ادرار
- احساس نیاز به ادرار کردن چندین بار در طول شب
- احساس نیاز به ادرار کردن، اما عدم توانایی ادرار کردن
- کمر درد در یک طرف بدن
سرطان مثانه اغلب زمانی تشخیص داده می شود که فرد به علت مشاهده ی خون در ادرار (هماچوری) به دکتر کلیه و مجاری ادراری و تناسلی مراجعه می کند. هماچوری شدید به این معنی است که به قدری خون در ادرار وجود دارد که بیمار می تواند آن را ببیند. گاهی مقدار کمی خون در ادرار وجود دارد که قابل مشاهده نیست و هماچوری میکروسکوپی نامیده می شود. هماچوری میکروسکوپی را می توان فقط با آزمایش ادرار تشخیص داد. در برخی مواقع زمانی که اولین نشانه های سرطان مثانه ظاهر می شوند، سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است. در این وضعیت، علائم بستگی به محل گسترش سرطان دارد. به عنوان مثال، گسترش سرطان به ریه ها موجب سرفه یا ضعف تنفس، گسترش آن به کبد باعث درد شکم یا زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم) و گسترش به استخوان، باعث درد استخوان یا شکستگی استخوان می شود. سایر علائم پیشرفته ی سرطان شامل درد پشت یا لگن، از دست دادن اشتها و کاهش وزن، ورم پا و عدم توانایی ادرار کردن می باشد.
دلایل ابتلا به سرطان مثانه
تا کنون دلیل اصلی به ابتلا به سرطان مثانه مشخص نشده است اما عواملی وجود دارند که خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهند که این عوامل عبارتند از:
- مصرف دخانیات
- در معرض مواد سرطان زا قرار گرفتن،قرار داشتن در معرض مواد شیمیایی رنگ صنعتی ، دود زغال ، مواد رنگی به کار رفته در صنعت لاستیک سازی
- بیماری های عفونی مزمن دستگاه ادراری مزمن ناشی از سنگ کلیه
- آلودگی دستگاه ادراری و وجود قارچ و میکروب ها
- جنسیت : مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان مثانه هستند.
- سن : طبق آمار به دست آمده افراد مسن بالای سال بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
- کسانی که در خانواده سابقه ابتلا به سرطان مثانه را دارند درصد بالایی برای ابتلا به این نوع سرطان را دارند .
- استفاده زیاد و طولانی از سوند برای دفع ادرار
انواع سرطان مثانه
سلول های سرطانی که در مثانه شروع به رشد می کنند به سه نوع تقسیم می شوند:
1. سرطان کارسینوم سلول ترانزیشنال
این سرطان در لایه های درونی پوشش دستگاه ادراری متصل به مثانه رشد می کنند که حالت ارتجاعی دارند .
2. سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی
سلول های این سرطان که شباهت زیادی به سرطان پوست دارد در سلول های سنگفرش ( ظریف و مسطح می باشد) ایجاد می شود . در صورتی که فرد دچار التهاب یا عفونت در طولانی مدت شود به قسمت دستگاه ادراری مثانه سرایت می کند.
3. سرطان آدنوکارسینوم
مثانه دارای سلول های غده ای می باشد که در پوشش دستگاه ادراری مثانه قرارا دارد . وقتی سرطان در این سلول ها ایجاد شود این نوع سرطان را بوجود می آورد .
سرطان مثانه چگونه تشخیص داده می شود ؟
پزشک ممکن است از روش های مختلفی برای تشخیص سرطان مثانه استفاده کند که در زیر به بیان این روش ها می پردازیم .
- معاینه داخلی : در این روش پزشک انگشتان را وارد واژن یا راست روده می کند تا به وجود توده هایی که ممکن است رشد سرطانی داشته باشند پی ببرد .
- سیستوسکوپی : پزشک از طریق یک لوله باریک و یک دوربین کوچک روی آن و از طریق مجرای ادرار داخل مثانه را می بیند .
- بیوپسی : پزشک یک ابزار کوچک را از طریق مجرای ادرار وارد می کند و یک نمونه کوچک از بافت را از مثانه شما می گیرد و آن را آزمایش می کند .
از جمله روش های دیگر تشخیص سی تی اسکن برای مشاهده مثانه ، تزریق داخل وریدی ، استفاده ازاشعه ایکس و آنالیز ادرار می باشد.
چگونه سرطان مثانه درمان می شود؟
پزشک با توجه به نوع و مرحله سرطان مثانه، علائم و سلامت کلی شما تصمیم می گیرد که چه درمانی را ارائه دهد.
درمان مرحله 0 و مرحله 1
درمان سرطان مثانه مرحله 0 و مرحله 1 ممکن است شامل جراحی برای برداشتن تومور از مثانه، شیمی درمانی یا ایمونوتراپی باشد که شامل مصرف دارویی است که باعث می شود سیستم ایمنی بدن شما به سلولهای سرطانی حمله کند.
درمان مرحله 2 و مرحله 3
درمان سرطان مثانه مرحله 2 و مرحله 3 ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برداشتن بخشی از مثانه علاوه بر شیمی درمانی
- برداشتن کلیه مثانه، که یک سیستکتومی رادیکال است و به دنبال آن جراحی ایجاد می شود تا راهی جدید برای خروج ادرار از بدن ایجاد شود.
- شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ایمونوتراپی که می تواند برای کوچک شدن تومور قبل از جراحی ، برای درمان سرطان در صورت عدم استفاده از جراحی ، از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده پس از جراحی یا جلوگیری از عود سرطان
درمان مرحله 4 سرطان مثانه
درمان مرحله 4 سرطان مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شیمی درمانی بدون جراحی برای تسکین علائم و افزایش طول عمر
- سیستکتومی رادیکال و برداشتن غدد لنفاوی اطراف و به دنبال آن جراحی برای ایجاد راهی جدید برای خروج ادرار از بدن
- شیمی درمانی، پرتودرمانی و ایمونوتراپی پس از جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده یا تسکین علائم و افزایش عمر
- داروهای کارآزمایی بالینی
پیشگیری از سرطان مثانه
از آنجا که پزشکان هنوز نمی دانند چه عواملی باعث سرطان مثانه می شود، ممکن است در همه موارد قابل پیشگیری نباشد. عوامل و رفتارهای زیر می تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را کاهش دهد:
- سیگار نکشیدن
- اجتناب از دود سیگار دست دوم
- اجتناب از سایر مواد شیمیایی سرطان زا
- نوشیدن مقدار زیادی آب
سرطان تخمدان و نکات مهم در مورد آن
