دستگاه تولید مثل زنان شامل دو غده تولید مثل است که به آن تخمدان گفته می شود. تخمدان ها که دردو طرف رحم قرار دارند هر کدام به اندازه یک بادام بوده و وظیفه ی تولید تخمک و همچنین تولید هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون را بر عهده دارند. هنگامی که سلول های غیر طبیعی در تخمدان شروع به رشد بیش از حد می کنند سرطان تخمدان ایجاد می شود. سرطان تخمدان اغلب در مراحل انتهایی و تا زمانی که در لگن و شکم گسترش یابد تشخیص داده نمی شود. و در این مراحل انتهایی، درمان مشکل تر است در حالی که در مراحل اولیه، که در آن بیماری به تخمدان ها محدود است، احتمال موفقیت در درمان بیش تر است. درمان سرطان تخمدان معمولا جراحی و شیمی درمانی است.
علل ایجاد سرطان تخمدان
گرچه علت این بیماری به طور دقیق مشخص نیست، اما پزشکان عواملی را شناسایی کرده اند که می تواند خطر ابتلا به تخمدان سرطان را افزایش دهد. به طور کلی، سرطان زمانی ایجاد می شود که DNA سلول دچار جهش شود. در واقع جهش ها باعث می شوند که سلول ها به سرعت رشد کنند و توموری از سلول های غیر طبیعی ایجاد شود. سلول های غیر طبیعی همچنان به زندگی ادامه می دهند درحالی که سلول های سالم از بین می روند و می میرند. این سلول ها همچنین می توانند به بافت های اطراف حمله کنند و به نواحی دیگر بدن نیز گسترش یابند که در اصطلاح به آن متاستاز گفته می شود.
علائم سرطان تخمدان
درد در ناحیه لگن می تواند نشانه سرطان تخمدان باشد. اکثر سرطان های تخمدان در ابتدا پوشش بیرونی یا اپیتلیوم را در تخمدان ها درگیر می کنند. در مراحل اولیه سرطان ممکن است هیچ علائمی مشاهده نشده و یا علائم بسیار ناچیزی مشاهده شود.علائم سرطان تخمدان ممکن است مشابه علائم دیگر وضعیت ها یا شرایط، مثل سندروم پیش از قاعدگی، سندروم روده تحریک پذیر یا مشکل موقتی در مثانه باشد.تفاوت اصلی بین این سرطان و دیگر بیماری ها، ماندگاری و پیش رفت در میزان درد و علائم می باشد.اولین علامت سرطان تخمدان شامل موارد زیر هستند:
- درد در ناحیه لگن، زیر شکم یا قسمت پایین بدن
- درد در پشت و کمر
- سوء هاضمه و سوزش سر دل
- احساس سیری زود هنگام
- تکرر ادرار
- درد هنگام آمیزش جنسی
- تغییر در گوارش و عملکرد روده مثل یبوست
علائم سرطان تخمدان پیشرفته
- حالت تهوع
- کاهش وزن ناگهانی
- تنفس با دشواری
- خستگی مفرط
- کم اشتهایی
عوامل خطر سرطان تخمدان
عوامل خطر که ممکن است ریسک برخی افراد در ابتلا به سرطان تخمدان را بالا ببرند، شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان های تخمدان، سینه و یا رحم
- داشتن ژن BRCA1 و BRCA2
- داشتن سندرم لینچ
- هرگز باردار نبودن
- چاقی
- برخی از داروهای باروری و هورمونی
- اندومتریوز
- سن، در بیشتر موارد بیماری بعد از یائسگی رخ می دهد
افراد باسابقه خانوادگی ابتلا به سرطان های اندام تولید مثل یا دستگاه گوارش باید با پزشک خود و یا متخصص زنان صحبت کنند تا مطمئن شوند که آیا حامل ژن های خاص جهش یافته که ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد هستند یا خیر.
تشخیص سرطان تخمدان
مواجه شدن با برخی علائم سرطان تخمدان به معنی ابتلا به بیماری نیست. تشخیص این بیماری نیازمند طیفی از آزمایش ها و پزشک متخصص است.برای تشخیص سرطان تخمدان، پزشک در ابتدا در مورد برخی علائم سؤال می پرسد:
- علائم چه موقع شروع شدند
- نسبت به درمان پایه چه واکنشی نشان داده اند
- چه مدت فرد دارای آن هاست
- چند بار رخ می دهند
بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی فرد به خصوص ابتلا به سرطان تخمدان و سینه از مواردی است که پزشک نسبت به آن اقدام می کند. همچنین به منظور بررسی عفونت، التهاب و یا وجود مایع در شکم از آزمایش لگن استفاده می کند.
در صورت داشتن موارد زیر پزشک انجام آزمایش های بیشتر را تجویز می کند.
- در حین آزمایش لگن با هر گونه ناهنجاری رو به رو شود
- علائم نشان دهنده ابتلای فرد به سرطان تخمدان باشد
- در سابقه پزشکی و خانوادگی، احتمال
انواع سرطان تخمدان
بیشتر سرطان های تخمدان، سرطان های تخمدان مخاطی هستند. این سرطان ها تومورهای بدخیمی هستند که از سلول های سطحی تخمدان تشکیل شده اند. بعضی تومورهای مخاطی کاملاً مشخص نیست که سرطانی باشند. این دسته از تومورها پتانسیل بدخیمی کمی دارند و با سرعت کمتری رشد می کنند و از سایر انواع سرطان ها هم کم خطرتر هستند.
سرطان تخمدان برای خیلی ها ترسناک است. نرخ بقای نسبی پنج ساله برای سرطان تخمدان مخاطی ، بسته به مرحله پیش روی سرطان از ۸۹ درصد تا ۱۸ درصد است. برای تومورهای با پتانسیل بدخیمی پایین (LMP) ، نرخ بقای نسبی پنج ساله از ۹۹ درصد تا ۷۷ درصد است. نرخ بقای نسبی به این معنی ست که احتمال زنده ماندن فرد بعد از تشخیص این نوع سرطان، در صورتی که در اثر عوامل دیگری مثل تصادف فوت نکند بین ۱۸ تا ۸۹ درصد است. حتما برای شما هم این سوال پیش آمده که بین ۱۸ درصد تا ۸۹ درصد فاصله زیادی ست. این فاصله ی زیاد با توجه به مرحله ی بیماری ( که در اصطلاح پزشکی stage بیماری گفته میشود ) میتواند تغییر کند.
مراحل سرطان تخمدان
عمل جراحی اولیه سرطان تخمدان مشخص می کند که سرطان تا چه حد پیشرفت کرده است. مراحل رشد سرطان تخمدان عبارت است از :
- مرحله اول: محدود به یک یا دو تخمدان
- مرحله دوم: سرایت به رحم یا ارگان های نزدیک به رحم
- مرحله سوم: سرایت به غدد لنفاوی یا شکم
- مرحله چهارم: سرایت به ارگان های دورتر از رحم مانند شش یا کبد
انواع درمان های رایج برای سرطان تخمدان
طبق جدیدترین دستاوردهای علم پزشکی امروزه مشخص شده که این سرطان از لوله های رحم آغاز می شود و وارد تخمدان ها می شود. در بدن زن ها دو تخمدان وجود دارد که تخمک ها را تولید می کنند و منبع اصلی هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون هستند. در طول سال های اخیر درمان های موثرتری برای سرطان تخمدان پیدا شده و اگر این سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود امید به بهبودی فرد مبتلا به سرطان تخمدان با استفاده از این روشها بیشتر خواهد بود.
عمل جراحی سرطان تخمدان
عمل جراحی برای درمان و تشخیص پیشرفت سرطان تخمدان استفاده می شود اما اولین مرحله ی درمان است. هدف از این عمل، خارج کردن غده سرطانی بیمار است. عمل جراحی در مرحله اولیه سرطان ممکن است فقط شامل برداشتن یک تخمدان و بافت اطراف آن باشد. اما در مراحل پیشرفته تر، برداشتن هر دو تخمدان به همراه رحم و بافت های اطراف ضروری است.
شیمی درمانی
در همه مراحل سرطان تخمدان، معمولاً بعد از عمل جراحی از شیمی درمانی استفاده می شود. در این مرحله از درمان از داروها برای هدف گیری و کشتن باقیمانده های تومور سرطانی در بدن استفاده می شود. داروها را می توان از طریق دهان، تزریق داخل وریدی یا مستقیما از طریق شکم (شیمی درمانی داخل صفاقی) وارد بدن کرد. زنان با تومورهای LMP معمولاً نیازی به شیمی درمانی ندارند مگر اینکه تومور بعد از عمل جراحی دوباره رشد کند.
درمان های هدفمند
پژوهشگران روی درمان هایی کار می کنند که راه رشد سرطان را مسدود کنند. فرایندی به نام رگ زایی وجود دارد که در آن رگ های خونی جدیدی برای مصرف توسط تومورها به وجود می آیند. دارویی به نام آواستین جلوی این فرایند را می گیرد و موجب می شود تومورها کوچک شوند یا رشد آن ها کم شود. آواستین برای سایر سرطان ها تایید شده است اما برای سرطان تخمدان هنوز در مرحل آزمایش است و ممکن است اثرات جانبی جدی داشته باشد.
مراقبت های بعد از درمان
وقتی تخمدان زنان برداشته می شود، دیگر در بدن آن ها هورمون استروژن تولید نمی شود. عدم تولید استروژن فارغ از اینکه در چه سنی باشند موجب یائسگی می شود. علاوه بر این، کاهش هورمون استروژن، خطر ابتلا به بیماری هایی مانند پوکی استخوان را هم بالا می برد. از همین رو زنانی که درمان آنها از طریق جراحی صورت میگیرد بعد از عمل جراحی سرطان تخمدان نیاز به مراقبت های بیشتری دارند.
در مورد ژنیکوماستی چه می دانید؟
