یکی از بیماری های شایع طیور که در هر منطقه ای می تواند گریبان گیر پرنده ها و بخصوص ماکیان و طیور صنعتی شود، بیماری کشنده آنفولانزای مرغی است. آنفولانزای مرغی در ایران نیز خسارات سنگینی بر دوش پرورش دهندگان طیور بر جای گذاشته و بر اساس آمارهای اعلام شده تا سال 1396 بالغ بر 26 میلیون طیور صنعتی در اثر آلوده شدن به بیماری آنفولانزا حذف و یا معدوم شده اند.
اصولا ساکنانِ شهرهای سرسبز هر کشوری که بیشتر با جمعیت متراکم طیور سر و کار دارند و آب و هوایشان سرد و مرطوب است، باید بیشتر نگرانِ ابتلای پرندگان خود به آنفولانزای مرغی باشند و درباره ی بیماری آنفولانزای مرغی و درمان آن بیشتر بدانند.
چرا که مرغ ها و خروس ها در این مناطق عموما در گوشه ای از حیاط منزل تجمع دارند و اگر بهداشت را در نگهداری از آن ها رعایت نکنند، علاوه بر گرفتاری طیور به این بیماری، احتمالِ آلودگی اهالی آن خانه و در سطح گسترده تر یعنی ساکنین یک منطقه بالا می رود. همچنین ویروس عامل بیماری آنفولانزای مرغی در دماهای سرد و مرطوب نزدیک به یک سال می تواند زنده بماند.
نیازی به تاکید نیست که در سالن های مرغداری و پرورش طیور که در حومه شهرها به صورت صنعتی فعالیت میکنند تا چه اندازه ضریب ابتلای مرغ ها و جوجه هایشان به این ویروس بالا است. این ویروس در همه جا می تواند خود نمایی کند. ممکن است در بزاق یک پرنده آلوده یا در مدفوع یک مرغ بیمار کمین کرده باشد و در صورت عدم رعایتِ موارد بهداشتی به گله ای از پرندگان منتقل شده و داغدارشان کند.
عوامل خطر آنفولانزای مرغی
H5N1 می تواند در طولانی مدت زنده بماند. پرندگان آلوده به H5N1 ممکن است تا 10 روز بعد از ابتلا به ویروس آن را در مدفوع و بزاق خود آزاد می کنند. لمس سطوح آلوده به ویروس هم می تواند یک عامل خطر برای ابتلا به این بیماری باشد.
برخی افراد با شرایط زیر در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند:
- کارگران مرغداری
- اعضاء خانواده بیمار
- قرار گرفتن در معرض پرندگان آلوده
- مراقبان از بیماران آلوده به ویروس
- خوردن مرغ و تخم مرغ خام یا نیمه پخته
درمان آنفولانزای مرغی
بنابر نظر سازمان جهانی بهداشت، داروهای ضدویروس می توانند جلوی تکثیر این ویروس در بدن را گرفته و بیمار را در مسیر بهبود قرار دهند. اوسلتامیویر (Oseltamivir) با نام تجاری تامیفلو (Tamiflu)، باید تا ۴۸ ساعت پس از شروع علائم، به بیمار داده شود تا بهترین تأثیر را داشته باشد. اما به علت بالا بودن نرخ مرگ ومیر این بیماری، پرشکان ممکن است، این دارو را حتی پس از گذشت این زمان هم تجویز کنند.
مقدار داروی تجویزی و طول درمان به شدتِ بیماری بستگی دارد. این دارو در بدن بیماران مبتلا به مشکلات معده ای و روده ای به خوبی جذب نمی شود. تحقیقات نشان داده که این بیماری در برخی موارد نسبت به این نوع درمان مقاوم است. بیمارانی که مبتلا به آنفولانزای مرغی و یا مشکوک به آن هستند، باید در منزل و یا بخش مجزایی در بیمارستان نگهداری شوند.
پزشکان علاوه بر تجویز دارو، از بیمار می خواهند:
- خوب استراحت کند؛
- مایعات زیادی بنوشد؛
- به خوبی تغذیه شود.
آنها همچنین برای پایین آوردن تب بیمار و کاهش درد او، دارو تجویز می کنند.
بیماری های دیگری مانند ذات الریه باکتریایی نیز در بیماران مبتلا به ویروس H5N1 رایج است. این بیماران علاوه بر داروهای ویروسی، به آنتی بیوتیک هم نیاز دارند. برخی از بیماران هم دچار تنگی نفس شده که اکسیژن درمانی نیز می شوند.
روش های پیشگیری از آنفولانزای مرغی
پیشگیری کامل از گسترش آنفولانزای مرغی امکان ندارد، اما مسئولان می توانند با بررسی الگوهای مهاجرت پرندگان، در برابر احتمال گسترش آلودگی آماده باشند. درحال حاضر برای آنفولانزای فصلی، واکسیناسیون انجام می شود اما این امکان هنوز برای آنفولانزای مرغی مهیا نشده است. البته بنابه گفته ی سازمان جهانی بهداشت، برای ویروس H5N1 واکسن تولید شده، اما هنوز برای استفاده ی همگان آماده نشده است. می توان با انجام برخی از اقدامات احتیاطی، جلوی ابتلا به انواع آنفولانزا، از مرغی تا عفونت های دیگر را گرفت.
بهداشت دست
قبل و بعد از استفاده از دست شویی یا استفاده از مواد غذایی و همچنین پس از سرفه کردن، دست هایتان را با آب گرم و صابون بشویید.
سرفه
هنگام سرفه، آرنج تان و یا یک دستمال را جلوی دهان تان بگیرید. سپس دستمال را به درون سطل آشغال بیندازید. اگر دست تان را جلوی دهان تان بگیرید، بخشی از ویروس های آلوده کننده به دست هایتان منتقل می شود و آن ویروس می تواند به فرد دیگری، مثلا هنگام دست دادن، منتقل شود.
جداسازی
افرادی که بیمار هستند باید از اماکن عمومی دور بمانند و تا جایی که امکان دارد، با مردم در ارتباط نباشند.
