درمان التهاب روده چیست؟

بیماری های التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف بیماریی که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می شود، استفاده می شود. بیماری های التهابی روده (IBD) اغلب با سندروم روده ی تحریک پذیر (IBS) اشتباه گرفته می شود، اما این دو، بیماری های متفاوتی هستند. سندروم روده ی تحریک پذیر (IBD) بیماری جدی تری است که عوارض متعددی از جمله آسیب به روده و سوء تغذیه دارد.

کولیت اولسراتیو و بیماری کرون دو شکل عمده از بیماری های التهابی روده هستند و انواع دیگر بیماری های التهابی روده شامل کولیت لنفوسیتی و کولیت کلاژن نیز می باشد. اگر پزشکان داخلی قادر به تشخیص بین این دو نوع اصلی بیماری های التهابی روده نباشند، بیماری تحت عنوان کولیت نامشخص طبقه بندی می شود. طبق آمار موسسه ی کرون و کولیت، بیماری های التهابی روده (IBD) حدود ۱.۶ میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار می دهد که بیماری اکثر این افراد قبل از ۳۰ سالگی تشخیص داده می شود.

بیماری های التهابی روده (IBD) اصطلاحی است که برای توصیف بیماریی که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می شود، استفاده می شود.

اگرچه تاکنون درمانی برای بیماری های التهابی روده پیدا نشده است، اما می توان با مداخلات درمانی و تغییر در شیوه ی زندگی علائم را مدیریت کرد. با درمان موثر، تقریبا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به بیماری کرون شاهد بهبودی و یا تخفیف علائم در ۵ سال آینده خواهند بود. حدود ۴۵ درصد از افرادی که بهبود یافته اند، شاهد عود بیماری طی یک سال آینده نخواهند بود. سالانه ۴۸ درصد از افراد مبتلا به کولیت زخمی بهبود می یابند و ۳۰ درصد شاهد تخفیف علائم هستند. مرگ و میر ناشی از بیماری های التهابی روده و عوارض ناشی از آن غیرمعمول است.

افراد مبتلا به بیماری کرون نرخ مرگ و میر کمی بالاتر از جمعیت عمومی را دارند. افراد مبتلا به کولیت آلسراتیو خفیف تا متوسط، در معرض خطر نیستند. در صورت مشاهده ی هر گونه تغییر طولانی مدت در اجابت مزاج یا دیگر علائم بیماری های التهابی روده، با دکتر گوارش مشورت کنید. بیماری های التهابی روده به دو دسته تقسیم می شود:

کولیت اولسراتیو (زخم کولون یا کولیت روده)

کولیت روده باعث التهاب طولانی مدت و زخم در پوشش داخلی روده ی بزرگ (کولون) و رکتوم می شود. زخم کولون (راست روده) با توجه به محل و شدت درگیری به انواع مختلفی تقسیم می شود:

زخم راست روده (رکتوم): خفیف ترین نوع کولیت زخمی است و التهاب محدود به رکتوم است.

کولیت فراگیر روده: التهاب تمام روده ی بزرگ را تحت تاثیر قرار می دهد.

التهاب راست روده و سیگموئید: التهاب راست روده و قسمت پایین و انتهایی کولون را دربر می گیرد.

کولیت انتهایی روده: التهاب از راست روده تا کولون چپ گسترش می یابد.

کولیت اولسراتیو حاد و شدید: یک شکل نادر از زخم کولون است که بر تمام روده ی بزرگ اثر گذاشته و موجب علایم شدیدی همچون درد می شود.

تشخیص بیماری التهاب روده

برای تشخیص، پزشک ابتدا سوالاتی درباره تاریخچه پزشکی خانواده و نوع دفع سوالاتی می پرسد. معاینه فیزیکی هم به همراه چند تست تشخیصی انجام می شود.

آزمایش مدفوع و خون

این تست ها برای تشخیص عفونت و سایر بیماری ها هستند. آزمایش خون می تواند گاهی اوقات برای تشخیص بین بیماری کرون و کولیت اولسراتیو استفاده شود.

با این وجود آزمایش خون به تنهایی برای تشخیص این بیماری کافی نیست.

باریوم انما

باریوم انما آزمایشی با اشعه ایکس است که روده بزرگ و روده کوچک بررسی می شوند. در گذشته اغلب از این تست استفاده می شد اما امروز آزمایش های دیگری جایگزین آن شده اند.

سیگموییدوسکوپی منعطف و کولونوسکوپی

در این تست ها از دوربینی در انتهای اسکوپی باریک و منعطف استفاده می شود تا روده را نمایش دهد.دوربین از داخل مقعد وارد بدن شده و زخم، فیستول و سایر آسیب ها در مقعد و روده بزرگ نشان داده خواهند شد.در کلونوسکوپی کل روده بزرگ بررسی شده و سیگموییدوسکوپی تنها ۵۰ سانتی متر از انتهای روده بزرگ را نشان می دهد یعنی همان خم روده.در طول این تست ها، نمونه کوچکی از دیواره روده برداشته می شود که بیوپسی نام دارد. با بررسی این بیوپسی زیر میکروسکوپ بیماری التهاب روده تشخیص داده می شود.

درمان التهاب روده

درمان IBD شامل روش ترکیبی خود مراقبتی و درمان های پزشکی است. ما در ادامه درمان های لازم برای بیماری التهاب روده را گرد هم آورده ایم که رایج ترین درمان ها هستند در ادامه با ما همراه شوید.

خودمراقبتی

گرچه رژیم خاصی نیست که برای جلوگیری یا درمان IBD مفید تشخیص داده شده باشد، اما ایجاد تغییرات غذایی می تواند به کنترل علائم التهاب روده کمک کند. مهم است که با پزشک تان درباره ی تغذیه سالم صحبت کنید در عین اینکه مطمئن می شوید مواد مغذی لازم را به بدن تان می رسانید. برای مثال برحسب علائم تان، پزشک ممکن است بخواهد میزان دریافت فیبر یا لبنیات مصرفی تان را کاهش بدهید. همچنین بدن ممکن است وعده های کوچک با تعداد بیشتر را بهتر بپذیرد. به صورت کلی نیازی به پرهیز غذایی خاصی در این بیماری وجود ندارد مگر غذاهایی که علائم را در شما به وجود می آورند یا تشدید می کنند.

یکی از مداخلات تغذیه ای که احتمال دارد پزشک از شما بخواهد رعایت رژیم کم باقی مانده (low-residue diet) است. در رژیم کم باقی مانده محدودیت غذایی بسیار بالاست و هدف از آن کاستن از میزان فیبر و سایر مواد هضم نشدنی ای است که از روده ی بزرگ دفع می شوند.

رعایت رژیم کم باقی مانده کمک می کند علائمی مانند اسهال و درد شکمی فروکش کنند. نکته ی مهم حین پیروی از رژیم کم باقی مانده این است که مطمئن شوید طول مدت لازم برای مراعات آن را درست فهمیده باشید؛ زیرا در رژیم کم باقی مانده تمام مواد مغذی که به آن احتیاج دارید تأمین نمی شود. همچنین پزشک ممکن است مصرف مکمل های ویتامینی را برای شما تجویز کند.

جنبه ی مهم دیگر خودمراقبی در بیماری های التهاب روده مدیریت استرس است. استرس می تواند باعث تشدید علائم IBD بشود. شاید خوب باشد که فهرستی از مواردی که موجب استرس شما می شوند را پیدا کنید و بعد ببینید کدام یک را می توانید از روال روزمره تان حذف کنید. همچنین، زمانی که متوجه شدید استرس به سراغ تان آمده کشیدن چند نفس عمیق و بیرون دادن آن به آرامی می تواند از تنش شما بکاهد.

آموختن مدیتیشن، اختصاص زمانی برای خودتان، و تمرینات منظم ورزشی همگی ابزارهای مهمی برای کاهش استرس در زندگی هستند. شرکت در گروه های حمایتی بیماری IBD شما را در تماس با افرادی قرار می دهد که دقیقا می دانند این بیماری چه اثری روی زندگی رومزه می گذارد، زیرا آنها همان تجربیاتی را دارند که شما دارید. این افراد می توانند حمایت و پیشنهادات خود را برای کنار آمدن با علائم IBD در اختیارتان بگذارند.

درمان پزشکی

هدف درمان های پزشکی در بیماری IBD، این است که پاسخ التهابی ناهنجار سرکوب شود تا بافت لوله ی گوارش فرصتی برای بهبود داشته باشد. زمانی که این بهبودی حاصل شود به تبع آن باید شاهدِ از بین رفتن علائم اسهال و درد شکمی باشیم. زمانی که علائم تحت کنترل درآمدند، درمان پزشکی تمرکز خود را روی کاهش دفعات عود بیماری و حفظ دوره ی خاموشی بیماری قرار می دهد.

پزشکان معمولا برای درمان IBD داروها را به صورت مرحله به مرحله تجویز می کنند. در شیوه ی مرحله ای ابتدا داروهای کم ضررتر یا داروهایی که دوره ی مصرف کوتاه تری دارند تجویز می شوند؛ اگر این داروها تسکین مورد نظر را فراهم نکرد داروهای مرحله ی بالاتر استفاده می شوند.

داروهای ضدالتهاب

درمان معمولا با آمینوسالیسیلات ها (aminosalicylates) آغاز می شود که داروهای ضدالتهاب شبیه به آسپرین هستند:

• سولفاسالازین یا آزولفیدین (sulfasalazine / Azulfidine)؛
• اولسالازین یا دیپنتوم (olsalazine / Dipentum)؛
• بالسالازید یا کولازال (balsalazide/ Colazal)؛
• مسالامین یا آساکول/ لیالدا/ پنتاسا/ آپریسو (mesalamine/ Asacol, Lialda, Pentasa, Apriso).

مسالامین (مزالازین، مسالازین) نام های مختلف دارویی هستند که به صورت خوراکی، شیاف مقعدی یا تنقیه برای درمان کولیت اولسراتیو به کار می رود.

این دسته داروها به علت خاصیت ضدالتهابی خود هم برای تسکین علائم در دوره ی تشدید بیماری و هم برای حفظ دوره ی خاموشی بیماری کاربرد دارند. پزشک همچنین ممکن است برای تخفیف علائم داروهای ضداسهال، ضداسپاسم و کاهنده ی اسید تجویز کند. فراموش نکنید که نباید از داروهای ضداسهال بدون تجویز پزشک استفاده کنید.

اگر دچار بیماری کرون هستید، به خصوص زمانی که این بیماری با مشکلاتی مانند بیماری های بافت اطراف مقعد همراه است، پزشک ممکن است مصرف یک آنتی بیوتیک را در کنار سایر داروها یتان تجویز کند. استفاده از آنتی بیوتیک ها در کولیت های اولسراتیو کمتر معمول است.

کورتیکواستروئیدها

اگر این داروهای اولیه بهبودی لازم را فراهم نیاورند، پزشک احتمالا به سراغ کورتیکواستروئیدها می رود. کورتیکواستروئیدها که داروهای ضدالتهابی سریع الاثر هستند به سرعت علائم و در کنار آن التهاب را به اندازه ی قابل ملاحظه ای کاهش می دهند. گرچه به دلیل اثرات جانبیِ استفاده ی طولانی مدت کورتیکواستروئیدها، از آن تنها در دوره ی شدت یافتن علائم استفاده می شود و نه برای نگهداری دوره ی خاموشی بیماری.

داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن

داروهای مرحله ی بعد، داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن هستند، که پزشکان در صورت عدم موفقیت کورتیکواستروئیدها در کنترل علائم یا نیاز به استفاده ی طولانی مدت از آنها از این دسته ی دارویی استفاده می کنند.

از این داروها در دوره ی خیزش حاد بیماری استفاده نمی شود، زیرا ۲ تا ۳ ماه زمان نیاز است تا این داروها اثر خود را نشان بدهند. این داروها به جای درمان مستقیم التهاب، سیستم ایمنی را هدف قرار می دهند که ترشح مواد التهاب زا در دیواره ی روده ها از آن ناشی می شود. مثال های رایج داروهای سرکوب کننده ی دستگاه ایمنی عبارتند از:

• آزاتیوپرین یا ایموران (azathioprine/ Imuran)؛
• متوتروکسات یا روماترکس (methotrexate/ Rheumatrex)؛
• و مرکاپتوپورین یا پورینتول (6-mercaptopurine/ Purinethol).

جراحی التهاب روده

استفاده از جراحی برای درمان بیماری های التهابی روده به نوع بیماری بستگی دارد. برای مثال کولیت اولسراتیو را می توان با جراحی مداوا کرد زیرا این بیماری به روده ی بزرگ محدود می شود. زمانی که روده ی بزرگ برداشته شود بیماری باز نمی گردد. اما با جراحی نمی توان بیماری کرون را درمان کرد، با این وجود برخی جراحی ها ممکن است در این بیماران انجام بشود. جراحی بیش از اندازه در مبتلایان به بیماری کرون در حقیقت می تواند به وخامت بیماری منجر بشود.

انواع مختلفی از جراحی برای افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو وجود دارد؛ اینکه کدام یک متناسب شماست بستگی به عوامل متعددی دارد:

• وسعت بیماری؛
• سن فرد؛
• وضعیت سلامت کلی فرد.

پروکتوکولکتومی

اولین گزینه ی جراحی، پروکتوکولکتومی (proctocolectomy) است. این جراحی شامل برداشتن تمام روده ی بزرگ و راست روده است. پس از آن جراح دریچه ای روی شکم تعبیه می کند که ایلئوستمی نامیده می شود و به انتهای روده ی کوچک متصل است. این دریچه راه جدیدی را برای تخلیه ی مواد دفعی به داخل یک کیسه ، که با چسب به پوست متصل می شود، فراهم می آورد.

آناستوموز ایلئوآنال

جراحی متداول دیگر آناستوموز ایلئوآنال (ileoanal anastomosis) نام دارد. جراح روده ی بزرگ را بر می دارد، سپس یک کیسه ی (pouch) داخلی در بدن بیمار تعبیه می شود که روده ی کوچک را به مجرای مقعدی متصل می کند. در این روش مدفوع همچنان از طریق مقعد دفع می شود.

هرچند با جراحی نمی توان بیماری کرون را درمان کرد، اما حدود نیمی از مبتلایان به کرون زمانی به جراحی نیاز پیدا خواهند کرد. اگر دچار بیماری کرون هستید و به جراحی نیاز دارید پزشک گزینه های موجود را با شما در میان خواهد گذاشت. مطمئن شوید که سؤالات خود را پرسیده اید و هدف یا اهداف جراحی، خطرات، منافع و مشکلاتی را که ممکن است در اثر انجام ندادن جراحی به آن دچار شوید کاملا متوجه شده اید.

وقتی به بیماری های التهاب روده مبتلا باشید، سال های طولانی شاهد افت و خیز علائم تان خواهید بود. این مسئله به این معنا نیست که بیماری شما را در کنترل خودش دارد؛ مدیریت این بیماری به کمک پزشکان و دیگر مراقبان سلامت، بهترین راه برای حفظ سلامتی تا حد ممکن و در طولانی مدت است.

درمورد بیماری گرفتگی رگ قلب چه می دانید؟