امروزه در بسیاری از ساختمان ها از آسانسور استفاده می شود و تمامی افراد، هزاران بار در طول زندگی خود، سوار آسانسور می شوند. این وسیله نیز همانند بسیاری از اختراعات بشر، به طور ناگزیر، در زندگی ما انسان ها نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.حال تصور کنید که برخی از افراد، علی رغم نیاز روزمره ی خود به آسانسور، هنگام استفاده از آن، دچار ترس و اضطراب می شوند. واضح است که این امر، مشکلات فراوانی را برای آنها به همراه خواهد داشت و حتی ممکن است روند فعالیت های روزمره شان را مختل نماید.ترس از آسانسور، به طور رسمی یک فوبیا محسوب نمی شود. اما در رده ی اختلالات اضطرابی، طبقه بندی شده و از جمله مسائلی است که می تواند از سایر مشکلات روانی و فوبیاها ناشی گردد.
علائم ترس از آسانسور
- تنفس نامنظم، تپش قلب شدید، تعریق و ضعف و بی حالی هنگام قرار گرفتن در محیط آسانسور
- احساس ترس شدید از گیر افتادن و محدود شدن در فضاهای بسته
- احساس تنگی نفس در هنگام سوار شدن درآسانسور
- احساس نگرانی و اضطراب بالا از محیط های بسته
- اجتناب از سوار شدن بر آسانسور
- گرایش به مکان های باز
- ترس از خفگی
علت ترس از آسانسور
در بسیاری از افراد، ترس از آسانسور از فوبیای خاص دیگری نشئت می گیرد که فرد به آن مبتلاست، اما به تنهایی خود را نشان می دهد؛ به این معنا که شاید فکر کنید فقط از سوار شدن به آسانسور می ترسید، اما این ترس در یک فوبیای دیگر ریشه دارد. ترس از آسانسور، مثل سایر انواع فوبیا می تواند از معمولی تا شدید باشد.
تنگناهراسی (کلاستروفوبیا)
این اختلال می تواند یکی از اولین دلایلی باشد که در بدو امر، به ذهن بسیاری از افراد خطور می نماید. فرد مبتلا به کلاستروفوبیا، هنگام قرارگیری در فضای تنگ و بسته، احساس هراس و اضطراب شدیدی را تجربه می کند. از آنجایی که اتاقک آسانسور نیز محیطی کوچک و بسته محسوب می شود، حضور در آن، می تواند برای مبتلایان به کلاستروفوبیا، استرس زا و ناراحت کننده باشد.
انزواطلبی (آگورافوبیا)
افراد مبتلا به این اختلال، از قرارگیری در محیط های شلوغ، اجتناب می کنند. شاید در بدو امر، اتاقک آسانسور، فضای مناسبی برای این اشخاص به نظر برسد. اما مشکل از جایی شروع می شود که همزمان، عده ی زیادی در کابین آسانسور تجمع کنند. در این هنگام، افراد انزواطلب، دچار اضطراب می شوند و به همین علت، بسیاری از آن ها، به طور کلی از آسانسور استفاده نمی کنند.
ترس از ارتفاع (آکروفوبیا)
افرادی که از ارتفاع می ترسند، بالا رفتن با آسانسور را تجربه ای هراس انگیز تلقی می کنند. به علاوه، حرکت به سمت پایین، با سرعت زیاد نیز می تواند برایشان استرس زا باشد.ترس از آسانسور نیز همانند بسیاری از اختلالات روانی، می تواند از عوامل وراثتی ناشی شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، اگر در میان خویشاوندان درجه یک شما، فردی به این اختلال دچار می باشد، ممکن است شما نیز پتانسیل ابتلا به ترس از آسانسور را دارا باشید.
تجربیات ناگوار
بسیاری از اشخاصی که قبلا در آسانسور گیرافتاده اند، تا جای ممکن از ورود مجدد به آن، اجتناب می کنند. ممکن است پس از گذشت زمان، تأثیرات روانی اینگونه تجربیات کمرنگ شده و از بین برود. اما در بسیاری از موارد، فرد تا مدت ها درگیر آن خواهد بود.به علاوه، در میان افرادی که در کودکی و حتی بزرگسالی، حبس شدن در فضاهای تنگ و محدود را تجربه کرده اند، تنگناهراسی و ترس از آسانسور، به کرات دیده می شود.در کنار تجربیات شخصی، بسیاری از اشخاص در نتیجه ی تماشای برخی آثار سینمایی ژانر وحشت و یا مطالعه ی داستان های ترسناکی که در آنها به مواردی مشابه پرداخته شده است، برای مدتی به ترس از آسانسور و به طور کلی، فضاهای بسته دچار می شوند.
گام های موثر برای مواجهه با ترس از آسانسور
ممکن است این کارها مناسب ترین گام هایی نباشد که انجام دهید. به هر حال چند مثال در ادامه آورده شده است.
- گام اول:در فاصله دوری بایستید و بالا و پایین رفتن آسانسور را تماشا کنید. فقط خودتان را آرام کنید و توجه کنید که دیگران چقدر آسان از آسانسور پیاده یا سوار آن می شوند. این موضوع در نظر بگیرید که اگر دیگران می توانند پس شما هم خواهید توانست بر ترس از آسانسور غلبه کنید.
- گام دوم:آسانسوری از همان نوع که از آن ترس دارید را پیدا کنید. ممکن است یک آسانسور بزرگ باشد یا یک مدل خیلی سریع یا یک آسانسور شیشه ای. شما تنها کسی هستید که می دانید کدام مدل آسانسور بیشتر باعث ترستان خواهد شد.
- گام سوم:قبل از اینکه واقعا این کار را کنید، تصور کنید که کوتاه ترین مسیر ممکن برای انتخاب آسانسور است. باید تصور کنید. باید مثبت فکر کنید و ترس هایتان را بخاطر نیاورید.
- گام چهارم:سوار آسانسور مورد نظرتان شوید و فقط یک طبقه حرکت کنید. اگر به شما کمکی می کند، می توانید کسی را با خود ببرید. ذهن تان را جای دیگری مشغول کنید و از احساس حرکت در آسانسور لذت ببرید.
- گام پنجم:زمانی که بتوانید یک طبقه را بدون مشکلی حرکت کنید پس می توانید کم کم تعداد طبقات را افزایش دهید. هدف کلی این است که وقتی در آسانسور هستید، فقط به این موضوع فکر نکنید که “چه می شود اگر؟” در عوض به چیزهای دیگری فکر کنید یا حتی با شخص دیگری صحبت کنید.
فوبیای آسانسور و نقش VR تراپی در درمان آن
مراحل ذکر شده در بالا اگر به صورت مکرر و به دقت انجام شوند می توانند در درمان ترس از آسانسور تا حدود زیادی مؤثر باشند چرا که روان پزشکان برای غلبه بر هرگونه فوبیایی، چنین گام هایی را پیشنهاد می کنند. اخیرا برخی روان پزشکان با توسل به فناوری های نوین مبادرت به ساده تر کردن انجام این فرایندها برای افراد دارای اختلال ترس از آسانسور کرده اند. در این روش یک هدست واقعیت مجازی که در آن محیط یک آسانسور و مراحل استفاده از آن، از سوار شدن تا پیاده شدن، به صورت سه بعدی طراحی شده است، روی سر بیمار قرار داده می شود و روان پزشک می تواند روحیات فرد را در هنگام مواجه شدن با تمام مراحل استفاده از آسانسور دنبال کند. افراد زیادی با استفاده از این روش موفق به درمان ترس آسانسور در خود شده اند.
آشنایی با کربوفوبیا یا ترس از کربوهیدرات
