ارزنها گروه کوچکی از گونههای دانهدار غلات کامل هستند که در نواحی خشک به ویژه در آسیا و آفریقا به خوبی رشد میکنند.ارزن یک دانه باستانی محسوب میشود که از 10000 سال پیش در آسیای شرقی کشت میشده است. انواع مختلفی دارد که انواع مرواریدی و انگشتی از معروفترین آنها میباشند. اگرچه ارزن اغلب به عنوان غذای پرندگان محسوب میشود، ولی فقط مخصوص آنها نیست و به عنوان یکی از غلات خوشمزه جهت تهیه انواع متنوعی از غذاها در بسیاری از کشورها به ویژه چین، آفریقا و هند کاربرد دارد. ارزن در طول سال موجود است و از نظر اندازه کوچک بوده و شکل گردی دارد که به رنگهای سفید، زرد کم رنگ، قهوهای، خاکستری یا بنفش دیده میشود.ارزن از نظر طعم، شیرینی ملایمی داشته و حاوی هزاران ماده مغذی مفید است و بیش از یک سوم جمعیت جهان از آن تغذیه میکنند.
ارزن، بمنظور فراهم ساختن مواد تغذیهای اساسی، در سراسر جهان مورد استفاده بسیاری از کشورهای در حال توسعه قرار میگیرد. ارزن به دلیل میزان زیاد مواد مغذی از جمله مقدار زیادی نشاسته، ویتامین B بسیار زیاد، کلسیم، آهن، پتاسیم، روی و منیزیم، بسیار مهم است.
لازم به یاداوری هم نیست که ارزن یک منبع سالم از چربی های ضروری بدن هم هست. بعلاوه در ارزن مقدار زیادی پروتئین و فیبرهای غذایی نیز وجود دارد.
ارزش غذایی و کالری ارزن در 100 گرم 378 کالری می باشد. مواد مغذی ارزن شامل 15 درصد پروتئین، مقادیر بالای فیبر، ویتامینهای B کمپلکس (نیاسین، فولاسین و ریبوفلاوین)، مواد معدنی آهن، منیزیم، فسفر، منگنز، پتاسیم، کلسیم و روی، آمینواسیدهای ضروری متیونین، لسیتین و ویتامین A و غنی از فیتوکمیکالهایی مثل اسید فیتیک میباشد.
ارزن حداقل آلرژیزایی و بیشترین هضم را دارا است. ارزن یک ماده بدون گلوتن است که میتوان آن را برای بیماران سلیاکی مورد استفاده قرار داد.همچنین ارزن به عنوان یک منبع پرانرژی و حاوی مواد مغذی بالا برای ورزشکاران و بچهها محسوب میشود و در صورت ترکیب با حبوبات منبع عالی پروتئین میباشد که مخصوصاً برای افراد دارای رژیم گیاهخواری ایدهآل است.
در طب سنتی بیان شده که ارزن از نظر طبیعت، حرارتی خنککننده دارد و دارای ویژگیهای ضد افسردگی و بیخوابی، آرامشبخشی، ضد قارچ، دافع بلغم، چربی خون و اخلاط سینه میباشد، قابض بوده و آرد آن درمان کننده اسهال صفراوی است و همچنین موجب تنظیم حرارت بدن میگردد. سوپ ارزن در استفراغ و سوءهاضمه مفید است و همچنین استفاده منظم از سوپ آن برای ویار و تهوع بامدادی میتواند موثر باشد.
ارزن میتواند خطر ابتلا به دیابت نوع2 را کاهش میدهد. در عین حال میتواند مقدار گلوکز خون افراد مبتلا به دیابت را کنترل کند. افزایش غلظت پروتئین آدیپونکتین مقاومت به انسولین را بهبود میبخشد.
ارزن حاوی فیبر فراوان است که به سلامت دستگاه گوارش و بهبود وضعیت اجابت مزاج کمک میکند. همچنین ارزن حاوی پروبیوتیکهایی است که موجب افزایش میکروبیومهای روده میشوند. ارزن برای سلامت روده و بهطور کلی سیستم ایمنی بدن مفید است. همچنین چون فاقد گلوتن است، برای افراد مبتلا به سلیاک یا حساس به گلوتن بسیار مفید است.
ارزن حاوی منیزیم است که به تنظیم ضربان قلب کمک میکند. در ضمن ارزن میتواند مقدار پروتئین آدیپونکتین را افزایش بدهد و اینطوری از بافتهای قلبیعروقی محافظت کند. همچنین ارزن حاوی ویتامین B3 یا نیاسین است که موجب کاهش برخی از عوامل زمینهساز بیماریهای قلبی میشود، مانند سطح بالای کلسترول و تریگلیسیرید.
ارزن بهدلیل غلظت بالای اسید آمینه تریپتوفان، خلقوخوی فرد را بهبود میبخشد. بررسیها نشان دادهاند رژیم غذایی سرشار از تریپتوفان میتواند از علائم افسردگی و اضطراب بکاهد.
تحقیقی دیگر نشان داده است که مصرف ارزن از چاقی و کلسترول بالای بدن میکاهد. نتیجه این اثربخشی در کاهش شاخص توده بدنی خود را نشان میدهد و وزن اضافه را میکاهد. البته برای اثبات این ویژگی تحقیقات بیشتری نیاز است.
استرس اکسیداتیو موجب بیماریهای مزمن مختلف از جمله اختلالات عصبی، آرتریت و دیابت میشود. از طرفی رژیم غذای پرچرب یکی از عواملی است که خطر ایجاد زوال عقل را بسیار افزایش میدهد، چراکه استرس اکسیداتیو مغز را افزایش میدهد. پزشکان آنتیاکسیدانها را عاملی برای کاهش صدمات ناشی از استرس اکسیداتیو میدانند که در ارزن فراوان یافت میشوند.
همچنین تحقیقات نشان دادهاند که مصرف ارزن، استرس اکسیداتیو در هیپوکامپ مغز را میکاهد و علائم بیماری آلزایمر را کاهش میدهد. سایر فواید ارزن:
پیشگیری از رشد سلولهای سرطانی؛
سرعت بخشیدن به درمان جراحتها؛
حفظ سلامت استخوان؛
حمایت از فعالیتهای ضدقارچی و ضدمیکروبی بدن.
کالری : 378
چربی : 4.2 گرم
کربوهیدرات : 73 گرم
پروتئین : 11 گرم
فیبر : 9 گرم
کالری : 207
چربی : 2 گرم
پروتئین : 6 گرم
فیبر : 2 گرم
ارزنها گروه بسیار کوچکی از گونههای دانهدار غلات کامل می باشند که در نواحی خشک به خصوص در آسیا و آفریقا رشد می کنند.ارزن یک دانه باستانی به شمار می آید. که حدود 1000 سال گذشته در آسیا شرقی کشت می شده است.ارزن دارای انواع گوناگونی می باشد که معروفت ترین آن ها انگشتی و مراوریدی است.