کودکان با سرعت خود به نقاط عطف رشدی می رسند. تأخیرهای موقتی و جزئی معمولاً دلیلی برای هشدار نیستند ، اما تأخیر مداوم یا تأخیرهای متعدد در رسیدن به نقاط عطف می تواند نشانه ای باشد که ممکن است کودک بعداً در زندگی دچار چالش هایی شوند.تأخیر در رسیدن به نقاط عطف زبان ، تفکر و مهارت های حرکتی ، تاخیر در رشد نامیده می شود.تأخیر رشد ممکن است در اثر عوامل مختلفی از جمله وراثت ، مشکلات بارداری و زایمان زودرس ایجاد شود. علت آن همیشه شناخته شده نیست.
اگر گمان می کنید فرزند شما دچار تاخیر رشد است ، با پزشک متخصص کودکان خود صحبت کنید.
تاخیر در رشد گاهی نشانگر مشکلات نهفته است که فقط پزشکان قادر به تشخیص آنها هستند. مداخله زودهنگام به پیشرفت و رشد فرزند شما در بزرگسالی کمک می کند.
انواع تاخیر رشد در کودکان کدامند؟
تأخیر رشد در پنج حوزه رخ می دهد. هنگامی که کودک در بیش از یک زمینه رشد تاخیر نشان می دهد، به عنوان تاخیر رشد کلی شناخته می شود. انواع تاخیر رشد در کودکان، عبارتند از:
تأخیر شناختی
تأخیر شناختی ممکن است بر عملکرد فکری کودکان تأثیر بگذارد و باعث کاهش توانایی آنها در تفکر، اختلال یادگیری و حل مشکلات شود. این وضعیت همچنین ممکن است باعث تأخیر و مشکلات در یادگیری و درک شود، که با شروع مدرسه یا حتی زودتر از آن، آشکار می شود.
علل تاخیر شناختی
برخی از علل تاخیر شناختی در کودکان عبارتند از:
- آسیب در دوران بارداری یا ناتوانی کودک در رشد مناسب در رحم
- مشکلات حین تولد، مانند اکسیژن ناکافی (هیپوکسی هنگام تولد) یا خونریزی داخل جمجمه
- اختلالات ژنتیکی، که در آن کودکان ممکن است ژن های جهش یافته را به ارث ببرند. به عنوان مثال، سندرم داون و سندرم X شکننده
- بیماری مانند سوءتغذیه، مننژیت درمان نشده، سیاه سرفه، اختلالات تشنجی، سندرم تکان خوردن نوزاد و قرار گرفتن در معرض سرب یا مسمومیت جیوه
علائم تاخیر شناختی
برخی از علائم تاخیر شناختی در کودکان شامل موارد زیر است:
- رفتار کودکانه
- تاخیر در گفتار
- مشکلات حافظه
- ناتوانی در حل مسائل ساده
- عدم توانایی در توجه طولانی مدت
- تأخیر در نشستن، خزیدن یا راه رفتن
- فقدان تفکر منطقی یا انجام کارهای ساده
- ناتوانی در تفکر منطقی و درک قوانین اجتماعی
درمان تاخیر شناختی کودکان
برخی از راهکار های درمانی این نوع تاخیر می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کار درمانی
- گفتار درمانی
- مداخلات والدین
- بازی درمانی (آموزش مهارت ها از طریق بازی)
- رفتار درمانی (درمان های مختلف برای درمان اختلالات سلامت روان)
تأخیر حرکتی
کودکانی که در مهارت های حرکتی ظریف و درشت مشکل دارند، هماهنگ کردن عضلات بزرگ (بازوها و پاها) و عضلات کوچک (دست ها) برایشان دشوار است. عواملی که می توانند منجر تاخیر حرکتی در کودکان شوند، عبارتند از:
- زایمان طولانی مدت
- مشکلات در ساختار بدن
- هیپوکسی هنگام تولد و خونریزی داخل جمجمه
- شرایطی که بر عضلات تأثیر می گذارد، مانند دیستروفی عضلانی و فلج مغزی
مهارت های حرکتی کوچک شامل حرکات کوچکی مانند نگه داشتن اسباب بازی یا استفاده از مداد رنگی است. مهارت های حرکتی بزرگ نیاز به حرکات بزرگتر مانند پریدن ، بالا رفتن از پله ها یا پرتاب توپ دارد.کودکان با نرخ های مختلفی پیشرفت می کنند ، اما اکثر کودکان می توانند تا 3 ماهگی سر خود را بلند کنند ، تا 6 ماهگی با کمک بنشینند و تا قبل از دومین تولدشان راه بروند. تا سن 5 سالگی، بیشتر کودکان می توانند 10 ثانیه یا بیشتر روی یک پا بایستند و می توانند از یک چنگال و قاشق استفاده کنند.نمایش برخی از علائم زیر می تواند به معنای این باشد که کودک شما در انجا برخی از عملکردهای حرکتی کوچک یا بزرگ تأخیر دارد:
- تنه و اندام های سست یا شل
- دست و پاهای سفت
- حرکت محدود در بازوها و پاها
- عدم توانایی نشستن بدون حمایت تا 9 ماهگی
- تسلط رفلکس های غیر ارادی بر حرکات اداری
- عدم توانایی تحمل وزن روی پاها و ایستادن تا حدود 1 سالگی
خارج بودن از محدوده طبیعی همیشه باعث نگرانی نمی شود ، اما اگر فرزند شما قادر به انجام این کارها در بازه زمانی مورد انتظار نیست ، با پزشک خود صحبت کنید.
تأخیر گفتار و زبان
طبق اعلام موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) ، فعال ترین زمان برای یادگیری گفتار و زبان ، سه سال اول زندگی است ، زیرا مغز در این زمان رشد می کند و بالغ می شود.
فرایند یادگیری زبان از زمانی شروع می شود که کودک در زمان گرسنگی با گریه ارتباط برقرار می کند. تا 6 ماهگی، بیشتر نوزادان می توانند صداهای اصلی زبان را تشخیص دهند. در 12 تا 15 ماهگی ، نوزادان باید بتوانند دو یا سه کلمه ساده بگویند حتی اگر واضح نباشند.
بیشتر کودکان نوپا تا زمان 18 ماهگی می توانند چندین کلمه بگویند. با رسیدن به 3 سالگی ، بیشتر بچه ها می توانند با جملات مختصر صحبت کنند.تأخیر گفتار و زبان یکسان نیستند. صحبت کردن، برای ایجاد صداها به هماهنگی عضلات دستگاه صوتی ، زبان ، لب و فک نیاز دارد.
تأخیر گفتار هنگامی اتفاق می افتد که کودک به اندازه هم سالان خودت صحبت نمی کنند.تأخیر زبان زمانی اتفاق می افتد که کودک در درک آنچه دیگران می گویند مشکل دارد یا نمی تواند افکار خود را بیان کند. زبان شامل صحبت کردن ،زبان بدن، اشاره کردن و نوشتن است.
تشخیص تفاوت تأخیر گفتار و زبان در کودکان بسیار دشوار است. کودکی که امور را درک می کند و می تواند نیازهای خود را بیان کند (شاید با اشاره کردن یا نشان دادن) اما به اندازه لازم با کلمات صحبت نمی کند ممکن است دچار تأخیر گفتار باشد.
شنوایی ضعیف می تواند باعث تاخیر در گفتار و زبان شود ، بنابراین پزشک معمولاً در هنگام تشخیص، تست شنوایی را بررسی می کند. کودکان مبتلا به تأخیر در گفتار و زبان اغلب به یک آسیب شناس گفتار زبان ارجاع داده می شوند. مداخله زودهنگام می تواند کمکی بزرگ باشد.
اختلال طیف اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم (ASD) نوعی اختلال رشد عصبی است که می تواند توانایی فرزند شما را در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران مختل کند.ASD کلاسیک معمولاً شامل تأخیر زبان و ناتوانی ذهنی است. بعضی اوقات علائم آن در ابتدا آشکار هستند ، اما ممکن است تا زمانی که کودک به 2 یا 3 سالگی نرسد ، مورد توجه قرار نگیرند.علائم و نشانه های ASD متفاوت است ، اما معمولاً شامل تأخیر در گفتار و مهارت های زبانی و مشکل در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران است. هر کودک با درجه متفاوت از شدت ، الگوی رفتاری منحصر به فرد خود را خواهد داشت. برخی از علائم عبارتند از:
- عدم پاسخ به نام آنها
- مقاومت در برابر نوازش یا بازی با دیگران
- عدم وجود حالات صورت
- عدم توانایی در صحبت کردن یا مشکل در صحبت کردن ، ادامه مکالمه یا به خاطر سپردن کلمات و جملات
- حرکات تکراری
- توسعه روال های خاص
- مشکلات هماهنگی
در حال حاضر درمانی برای ASD وجود ندارد ، اما مداخله و آموزش زودرس می تواند به فرزند شما کمک کند تا پیشرفت بیشتری داشته باشد.
تأخیر اجتماعی عاطفی
تأخیر اجتماعی عاطفی بر مهارت های اجتماعی و عاطفی کودکان تأثیر می گذارد و آنها را در تعامل با دیگران و برقراری ارتباط با افکار و احساسات آنها دشوار می کند.علل تاخیر اجتماعی عاطفی در کودکان، عبارتند از:
- اختلالات اضطرابی
- اختلالات عصبی رفتاری، مانند اختلال طیف اوتیسم و اختلال نقص توجه و بیش فعالی ( ADHD )
علائم تاخیر اجتماعی عاطفی
تاخیر اجتماعی عاطفی در کودکان می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- حرکات تکراری
- ترس از افراد جدید
- عدم تماس چشمی
- عدم تعامل اجتماعی
- عصبانیت های طولانی مدت
- مشکل در شروع مکالمه با دیگران
- نوزادان به امواج یا لبخند پاسخ نمی دهند.
- ناتوانی در آرام شدن و سازگاری با تغییرات
درمان تاخیر اجتماعی عاطفی
- رفتار درمانی
- درمان مهارت محور (با تمرکز بر توسعه مهارت ها)
- دلبستگی درمانی (مشاوره به کودکان، والدین و مراقبان برای ایجاد دلبستگی )
علل تاخیر رشد
طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها ، حدود 17 درصد کودکان 3 تا 17 ساله دارای یک یا چند ناتوانی در رشد هستند. بیشتر ناتوانی های رشدی قبل از تولد کودک اتفاق می افتد ، اما برخی از آنها ممکن است پس از تولد به دلیل عفونت ، آسیب دیدگی یا عوامل دیگر رخ دهد.
دلایل تأخیر در رشد ممکن است دشوار باشد ، و موارد مختلفی می توانند در آن نقش داشته باشند. برخی از بیماری ها منشأ ژنتیکی دارند ، مانند سندرم داون. عفونت یا سایر عوارض در دوران بارداری و زایمان و همچنین زایمان زودرس نیز می تواند باعث تاخیر در رشد شود.تاخیر رشد می تواند علامت سایر بیماری های زمینه ای پزشکی باشد ، از جمله:
- اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
- فلج مغزی
- سندرم لاندو کلفنر
- میوپاتی ، از جمله دیستروفی عضلانی
- اختلالات ژنتیکی ، مانند سندرم داون و سندرم X شکننده
به یاد داشته باشید که کودکان با سرعت های متفاوتی رشد می کنند ، بنابراین ممکن است آنچه که شما به عنوان تاخیر رشد به آن فکر می کنید برای فرزند شما طبیعی باشد. با این حال ، اگر نگران هستید ، مهم است که کودک خود را توسط متخصصان ارزیابی کنید.کودکان در سن مدرسه که با تاخیر رشد تشخیص داده می شوند ، ممکن است واجد شرایط خدمات ویژه باشند. این خدمات با توجه به نیاز و مکان متفاوت هستند.
برای اطلاع از خدمات موجود ، با پزشک و منطقه مدرسه خود مشورت کنید. آموزش های تخصصی ، به ویژه هنگامی که زودهنگام شروع می شود ، می تواند به پیشرفت کودک شما و پیشرفت بیشتر در مدرسه کمک کند.
درمان مشکل تاخیر در رشد براساس نوع مشکل متفاوت است . برخی از درمان ها شامل فیزیوتراپی برای کمک به تاخیر در مهارت حرکتی و درمان رفتاری و آموزشی برای کمک به ASD و سایر تأخیرها مفید است.در برخی موارد ، ممکن است داروهایی تجویز شود. ارزیابی و تشخیص توسط پزشک متخصص اطفال برای تهیه یک برنامه درمانی ویژه کودک شما بسیار مهم است.
بنابراین بسیاری از عوامل ژنتیکی و محیطی در رشد کودک شکل می گیرند و می توانند باعث تاخیر رشد شوند. حتی زنانی که بارداری سالم و مراقبت های مناسب در حین و بعد از بارداری دارند ، ممکن است بچه هایی با تأخیر در رشد داشته باشند.
اگرچه به سختی می توان دلایل تاخیر را تشخیص داد ، اما درمان ها و خدمات پشتیبانی بسیاری برای کمک به آنها وجود دارد. هرچه زودتر مشکل تاخیر در رشد را تشخیص دهید ، برای رشد کودک شما در بزرگسالی بهتر است.
اهمیت و توجه به انواع مشکلات تأخیر در رشد کودک
بسیاری از والدین نسبت به سنی که در آن کودکشان به مهارت های حرکتی عمده مثل چهار دست وپا رفتن یا راه رفتن می رسد و اینکه آیا این مهارت ها در سن او زود یا دیر است کاملاً حساس هستند. اما غیر از این موارد شما می توانید به مهارت های حرکتی ظریف کودک هم دقت کنید. به عنوان مثال می توان به توانایی یا ناتوانی او برای برداشتن چیزی وقتی روی صندلی بلند کودک نشسته است یا دادن یک اسباب بازی از یک دست به دست دیگرش نیز توجه کرد. در زمینهٔ زبان نیز ممکن است متوجه شوید که کودکتان در فهم معنای کلمات و جملات یا بیان منظورش با کلمات مشکل دارد یا ممکن است در آنچه پزشکان آن را «قصد ارتباطی» می نامند که به معنی توانایی بیان منظور خود با اشاره کردن، تقلید کردن یا صداسازی است مشکل داشته باشد.
همچنین بهتر است با جدول زمانی نرمال برای کسب مهارت های شناختی و فیزیکی در کودکان آشنا شوید تا بتوانید از آن به عنوان یک راهنمای کلی استفاده کنید. با این کار، شما می دانید که برای مثال تا سه یا چهار ماهگی، بیشتر کودکان می توانند اشیا را بگیرند و دستشان را به سمت آنها دراز کنند یا در حدود ۹ ماهگی بیشتر کودکان می توانند مفهوم یا «اصل پایداری شیء» را، یعنی اینکه هر چیزی حتی زمانی که آنها آن را نمی بینند همچنان وجود دارد، بفهمند و تا اولین سالگرد تولدشان بیشتر کودکان می توانند خواسته هایشان را به شکل های غیرکلامی بیان کنند.
لزوم بررسی تأخیرهای رشد کودک توسط پزشک
یک پزشک اطفال باید در طول چک آپ های سلامت کودک، وجود هر گونه تأخیر بالقوه ای در رشد کودک را به شکل غیررسمی بررسی کند و در مراقبت های سلامت ۹ ماهگی، ۱۸ ماهگی و ۳۰ ماهگی، یک غربالگری تکاملی رسمی، برنامه ریزی شده و دقیق از آنها انجام شود. اگر مراقبت سلامت ۳۰ ماهگی را برنامه ریزی نکرده اید، مراقبت ۲۴ ماهگی می تواند جایگزین آن شود.
پزشک همچنین باید از شما در مورد نگرانی های احتمالی تان سؤال کند. او با استفاده از تست های استاندارد غربالگری تکاملی، مهارت های حرکتی خاص، مهارت های زبانی و ارتباطی و توانایی شناختی کودک را بررسی خواهد کرد. اگر او هر گونه علامت نگران کننده ای ببیند ممکن است آزمایش دقیق تری انجام دهد یا شما را به یک متخصص مشکلات تکاملی ارجاع دهد. سپس از کودکتان یک ارزیابی تکاملی صورت می گیرد که ارزیابی دقیق تری از مهارت های اوست یا اگر به نظر برسد که کودکتان تأخیری در رشد زبانی یا ارتباطی دارد، پزشک ممکن است او را برای ارزیابی به یک متخصص مشکلات گفتاری ارجاع دهد.
ردیابی مشکلات بینایی یا شنوایی که می تواند در رشد کودک در دیگر زمینه ها تأثیر بگذارد ممکن است مشکل باشد، مگر اینکه شما یک متخصص باشید. چک آپ چشم و گوش نیز باید بخشی از همهٔ چک آپ های سلامت کودک باشد و از اولین ویزیت پزشک از نوزاد شروع شود. اگر پزشک کودکتان مشکوک به هر نوع مشکلی باشد ممکن است تست های شنوایی و بینایی کامل تری را توصیه کند.
اگر در فاصلهٔ مراقبت یا چک آپ های سلامت کودک نگران رشد و تکامل کودکتان شدید، تا نوبت مراقبت بعدی منتظر نمانید. با پزشک تماس بگیرید و مورد نگرانی خود را توضیح دهید. او ممکن است ترس های شما را برطرف کند یا ممکن است بخواهد فوراً کودک را برای انجام یک غربالگری تکاملی ببیند.
اگر مشکوک به تاخیر رشدی کودک خود هستید، چه باید کرد؟
به یاد داشته باشید: طیف وسیعی از رشد طبیعی در کودکان وجود دارد. بیشتر تأخیرهای رشدی در کودکان جدی نیستند و کودکان در نهایت جبران می کنند. حتی کودکانی که تأخیرهای جدی دارند، زمانی که درمان در اسرع وقت شروع شود، می توانند پیشرفت های بزرگی داشته باشند.نکته کلیدی این است که زودتر مداخله کنید. قانون فدرال افراد دارای معلولیت به نوزادان و کودکان نوپا حق استفاده از خدماتی مانند گفتار یا فیزیوتراپی، خدمات اجتماعی و راهنمایی های غذایی را می دهد. و کودکان تا سن 21 سالگی می توانند آموزش عمومی ویژه متناسب با تاخیر رشد آنها را دریافت کنند.
بیماری کم توانی ذهنی چیست؟
