به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، اختلال وسواسی جبری (OCD) نوعی اختلال اضطرابی است که بسیاری از کودکان به آن دچار می شوند. نشانه های وسواس کودکان شامل افکار و تصاویر تکراری است که به آنها وسواس گفته می شود و نشانه ی دیگر، رفتارهای اجباری است که بارهاوبارها کودک آن را تکرار می کند (رفتارهای آئینی). این اختلال می تواند بسیار ناتوان کننده باشد و در زندگی معمولی کودک اختلالات جدی به وجود بیاورد. بااین حال درمان های موجود برای وسواس کودکان می تواند تغییرات چشم گیری به وجود آورد و علائم وسواس را کنترل کند. همراه ما باشید، می خواهیم درباره ی علائم وسواس کودکان و راه های درمان آن اطلاعات بیشتری در اختیارتان بگذاریم.
نکات کلیدی
• وسواس ها و اجبارها می تواند بخش نرمالی از زندگی یک کودک باشد. اما گاهی اوقات مانع از استراحت کردن و لذت بردن آن ها از زندگی می شود.
• اگر فکر می کنید ممکن است کودکتان اختلال وسواس اجباری داشته باشد با پزشک صحبت کنید.
• CBT یا درمان رفتاری شناختی بهترین درمان برای این اختلال است. ریلکس کردن و آزاد کردن ذهن نیز کمک می کند.
• با گوش دادن به نگرانی های او کودک خود را حمایت کنید و به او کمک کنید تا احساسات و رفتارهایش را مدیریت کند.
وسواس ها چه هستند؟
وسواس ها ترس هایی هستند که کودکان دارای این اختلال نمی توانند به آن فکر نکنند. آنها میدانند که این افکار منطقی نیست اما با این حال در مورد چیزهای خاص احساس اضطراب می کنند. آنها انواع مختلفی دارند که در مقاله وسواس های کودکان ؛ انواع، تشخیص و درمان در مورد تشخیص انواع آن مفصل تر صحبت کرده ایم.
در واقع وسواس ها، افکار، خیال و تمایلاتی است که کودک نمی خواهد، اما نمی تواند آن ها را از ذهنش بیرون کند. زمانی که یک کودک چنین افکاری دارد، ممکن است احساس ترس و اضطراب کند.
برخی از نمونه های وسواس عبارتند از:
• تصور کردن این که عزیزانشان صدمه ببینند
• ترس از بیمار شدن بابت دست زدن به دستگیره های کثیف
• احساس آن که اگر کتاب هایتان مرتب نباشند، اتفاق بدی رخ می دهد.
اجبارها چه هستند؟
اجبارها چیزهایی هستند که کودک احساس می کند باید بارها و بارها انجام دهد. گاهی ممکن است کودکان آن را انجام دهند تا سعی کنند یک فکر وسواسی را متوقف کنند. اما گاهی کودکان نمی دانند که چرا این گونه فکر و رفتار می کنند.
برخی از نمونه های اجباری عبارتند از:
• شستن مکرر دست ها
• عبادت کردن
• ذخیره و جمع آوری کردن به این معنا که قادر به دور انداختن چیزی نیستند
• شمردن یا ضربه زدن
• رفتار خرافی خفیف، مانند پوشیدن همیشگی یک تیشرت برای کلاس رقص
• کشیدن مو یا دست کاری کردن پوست
این اختلال را پزشک باید تشخیص دهد اما تعداد بیشتری از علائم مهم آن را در مقاله علائم وسواس در کودکان و نوجوانان مطرح کرده ایم. آنها را بخوانید و به هشدارها و رفتار فرزندتان توجه بیشتری داشته باشید.
وسواس ها و اجبارها: آیا باید نگران شوید؟
بسیاری از کودکان دچار وسواس و اجبار هستند. وسواس ها می توانند بخشی طبیعی از رشد کودکان باشند. به عنوان مثال، ممکن است فرزندتان به مرحله ای برسد که بخواهد زمان به تخت رفتن و خوابیدنش هر شب دقیقا یک زمان باشد.
معمولا وسواس و اجباراتی که بر سر راه زندگی فرزند یا خانواده تان قرار نمی گیرند، نگران کننده نیستند. اما اگر وسواس و اجبار ها بر سر راه زندگی فرزند و خانواده تان قرار گرفتند، فکر خوبی است که با پزشک عمومی خود تماس بگیرید.
زمانی که وسواس ها و اجبار ها به اختلال وسواس اجباری تبدیل می شوند
اگر کودکان افکار ناخواسته یا رفتار اجباری دارند و یا هر دو که از بین نمی روند و با زندگی روزمره تداخل دارند، ممکن است که اختلال وسواس اجباری داشته باشند.
اگر در فرزندتان متوجه موارد زیر شدید ممکن است به این فکر کنید که فرزندتان باید توسط یک متخصص بهداشت سلامت برای اختلال وسواس اجباری چک شود:
- وسواس و اجبار های شدیدتر از همسن و سالان خود
- افکار وسواسی و رفتار اجباری که ناراحتش می کنند و مانع لذت بردن او از زندگی یا باعث تداخل در فعالیت های روزانه ی خانواده تان می شود.
- افکار وسواسی و رفتار اجباری که بیش از ۶ ماه طول بکشد.
اختلال وسواس اجباری به خودی خود از بین نمی رود. همچنین گاهی کودکان مبتلا به اختلال وسواس اجباری بعد ها مشکلات سلامتی و عاطفی دیگری خواهند داشت. بنابراین درمان تخصصی برای کودک مبتلا به اختلال وسواس اجباری، مهم است.
اختلال وسواس اجباری چگونه بر کودکان و خانواده اثر می گذارد
چون افکار وسواسی و رفتار اجباری بر توانایی کودک برای آرامش داشتن و لذت بردن از زندگی تاثیر می گذارد، ممکن است کودک مبتلا به اختلال وسواس اجباری با مشکلات زیر مواجه شود:
- مشکلاتی در مدرسه- به عنوان مثال فرزندتان در توجه کردن و انجام تکالیف مشکل پیدا کند
- به هم خوردن روال کارها- به عنوان مثال تا زمانی که تشریفات و کار های فرزندتان تمام نشده است، به مدرسه نمی رود، برای شام نمی آید و نمی خوابد
- مشکلات فیزیکی ناشی از احساس استرس و خواب ناکافی
- مشکلات اجتماعی- به عنوان مثال فرزندتان بیش از آن که وقت خود را صرف دوستانش کند، صرف وسواس و اجبارهایش کند یا از اختلال وسواس اجباری اش احساس شرم کند یا در برخورد با واکنش های دیگران نسبت به رفتارهایش دچار مشکل شود و از موقعیت های اجتماعی دوری کند.
- مشکلات اعتماد به نفس- به عنوان مثال فرزندتان نگران می شود که با دوستانش متفاوت است یا رفتارش را نمی تواند کنترل کند
- سایر مشکلات سلامت روان- به عنوان مثال اضطراب یا افسردگی.
گاهی خانواده ها به اجبارات و رفتار فرزندشان عادت می کنند، و فهمیدن آن که آن رفتار چقدر بر زندگی خانواده تاثیر دارد سخت می شود. اگر این به نظر شبیه وضعیت شما است، می توانید از خودتان بپرسید “اگر فرزندم این وسواس و اجبارها را نداشت زندگی مان چه فرقی داشت؟”.
اگر زندگی تان کمی تغییر کرده یا اگر وسواس و اجبار ها مانع فرزندتان برای خوش گذرانی و انجام کار های روزانه شده است، به فکر کمک گرفتن باشید.
برای کودک مبتلا به اختلال وسواس اجباری تان کمک بگیرید
اولین قدم برای کمک کردن به فرزندتان در مقابله با اختلال وسواس اجباری، مراجعه ی شما از پزشک عمومی، به روانشناس، متخصص یا پزشک اطفال است. متخصصان مراقبت از سلامت، علائم فرزندتان را با صحبت کردن با شما، فرزندتان و احتمالا کارکنان مدرسه ارزیابی می کنند.
رفتار درمانی-شناختی بهترین راه درمان اختلال وسواس اجباری است. این درمان به فرزندتان کمک می کند تا مهارت هایی را در خود پرورش دهد تا الگو های رفتاری و فکری خود را، زمانی که در وضعیت مظطرب کننده است، تغییر دهد.
به عنوان مثال ممکن است فرزندتان به شدت نگران این باشد که اگر دست هایش را همیشه نشوید، بیمار می شود. یک متخصص از روش رفتار درمانی-شناختی استفاده می کند تا به فرزندتان کمک کند یاد بگیرد اگر این رفتار ها را انجام ندهد، مشکلی پیش نمی آید. این ممکن است شامل آن باشد که اگر فرزندتان به چیز هایی دست بزند که فکر می کند کثیف هستند، قبل از شستن دست هایش، کارهایش را انجام دهد. هدف این است که به او نشان داده شود که این مسئله او را بیمار نمی کند و نیاز ندارد که تمام وقت دست هایش را بشوید.
در موارد شدیدتر، در کنار درمان، دارو نیز استفاده می شود. اما اطلاعات زیادی درباره اینکه چگونه دارو ها در کودکان زیر هفت سال بهتر عمل می کنند، وجود ندارد.
*پزشک عمومی تان احتمالا با شما درباره ی یک برنامه بهداشت روان برای فرزندتان صحبت خواهد کرد. گرفتن یک برنامه همیشه به معنای آن نیست که فرزندتان مشکل جدی دارد. اما اگر برنامه دارید، می توانید درمان دارویی را تا ۱۰ جلسه با یک روانشناس کاهش دهید. همچنین می توانید با مراجعه به پزشک اطفال یا روانپزشک، درمان دارویی را کاهش دهید. پزشک عمومی تان می تواند در پیدا کردن یک متخصص مناسب به شما کمک کند.
کمک کردن به فرزند مبتلا به اختلال وسواس اجباری در خانه
نقش والدین در درمان وسواس کودک، نقشی بسیار حیاتی و مؤثر است و شما برای بهبود فرزندتان باید آگاهی لازم را در این زمینه کسب کنید. متخصص سلامتی فرزندتان با شما کار می کند تا یک برنامه مدیریتی برای کودک مبتلا به اختلال وسواس اجباری تان ایجاد کنید.
همچنین کار های کمی هستند که می توانید در خانه برای کمک کردن به فرزندتان انجام دهید. اگر می خواهید هر کدام از این ایده ها را امتحان کنید، بهتر است به پزشک متخصص فرزندتان اطلاع دهید که چه کاری را انجام می دهید.
حمایت کردن فرزندتان
برای یک کودک می تواند ترسناک و غریبانه باشد که اختلال وسواس اجباری را تحمل کند. کودکان مبتلا به اختلال وسواس اجباری اغلب متوجه می شوند که از سایر کودکان متفاوت هستند و این ممکن است موجب شود تا احساس تنهایی کنند.
بنابراین دانستن اینکه فرزندتان تنها نیست می تواند به او کمک کند. به او بگویید زمانی که می خواهد یا نیاز دارد که درباره افکار نگران کننده اش صحبت کند، شما به او گوش می دهید.
بدون قضاوت کردن به فرزندتان گوش دهید و بگذارید بداند که شما آن چه را که می گوید، می شنوید. به عنوان مثال “به نظر می رسه که تو واقعا نگران هستی که اگر چک نکنی که در یخچال را خوب بسته ای، چه اتفاقی برای پدر خواهد افتاد “.
ممکن است برای شما نا امید کننده باشد، اما سعی کنید از انتقاد کردن و نا امید شدن از فرزندتان بابت کارهایی که انجام می دهد دوری کنید.
درک کردن اضطراب و نگرانی
می توانید با فرزندتان صحبت کنید که گاهی چقدر اضطراب و نگرانی می توانند مفید باشند- به عنوان مثال اگر برای یک امتحان نگران باشید، بیشتر درس می خوانید. اما برخی از نگرانی ها مانند زنگ خطر اشتباهی هستند. هرچه فرزندتان بیشتر به نگرانی هایش گوش دهد و به رفتارهایش ادامه دهد، نگرانی هایش بیشتر و متوقف کردن آن سخت تر می شود.
همچنین می توانید به فرزندتان کمک کنید تا بداند که مجبور نیست کارهایی را که نگرانی هایش به او می گوید را انجام دهد و اتفاق بدی رخ نمی دهد. می توانید چیز هایی مانند “چند تا از دوستات با دست زدن به دستگیره کثیف، بیمار شدن؟” یا “برای بچه هایی که کتاب هایشان را مرتب و صاف نمی گذارند اتفاقی افتاده؟” بپرسید.
کنترل کردن اضطراب
می توانید به فرزندتان کمک کنید چند راه حل را برای کنترل نگرانی ها و مواجه شدن با ترس، کنار هم بگذارد. این راه حل ها عبارتند از:
• آرامش- به عنوان مثال تنفس عمیق، شل کردن عضلات و تفکر
• مثبت سخن گفتن- به عنوان مثال “من می توانم جلوی این کار را بگیرم” یا “اگر این کار را انجام ندهم مشکلی نیست”.
• پرت کردن حواس- فرزندتان برای ۱۵ دقیقه کار هایی را که از انجام آن ها لذت می برد، انجام دهد مانند کتاب خواندن یا پرتاب حلقه.
• یک جعبه نگرانی- به عنوان مثال فرزندتان نگرانی هایش را روی کاغذ می کشد یا می نویسد و آن ها را درون جعبه قرار می دهد تا بعد ها با شما به آن ها نگاه کند.
• یک فضای آرام که فرزندتان بتواند فعالیت هایی را که حواسش را از نگرانی هایش پرت می کند، انجام دهد.
زمانی که فرزندتان یاد می گیرد نگرانی های رفتاریش را کنترل کند، شروع کردن از کارهای کوچک کمک می کند. اگر در ابتدا نمی تواند کاملا جلوی رفتارش را بگیرد، آن را به مراحل کوچک تری تقسیم کنید. به عنوان مثال به جای چهار بار روشن کردن چراغ، سه بار این کار را انجام دهد. یا اگر باید چک کند که درب حتما قفل باشد، بگذارید یک دقیقه قبل از چک کردن صبر کند.
می توانید رقابت های کوچکی را برای فرزندتان به وجود آورید و با استفاده از جایزه، به او برای دست یابی آن ها کمک کنید. زمانی که فرزندتان رقابت را به درستی انجام می دهد، جایزه ای مناسب می گیرد. به عنوان مثال کودکی که از روی اجبار و وسواس دست هایش را می شوید، اگر بگذارد قبل از شستن، دست هایش مدت طولانی تری کثیف بمانند، برچسب های ستاره دار خواهد گرفت.
هدف آن است که به فرزندتان کمک کنید به تدریج رفتار های اجباریش را کاهش دهد. اگر به فرزندتان کمک کنید تا به رفتار های اجباریش به همان شکل ادامه دهد، ممکن است همه چیز بدتر شود.
*ممکن است درک کردن فرزندتان سخت باشد. گاهی ممکن است احساس کنید که می خواهید بگویید “فقط تمامش کن!”. فردی را پیدا کنید تا بتوانید با او صحبت کنید و آرامش خود را حفظ کنید و با دید مثبت بمانید. می توانید سعی کنید به گروه یا انجمن حمایت از والدین به صورت حضوری یا آنلاین بپیوندید.
علل اختلال وسواس اجباری
ما نمی دانیم که چه چیزی سبب اختلال وسواس اجباری می شود.اگر اعضای خانواده سابقه اضطراب داشته باشند یا کودک حادثه ای استرس آور و دلخراش داشته باشد، گسترش اختلال وسواس اجباری برایش عادی است. در برخی موارد نادر، در کودکان بعد از عفونت استرپتوکوک (یک باکتری که موجب عفونت گلو می شود)، علائم اختلال وسواس اجباری گسترش می یابد.
رشد اختلال وسواس اجباری، هیچ گاه اشتباه کودک یا والدین نیست. کودکان مبتلا به اختلال وسواس اجباری حتی اگر تنبیه شوند به کار خود ادامه می دهند.
