آکنه یا جوش ، ضایعه یا عارضه ای است که در اثر بسته شدن منافذ و خروجی های غدد چربی و غدد سبابه که در پوست وجود دارند بوجود می آید .در یکسری از موارد آکنه به دلیل مویی که از زیر پوست می خواهد خارج شود ایجاد می شود، وقتی که مومستقیم از پوست بیرون نیاید ،در فاصله ای که در پوست رشد می کند به عنوان یک جسم خارجی توسط بدن و سیستم دفاعی بدن شناخته شده ،واکنش سیستم دفاعی بدن را برانگیخته، ترشح و تجمع گلبولهای سفید را ایجاد می کند و عارضه ای به نام جوش پدید می آید.
انواع آکنه و جوش صورت
آکنه یا جوش با توجه به اینکه در چه ناحیه و لایه ای از پوست تجمع و التهاب ایجاد کند ، به شکلهای مختلفی دسته بندی می شود:از یک لکه قرمز رنگ و یک التهاب شدید یا اصطلاحا" جوشهای زیر پوستی با سر سفید یا سیاه شروع می شود تا جوشهایی چرکی ملتهب و قرمز رنگ متغییر می باشد.حتی سیستم دفاعی می تواند با شدتی به این ناحیه حمله کند که برجستگی های بسیار بزرگ و عفونت های شدیدی ایجاد کند و اصطلاحا" عارضه ای به نام آکنه ی ولگاریس یا جوشهای گوشتی را تشکیل دهد.
اگرآکنه ای که ایجاد شده و نیزواکنش سیستم دفاعی بدن زیاد باشد حتی می تواند به لایه ی زیر پوست که درم نام دارد آسیب برساند و در صورت آسیب دیدن درم،جای جوشها نیز روی پوست می ماند.ترکاندن و فشار دادن جوشها منجر به پخش شدن التهاب در لایه ی زیر پوست می شود و باعث می شود که عفونت و التهاب این جوش به لایه ی عمقی تر پوست نیز نفوذ کند و احتمال ایجاد جای جوش را با صدمه زدن به درم بیشتر می کند.به طور خلاصه علت ایجاد جای جوش این هست که لایه ی زیرین پوست آسیب می بیند و اصطلاحا" نقشه ی باز سازی پوست خراب می شود وبه همین جهت پوست جدیدی جایگزین خواهد شد چون نقشه ای در لایه زیرین پوست ندارد، خود به خود اثری ماندگار از جای جوش باقی می ماند.
به طور کلی آکنه یا جوش صورت نوعی عفونت شایع پوستی است که در اثر بسته شدن فولیکول های مو با چربی و سلول های مرده پوست ایجاد می شود. عوامل بسیاری در ایجاد جوش صورت دخالت دارند و در اغلب موارد نمی توان دقیقا مشخص کرد که فرد چرا جوش زده است. از مشکلات عصبی و استرس های روانی گرفته تا مصرف برخی غذاهای چرب و آلرژیک، مصرف برخی داروها، تغییرات هورمونی دوران قاعدگی و حتی وراثت نقش مهمی در ایجاد جوش صورت و دیگر نواحی بدن دارند.
علاوه بر این موارد، عدم مراقبت صحیح از پوست، به خصوص اگر پوست چربی داشته باشید، می تواند منجر به تشدید این ناهنجاری های پوستی شود. به هر حال علت جوش صورت هر چه که باشد، انواع آن به دو دسته التهابی و غیر التهابی تقسیم می شود. همان طور که از نام این دو دسته جوش پیداست، جوش های التهابی باعث ورم و التهاب پوست می شوند و محتویات جوش به اطراف انتشار پیدا می کند.
این نوع جوش ها عوارض حادتری نسبت به جوش های غیرالتهابی دارند و حتی گاهی باعث ایجاد حفره هایی در صورت می شوند. برعکس جوش های غیرالتهابی اشکال خفیف تری از جوش هستند و معمولا تورم یا دردی ایجاد نمی کنند. جوش های التهابی شامل جوش قرمز (پاپول)، جوش چرکی (پاسچول)، آکنه ندولار و آکنه کیستیک است. جوش های سرسیاه و جوش های سرسفید هم انواع چوش های غیرالتهابی هستند که در ادامه به توضیح علائم، علت ایجاد و درمان انواع جوش های التهابی و غیرالتهابی می پردازیم.
جوش سرسفید (whiteheads)
جوش های سرسفید برآمدگی های سفید رنگی هستند که تحت عنوان کومدون های سربسته شناخته می شوند. این نوع جوش ها شایع ترین و البته خفیف ترین نوع جوش محسوب می شوند و به سادگی و با درمان های موضعی قابل درمان اند. این جوش ها فولیکول های مو و یا منافذ مسدود شده پوستی هستند. در واقع همان طور که می دانید، روی پوست منافذ بسیاری وجود دارد. اگر این منافذ پوستی به طور مناسب و با محصولات تخصصی مرتبا پاکسازی نشوند، به مرور زمان با چربی پوست (سبوم)، باکتری ها و همچنین سلول های مرده پوست بسته می شوند.
در نتیجه بسته شدن منافذ پوست، برآمدگی های حاصل از تجمع چربی به صورت جوش های سفید و گاهی زرد رنگ نمایان می شوند. در برخی موارد از مرکز جوش سرسفید تار مویی بیرون می زند و یا ممکن است این طور به نظر برسد که تار مو درون جوش گیر کرده است. پوست اطراف جوش های سرسفید سفت و چروکیده است و این مورد با بزرگ شدن جوش، تشدید می شود. این جوش ها به راحتی قابل درمان بوده و معمولا باعث ایجاد اسکار یا زخم و جای جوش نمی شوند.
درمان قطعی جوش سرسفید
خوشبختانه درمان جوش سرسفید کار چندان سختی نیست و به راحتی از بین می روند. با چند بار آزمون و خطا، می توانید درمان مناسب جوش های سرسفید خود را پیدا کنید. پیشنهاد می کنیم ابتدا از درمان های خانگی جوش مانند سرکه سیب و روغن درخت چای استفاده کنید و سپس به سراغ داروهای بدون نسخه زیر بروید. این درمان های خانگی را مفصلا در آینده توضیح می دهیم. همچنین توجه داشته باشید که از همه موارد زیر نباید به طور همزمان استفاده کرد؛ زیرا این کار باعث خشکی بیش از حد پوست می شود. اصل اول در درمان انواع جوش صورت صبر و حوصله شماست. علاوه بر موارد زیر، برای درمان جوش های سرسفید می توانید از روش های درمانی جوش سرسیاه هم استفاده کنید.
بنزوئیل پروکساید
بنزوئیل پروکساید هم در درمان نقطه ای و هم در بهبود کلی وضعیت صورت موثر است. این ماده باکتری ها و چربی اضافه پوست را از بین می برد. همچنین اگر در یک ناحیه چند جوش سفید داشته باشید، بنزوئیل پروکساید به کاهش التهاب پوست تان کمک می کند. برای از بین بردن جوش سرسفید محصولی را تهیه کنید که حداقل حاوی 2% بنزوئیل پروکساید باشد. پماد Benzoyl Peroxide 5% نمونه ای از این نوع محصولات است. توجه کنید که پس از استفاده از این پماد، حتما دست های خود را بشویید زیرا ترکیبات آن، ممکن است باعث سفید شدن موها و یا لباس تان شود.
سالیسیلیک اسید
مانند بنزوئیل پروکساید، سالیسیلیک اسید هم تولید چربی در منافذ پوست را کاهش می دهد. همچنین این ماده سطح پوست را خشک می کند و سلول های مرده را که باعث مسدود شدن منافذ می شوند، از بین می برد. در واقع سالیسیلیک اسید را می توان موثرترین ماده برای پیشگیری از ایجاد جوش های سرسفید دانست. شما می توانید از آن یک تا سه بار در روز استفاده کنید. اکثر تونرهای ضدآکنه، محصولات کوچک کننده منافذ، کرم ها و ژل های شوینده حاوی سالیسیلیک اسید هستند. همچنین در فرمولاسیون برخی مرطوب کننده های صورت این ماده به کار رفته است.
چند نکته ی کلیدی برای درمان قطعی جوش صورت
جوش سرسیاه (blackheads)
یکی دیگر از انواع جوش صورت ؛ جوش سرسیاه است. فرآیند ایجاد جوش سرسیاه مانند جوش های سرسفید است. هر دو این جوش های غیرالتهابی، کومدون یا برآمدگی های حاصل از تجمع سلول های مرده پوست و چربی ها هستند. در واقع در فولیکول ها یا ریشه های مو غدد چربی وجود دارد که چربی لازم برای رطوبت پوست را ترشح می کنند. وقتی پوست در حال بازسازی باشد، ممکن است سلول های مرده پوست وارد فولیکول شده و با چربی مخلوط شوند. در نهایت این تجمع چربی و سلول های مرده به صورت یک برآمدگی ظاهر می شود که اگر بسته بماند، جوش سرسفید و در غیر این صورت جوش سرسیاه نام دارد.در حقیقت اگر پوست اطراف برآمدگی باز شود، هوا به داخل نفوذ می کند و همین امر باعث خاکستری یا سیاه شدن چربی می شود. بسیاری از افراد تصور می کنند رنگ جوش های سرسیاه به خاطر آلودگی است که درون آن گیر افتاده؛ در حالی که این باور عموم اشتباه است. براساس چیزی که توضیح دادیم، جوش های سرسیاه همان نوع جوش های سرسفیدی هستند که باز شده و در معرض هوا تغییر رنگ داده اند؛ با این تفاوت که پوست اطراف جوش های سرسیاه یا کومدون های سرباز برخلاف جوش های سرسفید هیچ تظاهر بیرونی نداشته و کاملا طبیعی به نظر می رسد.
درمان قطعی جوش سرسیاه
برای درمان جوش سرسیاه می توانید از سالیسیلیک اسید که برای درمان جوش سرسفید معرفی کردیم، استفاده کنید. همچنین بسیاری از ماسک های خانگی مانند ماسک تخم مرغ، به خصوص برای نواحی بینی که تراکم این نوع جوش ها بیشتر است، در درمان و از بین رفتن جوش های سرسیاه موثر هستند. ویدیوی زیر نحوه ساخت و استفاده از ماسک سفیده تخم مرغ را برای درآوردن جوش سرسیاه بینی و دیگر نواحی صورت آموزش می دهد. در ادامه به معرفی موثرترین مواردی که در درمان جوش سرسیاه تاثیر دارند، می پردازیم.
لایه برداری با AHAs و BHAs
ممکن است شنیده باشید که محصولات لایه بردار تاثیر منفی روی آکنه دارند و آن ها را تشدید می کنند. اما این مسئله فقط برای جوش های التهابی صادق است. در واقع اگر شما جوش های التهابی مانند جوش چرکی و یا آکنه داشته باشید، استفاده از لایه بردار می تواند منجر به تشدید قرمزی و التهاب پوستی شما شود؛ اما این کار برای رفع جوش های سرسیاه تاثیر بسیار مثبتی دارد و به درمان و رفع آن ها کمک می کند. برای لایه برداری صورت به جای اینکه به دنبال اسکراب های خشن باشید، صرفا محصولی را تهیه کنید که حاوی آلفا و بتا هیدروکسی اسید (AHAs & BHAs) باشد. رایج ترین نوع AHA، گلیکولیک اسید و یکی از معروف ترین BHAها، سالیسیلیک است.
کرم رتینوئید
رتینوئیدها ورژن های قوی تر ویتامین A هستند. وجود رتینوئید در بخشی از کرم روزانه علاوه بر خاصیت ضد پیری، باعث پاکسازی منافذ می شود. یکی از پمادهای بسیار موثر حاوی رتینوئید، آداپالن است که می توان آن را بدون نسخه پزشک تهیه کرد. این پماد باید روی کل صورت (و نه به صورت نقطه ای) زده شود. اگر پوست خشک یا حساسی دارید، ابتدا هر 2 یا 3 شب درمیان از این پماد استفاده کنید و کم کم میزان مصرف را افزایش دهید. اگر آداپالن بدون نسخه برای تان موثر نبود، می توانید از رتینوئیدهای قوی تر که زیر نظر پزشک تجویز می شوند، استفاده کنید. توجه داشته باشید که در دوره استفاده از رتینوئید، پوست شما بیشتر از قبل به آفتاب حساس می شود. بنابراین هر روز ضد آفتاب بزنید و هیچ وقت در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرید.
درمان خانگی و سریع جوش ها
بسیاری از مردم قبول دارند که استفاده از مواد شیمیایی خشن، شست وشوی طاقت فرسا و حتی لایه برداری و لیزر کردن تحت نظر پزشک واقعا پوست را حساس کرده و مشکل را تشدید می کند. بنابراین می توان برای جوش های دوره ای با دفعات ظهور محدود، از راه های درمانی فوق العاده متداولی که جوش و آکنه را با سرعت و به راحتی از بین می برند استفاده کرد.
1. استفاده از یخ
اولین درمان سریع جوش صورت، یخ است. برای جوشی که هنوز به طور کامل عفونی نشده است، استفاده از یخ به کاهش التهاب کمک می کند و غدد چربی را تشویق می کند منقبض شده و چربی اضافه و میکروب های درون آن را از آن بخش پوست بیرون برانند.یخ را در تکه ای پارچه گذاشته و روی بخشی که در حال جوش زدن است به مدت چند ثانیه نگه دارید.چند دقیقه فاصله بگذارید و مجدد مرحله ی قبل را تکرار کنید.این کار را به دفعات دلخواه تکرار کنید، جوش در عرض یکی دو روز از بین می رود.
2. روغن زیتون
روغن زیتون حاوی ویتامین، آنتی اکسیدان و آهن است. این روغن به دلیل خاصیت تسکین دهندگی پوست به ترمیم جای جوش کمک می کند.برای از بین بردن جای جوش ها باید پیش از رفتن به رختخواب از روغن زیتون استفاده کنید.مقداری روغن زیتون بردارید و به صورت خود ماساژ دهید. بیش تر روی جای جوش ها تمرکز کنید.ماساژ روغن به پوست را به مدت چند دقیقه تا زمانی که حس کنید روغن جذب پوست شده ادامه دهید.پارچه یا حوله ای تمیز را در آب گرم فرو ببرید.حوله ی گرم را روی صورت تان بگذارید تا بخار به آن برسد.چربی باقی مانده را به آرامی و نه با سابیدن از روی پوست پاک کنید.بعد از یک یا دو دقیقه صورت تان را با آب معمولی بشویید.
3. ماست
ماست غذایی دلپذیر است که به عنوان وعده ی صبحانه و همچنین میان وعده عالی است. ماست علاوه بر این اگر به صورت موضعی روی پوست استفاده شود فایده های شگفت آوری دارد. سالیان دراز است که به دلیل همین فواید عالی، برای بهبود پوست از آن استفاده می شود.هنوز هم در هند از ماست به عنوان راهی عالی در درمان جوش و کاهش التهاب آن استفاده می شود. کلئوپاترای مصر باستان به حمام های روزانه ای با شیر ترشیده که به او پوستی درخشان و جوان می بخشیده است معروف است. شما هم می توانید برای از بین بردن جوش ها از ماست استفاده کنیدمقداری ماست را با آبلیمو مخلوط کنید و روی پوست تان بمالید. بعد از 15 دقیقه صورت تان را بشویید.
