خواب فرآیندی است که طی آن بدن به آرامش نسبی دست پیدا کرده، سوخت و ساز بدن افزایش یافته و روند جوان سازی سیستم های بدن از قبیل سیستم ایمنی، اسکلتی، ماهیچه ای و عصبی شدت می گیرد. مقدار خواب طبیعی افراد در هر سن، متفاوت بوده و ساعت بیولوژیکی بدن با بالا رفتن سن دچار تغییر و تحول می شود.اما گاه زمان خوابیدن در فرد تا حدی افزایش می یابد که طول روز و شب به خوابیدن اختصاص می یابد و شخص عملاً قادر به انجام کار مفیدی نیست.
در افراد میانسال متوسط زمان خوابیدن حدود 7 ساعت خواب شبانه است. به طور کلی، نوزادان تازه متولد شده تا 2 ماهه بین 12 تا 18 ساعت از روز، نوزادان 2 تا 11 ماه بین 14 تا 15 ساعت، نوپاهای یک تا 3 سال 12 تا 14 ساعت، کودکان 3 تا 5 سال 11 تا 13 ساعت، کودکان 5 تا 10 سال بین 10 تا 11 ساعت، نوجوانان 10 تا 18 سال 8 تا 9 ساعت و بزرگسالان بالای 18 سال نیز بین 7 تا 9 ساعت خواب نیاز دارند.
زمانی که بدن به پایین ترین دمای خود در 6 ساعت خواب نزدیک شده و نیز مقدار «ملاتونین» ترشح شده به حداکثر خود بعد از 4 ساعت خوابیدن برسد، بهترین کیفیت خواب صورت گرفته است. در واقع، کیفیت خواب به الگوهای رفتاری بستگی دارد. ساعات بیداری طبق نیاز بدن بوده و در نهایت فعالیت های روزانه و مصرف مواد غذایی به سلامتی کمک می کند تا ساعت درونی بدن منظم شود.
خواب آلودگی که معمولاً در میانه روز و بعد از صرف غذا به سراغ افراد می آید، جریان ثابتی نیست. برخی فعالیت های سبک جسمانی می تواند این خواب آلودگی ها را از بین برده و مانع از ایجاد اختلال در خواب شبانه شود. چرت روزانه نباید بیشتر از 20 دقیقه زمان برده و تنها برای جبران کمبود خواب شب است.
علت خواب زیاد چیست؟
واژهٔ تخصصی به کار گرفته شده برای اطلاق به خواب زیاد «پرخوابی» (به انگلیسی hypersomnia که متضاد insomnia یا بی خوابی است) است. نزدیک به ۲% افراد به پرخوابی دچارند و برای داشتن حالت ایده آل خود در دیگر ساعات شبانه روز به ده تا دوازده ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
از آنجاکه مسئولیت های روزمره، اجازهٔ صرف این زمان برای خوابیدن را با محدودیت روبه رو می کند، کسانی که زیاد می خوابند مجبور می شوند بیشتر از دیگران در ساعات بیداری فعالیت داشته باشند و به مراتب بیشتر احساس خستگی می کنند، به همین خاطر در روزهای تعطیل خود زمان بیشتری را به خوابیدن اختصاص می دهند که برای برخی افراد حتی به پانزده ساعت خواب شبانه هم می رسد.
ممکن است به خاطر بیدار شدن از خواب در شب به صورت مکرر، دچار پرخوابی شده باشید. البته احتمالا شما تمامی این بیدارشدن ها را به خاطر نخواهید آورد، اما این مسئله در نهایت باعث می شود خواب عمیق نشود و انرژی شما آن طور که بایدو شاید بازیابی نشود.
علت خواب زیاد بسته به شرایط و ویژگی های افراد ممکن است متفاوت باشد. احتمال دارد پرخوابی فرد ریشه در دوران کودکی او داشته باشد. اگر هم به تازگی به این اختلال دچار شده اید و همیشه این گونه نبوده اید، احتمال دارد پای مشکل دیگری در میان باشد. علت دیگر خواب زیاد می تواند به سبک زندگی افراد مرتبط باشد. اگر خواب شبانهٔ فرد منظم نباشد، بدن او سعی می کند با خواب زیاد این کمبود را جبران کند.
همچنین اختلالات مرتبط با سلامتی و بیماری هایی هم وجود دارند که هریک از آن ها می تواند علت خواب زیاد فرد باشد. در ادامه توضیحات بیشتری دربارهٔ این اختلالات عنوان خواهد شد.
۱. وقفهٔ تنفسی در خواب یا آپنهٔ خواب، از علل خواب زیاد
آپنهٔ خواب زمانی رخ می دهد که به هنگام خواب مکرراً در تنفس فرد اختلال ایجاد شود (تنفس دچار وقفه شود). این مسئله بر چگونگی استراحت کردن فرد و بازیابی انرژی او تأثیر منفی می گذارد. یکی از نشانه های تشخیص آپنهٔ خواب، احساس خستگی پس از خواب کامل شبانه است.
۲. کم خونی، از علل خواب زیاد
این اختلال به زمانی اشاره دارد که گلبول های قرمز موجود در خون فرد از حد معمول کمتر می شوند. این کمبود نیز خود باعث کاهش اکسیژنِ قرارگرفته در اختیار دیگر اندام های بدن، و کاهش انرژی می شود.
۳. کم کاری تیروئید، از علل خواب زیاد
این اختلال، علت دیگر خواب زیاد است. غدهٔ تیروئید وظیفهٔ کنترل سرعت فرایندی را به عهده دارد که طی آن بدن فرد سوخت را به انرژی تبدیل می کند. مشخصا زمانی که این غده در حالت ایده آل خود نباشد یا کم کار باشد، فرد احساس خستگی خواهد کرد.
۴. دیابت، از علل خواب زیاد
افراد مبتلا به قند خون یا دیابت هم، ازجمله کسانی هستند که معمولا دچار خستگی می شوند و انرژی کمتری نسبت به افراد عادی دارند. این مسئله از آن جایی نشئت می گیرد که در بدن افراد مبتلا به قند خون، قند به جای آنکه با ورود به سلول های بدن تبدیل به انرژی شود، در جریان خون فرد باقی می ماند.
۵. بیماری قلبی، از علل خواب زیاد
اگر در انجام فعالیت های روزانهٔ خود به مشکل برخورده اید و دیگر توان و انرژی کافی برای انجام آن ها را ندارید، بهتر است با پزشک متخصص مشاوره کنید، چراکه ممکن است خستگی شما ریشه در بیماری قلبی داشته باشد.به خاطر داشته باشید که اختلالات یاد شده همگی سبب خستگی و کاهش انرژی می شوند و در حقیقت همین خستگی است که بدل به علت خواب زیاد فرد می شود.
عوارض جانبی خواب زیاد
صرف نظر از اینکه علت خواب زیاد فرد چه باشد، پرخوابی می تواند عوارضی به همراه داشته باشد که ازجملهٔ آن ها می توان به تشویش و نگرانی، کمبود انرژی و اختلالات مربوط به حافظه اشاره کرد.حتی اگر دچار پرخوابی نشده باشید، خواب زیاد در بلند مدت برای تان عوارضی به همراه خواهد داشت که از آن جمله می توان به سردرد، چاقی، دیابت، کمردرد، افسردگی، بیماری قلبی و در نهایت افزایش خطر مرگ اشاره کرد.
افرادی که بیش از حد می خوابند به مراتب بیشتر از سایرین در معرض حادثه های ناخواسته قرار می گیرند، بنابراین بهتر است در صورت داشتن خواب شبانه زیاد تا حد امکان از کار کردن با دستگاه ها و وسایل سنگین یا خطرناک خودداری کنید.
روش های درمان خواب زیاد
وقتی به درستی بدانیم که اصلی ترین علت خواب زیاد چیست، می توانیم درمان مناسب را آغاز کنیم. این کار اغلب به معنای ایجاد تغییر در برنامه خواب، عادات و برنامه های روزمره، مدیریت استرس و مدیریت خواب است. در صورت تشخیص مشکلاتی مانند آپنه خواب، استفاده از دستگاه های مخصوص در درمان موثر است. با این حال مواردی هم وجود دارد که از داروهایی مانند مدافینیل برای درمان خواب بیش از حد و حفظ هوشیاری بیمار در طول روز استفاده می شود. هم چنین می توان برای بیماران مبتلا به نارکولپسی داروهایی تجویز کرد تا به آن ها کمک کند که در طول روز بیدار و موثر باشند. البته معمولا متخصصان خواب ترجیح می دهند تا این عارضه را از طریق تغییر در خواب به کمک تغییرات رفتاری درمان کنند. چند نکته اساسی برای بهبود برنامه خواب افراد و درمان خواب زیاد عبارتند از:
داشتن یک برنامه خوب
خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص، حتی در آخر هفته ها باعث نظم بخشیدن به خواب شما می شود. وقتی هر روز در یک ساعت مشخص به رختخواب می روید، بدن خود را مشروط به انتظار خواب در این زمان می کنید. ممکن است در نهایت به ریتمی وارد شوید که خوابیدن را برای شما راحت تر می کند. نداشتن برنامه در مواردی می تواند علت خواب زیاد باشد.
ساختن یک محیط خواب ایده آل
هر چه بدن در وضعیت راحت تری باشد، بهتر می خوابید. اطمینان حاصل کنید که اتاق شما خنک، تاریک و ساکت است. تعداد حیوانات خانگی یا فرزندانی را که در رختخواب شما می خوابند محدود کنید. از خوابیدن با تلویزیون روشن خودداری کنید و اگر در هنگام استفاده از تشک یا بالشت خود احساس راحتی ندارید، آن ها را تعویض کنید.
دوری از دستگاه های الکترونیکی
صفحه های تلفن همراه، لپ تاپ و سایر ابزارهای الکترونیکی، از خود نور آبی ساطع می کنند. تابیدن این نور در شب می تواند ریتم شبانه روزی بدن را مختل کند. توصیه می شود که تلفن همراه و رایانه خود را به اتاق خواب وارد نکرده و از دو یا سه ساعت قبل از خواب در معرض نور آبی ساطع شده از آن ها قرار نگیرید.
تغییر عادت های زندگی
آیا توجه به عادت ها می تواند پاسخ سوال علت خواب زیاد چیست؟ باشد!؟عادت های بد زندگی می تواند علت خواب زیاد باشد. به خوراکی های مصرف شده در طول روز و پیش از خواب فکر کنید. کافئین، در صورتی که در زمانی نزدیک به خواب مصرف شود، می تواند خواب شما را مختل کند. الکل ممکن است شما را خواب آلود کرده اما کیفیت خواب را کاهش دهد. مصرف چای های گیاهی یا شیر گرم، جایگزین بهتری برای این نوشیدنی ها پیش از خواب هستند. گرچه ورزش برای بدن مفید است، اما داشتن فعالیت بدنی پیش از خواب هم ممکن است خواب شما را مختل کند.
ممکن است اختلالاتی هنگام خواب ایجاد شود
اپنه خواب زمانی اتفاق می افتد که مسیر هوایی در ریه ها مسدود می شوند. در نتیجه سیستم تنفسی فوقانی به مدت 10 ثانیه از کار می افتد. این اتفاق ممکن است بیش از صدها بار در یک شب رخ بدهد. به همین دلیل باعث می شود که خواب ما چندین بار در طول شب به هم بریزد و در نتیجه احساس خستگی از تن بیرون نخواهد رفت.
زمانی که این ساعات خواب شبانه را از دست بدهیم خواب زیاد روزانه اتفاق می افتد. به این صورت که احساس می کنید قادر هستید در هر زمانی و هر جایی در طول روز بخوابید که دیگران شما را خوش خواب خواهند نامید.