فرهنگ سمنو پزان

آداب سمنو پختن، از دیرباز و زمانی های کهن یکی از مراسمات آئینی و مذهبی بسیاری از مناطق و شهرهای ایران می باشد. در روزهای نزدیک به سال نو برگزار می شود. مردم این مراسم را به نیت حضرت فاطمه زهرا (س) برپا می کنند.

آداب پخت سمنو بسیار خاص و معنوی می باشد. این باور قدیمی وجود دارد که افراد شرکت کننده در این مراسم باید چشم و دل پاک و ساده باشند. از مهمترین قسمت های پخت سمنو ، پختن شیره ی گندم و جا افتادن آن می باشد. که خود این فرآیند چندین ساعت زمان می برد.

آداب سمنو پزان

از آداب نذر سمنو بسیار صلوات فرستادن، دعا و روضه برای حضرت فاطمه زهرا (س) می باشد. هر شخصی که حاجتی در دل دارد، به حضرت فاطمه زهرا توسل می کند و سمنو را هم می زند. زمانی که شخص به مراد دل خود رسید و به اصطلاح حاجت روا شد. به همان مقدار گندم نذری، برای سال بعد گندم خود را اضافه می کند.

از دیگر آداب مراسم سمنو پزان بیدار ماندن افراد تا نزدیکی سحر و تا هنگام پخت سمنو می باشد. پس از پخت سمنو، به همراه نماز صبح دو رکعت نماز حاجت نیز می خوانند و طلب حاجت از خداوند دارند.

برخی از زنانی که کنار دیگ سمنو تا سحر بیدار می مانند؛ بر این معتقدند که پس از دم کردن سمنو، حضرت فاطمه زهرا مانند سایر زنان دیگر به مجلس سمنو پختن می آید و در کنار دیگ آن نماز می گزارد. به خاطر این سجاده مخصوصی را در کنار دیگ سمنو پهن می کنند که شخص دیگری حق ندارد در آنجا نماز بخواند.

بعد از اینکه مراسم پخت سمنو به پایان رسید؛ پخش سمنو بین افراد را شروع می کنند. رسم بر این است که درون هر ظرف سمنو یک بادام به نیت خوش یمنی و برکت برای اهل خانه، می اندازند.

تاریخچه

تاریخچه سمنو، به گذشته های خیلی دور و ایران باستان برمی گردد. سمنو از جوانه های گندم که دارای تقدسی خاص در تاریخ بشر هستند تهیه می شود. جوانه گندم نماد زایش و باروری می باشد.

سمنو در ابتدا در سرزمین های فلات ایران بعنوان یک غذای سنتی و با طبعی گرم که یک غذای معجزه آسا نامیده می شد؛ مرسوم بود. در بسیاری از مناطق و نقاط فلات ایران قدمتی بیش از سه هزار سال دارد که سرزمین های و همسایگان مجاور نیز شیوه پخت آن را یاد گرفتند.

تاریخچه سمنو پزان بیشتر به مناطق با قدمت تاریخی و دارای سنت های کهن بر می گردد. قدمت این مراسم به ویژه در اصفهان و مناطق کویری به پیش از اسلام بر می گردد. خوراسگان منطقه ای است که محل اصلی برگزاری این مراسم در باستان می باشد؛ که پیشینه آن به قبل از اسلام بر می گردد.

سمنو هفت سین پس از اسلام جلوه ای مذهبی به خود گرفت و غذای خاص حضرت فاطمه زهرا (س) نامیده شد. طرز پخت سمنو در طول دوره هزار ساله قدمت خود هیچ گونه تغییری نداشته است.

تهیه سمنو جزء مراسمات آئینی و مذهبی در ایران می باشد بخصوص در ایام شهادت حضرت فاطمه الزهرا، برخی از شیعیان معتقد هستند که؛ در شب پخت سمنو حضرت فاطمه زهرا (س) در مراسم شرکت دارد.

افرادی که در مراسم سمنوپزان حضور دارند. هنگام بهم زدن سمنو نیت کرده و کمی از آن را در دهان خود می گذارند و به این باور معتقدند که زمانی که نذرشان قبول شود؛ سمنو در زیر زبانشان صدای جیک (جوانه) می دهد.

مواد لازم برای تهیه سمنو

• یک کیلو گندم تازه

• ۳ کیلو آرد نان سنگک

• خلال پسته و بادام به مقدار لازم

طرز تهیه سمنو و پخت آن

گندم را تمیز کرده و بشویید. مدت سه روز آن را در آب خیس کنید و طی این مدت چند بار آب آن را عوض کنید تا نوک گندم جوانه بزند. سپس آن را در دستمالی تمیز و خیس بریزید تا ریشه درآورد. بعد از درآوردن ریشه آن را در چند عدد سینی پهن کرده و پارچه ای خیس روی آن بیندازید تا گندم ساقه نقره ای بزند. بعد گندم نقره ای شده را با آکا آسیاب کنید. مقداری آب روی آن بریزید و خوب مخلوط کنید. سپس از صافی رد کنید به طوری که شیره از پوسته گندم درآید. چون شیرینی سمنو از همین شیره سفید رنگ می باشد.

باید دقت کنید که گندم خوب نرم شده و شیره ی آن گرفته شود. آرد را در قابلمه ی مناسبی ریخته و شیره ی گندم را کم کم به آن اضافه کنید تا آرد در شیره حل شده و به صورت مایع رقیقی درآید. ظرف را روی شعله ی اجاق قرار دهید و آن را مرتب هم بزنید تا مایع جوش آمده، کم کم غلیظ شود. مایع سمنو را باید مرتب هم بزنید تا ته نگیرد و مثل حلوا شود.

وقتی آب سمنو کشیده شد، آن را کمی تفت دهید و در این مرحله مقداری آب سرد به سمنو اضافه کنید تا کمی رقیق تر و خوش رنگ تر شود. سمنو را در ظرف گردی ریخته و مدت نیم ساعت در فر یا روی اجاق با حرارت ملایم قرار دهید تا دم بکشد. در صورت تمایل می توانید مقداری خلال پسته و بادام به سمنو اضافه کنید. هرگز در سمنو شکر نریزید، زیرا شیره ی گندم به اندازه ی کافی شیرین می باشد.

سخن آخر

باید اشاره کرد که کشورهای مختلفی از جمله هند، پاکستان، ازبکستان،افغانستان، تاجیکستان،ترکیه، چین، عراق، مغولستان و قرقیزستان هم پیش از نوروز مراسم سمنوپران دارند اما در کشورهای ترکیه، چین، عراق، مغولستان و قرقیزستان این رسم زیبا کمی کم رنگ و به مرز فراموشی رسیده است.

آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مردم نیجریه