طول طبیعی چرخه قاعدگی زنان ۲۸ روز است. با این حال تعداد روزهای بین دو دوره قاعدگی در افراد مختلف تفاوت دارد. بسیاری از زنان در طول زندگی خود دچار قاعدگی نامنظم می شوند. پریودی نامنظم زمانی اتفاق می افتد که طول چرخه بیش از ۳۵ روز و یا مدت زمان آن متغیر باشد.
پریود یا قاعدگی بخشی از چرخه قاعدگی است که در آن آندومتر، پوشش داخلی رحم، ریخته می شود. به همین دلیل است که به نظر می رسد خون از رحم و واژن آزاد می شود. دوره پریودی معمولا از سنین بلوغ (۱۰ تا ۱۶ سالگی) شروع می شود و تا زمان یائسگی، ۴۵ سالگی تا ۵۵ سالگی، ادامه پیدا می کند. پریودی نامنظم می تواند به خاطر روش های جلوگیری از بارداری، عدم تعادل هورمون ها، تغییرات هورمونی در زمان یائسگی و تمرینات استقامتی ایجاد شود.
عوامل ایجاد قاعدگی نامنظم
در بسیاری از موارد، قاعدگی نامنظم به شرایط تخمک گذاری وابسته است که به دلیل عدم تعادل هورمونی، تخمک گذاری در طول چرخه ی قاعدگی اتفاق نمی افتد یا زمان تخمک گذاری در هر ماه متفاوت است. سبک زندگی و شرایط بالینی هم از عوامل دیگری است که روی چرخه ی قاعدگی تأثیر می گذارد.
۱. ورزش خیلی زیاد یا رژیم غذایی سخت
ورزش بسیار شدید می تواند چرخه ی قاعدگی را به تأخیر بیندازد یا حتی آن را متوقف کند. توقف قاعدگی در افرادی که ورزش های استقامتی انجام می دهند متداول است. کمبود وزن و لاغری بیش از حد به علت ورزش زیاد یا رژیم غذایی نامناسب، بی نظمی در غذاخوردن و بیماری نیز ممکن است تأثیر مشابهی داشته باشد.
۲. استرس
استرس زیاد یا حتی اضطراب کوتاه مدت درباره ی یک موضوع خاص می تواند تعادل هورمونی شما را به هم بریزد و باعث عدم قاعدگی یا چرخه ی قاعدگی نامنظم شود.
۳. مصرف قرص
استفاده از قرص های کنترل باروری ممکن است میزان قاعدگی را کمتر و دوره های قاعدگی را کوتاه تر یا بلندتر کند یا باعث عدم قاعدگی شود.
۴. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
این بیماری یکی از انواع کیست تخمدان است و کیست های کوچکی در تخمدان ایجاد می کند که در روند تخمک گذاری اختلال ایجاد می کنند. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا سابقه ی قاعدگی نامنظم دارند. به علاوه این سندرم تخمدان می تواند باعث ناباروری شود و خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی را نیز افزایش بدهد.
۵. سایر بیماری ها
اختلالات غده ی تیروئید (مثلا پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید و …) و افزایش یا کاهش سطح هورمون تیروئید در خون نیز می تواند قاعدگی نامنظم ایجاد کند. از دیگر بیماری هایی که در چرخه های نامنظم قاعدگی نقش دارند می توان به بیماری های مقاربتی، دیابت، فیبروئید (رشد غیرطبیعی بافت عضلانی رحم)، اختلالات تغذیه ای و اندومتریوز اشاره کرد.
۶. سن
زمانی که اولین دوره های قاعدگی شروع می شود نباید انتظار داشت چرخه های قاعدگی کاملا منظم باشند. معمولا چند سال طول می کشد تا این چرخه ها منظم شوند. همچنین تغییرات چرخه ی قاعدگی یا عدم قاعدگی در زنانی که نزدیک به سن یائسگی هستند بیشتر دیده می شود.
قاعدگی نامنظم به چه صورت است؟
قاعدگی نامنظم طیف وسیعی از مشکلات را دربرمی گیرد. برخی از این مشکلات ممکن است زمینه ساز و یا نشان دهنده یک مشکل جدی باشند. سن شروع قاعدگی در کشورها و اقوام مختلف متفاوت است؛ اما به طور طبیعی سن شروع قاعدگی از ۱۲ تا ۱۳ سالگی است.
در ابتدا احتمال بروز اختلالات و بی نظمی ها در قاعدگی اعم از دقیق نبودن زمان پریودی و یا حتی فاصله زیاد بین قاعدگی ها طبیعی است؛ مخصوصا اگر فرد زمینه ژنتیکی نیز برای این امر داشته باشد. به همین دلیل پیگیری کردن این قبیل اختلالات درسال های آغازین شروع سیکل جنسی چندان ضروری به نظر نمی رسد.
اما درمورد بزرگسالان که چند سال از آغاز سیکل جنسیشان می گذرد؛ نامنظم شدن زمان قاعدگی (از شروع قاعدگی تا شروع قاعدگی بعدی باید حدودا ۲۸ روز فاصله باشد)، دردهای بسیار شدید در دوران پریودی، زیاد بودن حجم خون قاعدگی و یا غیر طبیعی بودن رنگ آن همگی از جمله اختلالات شایع درباره قاعدگی هستند که درصورت بروز، باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.
چگونه چرخه قاعدگی را می توان زیر نظر گرفت؟
به فرد توصیه می شود که در تقویم زمان شروع چرخه قاعدگی را علامت گذاری کند، این کار به او کمک می کند تا فرایند طبیعی بدن خود را به راحتی زیر نظر بگیرد. اگر فرد هر ماه زمان شروع عادت ماهانه خود را یادداشت کند و این کار را چند ماه متوالی و پشت سر هم انجام دهد، می تواند منظم بودن یا نامنظم بودن چرخه قاعدگی خود را به راحتی تشخیص دهد.اگر نگران عادت ماهانه و خونریزی ماهانه هستید، موارد زیر را هم زیر نظر بگیرید:
- زمان پایان خونریزی ماهانه را یادداشت کنید، این مورد به شما کمک می کند تا مدت زمانی که خونریزی ماهانه طول می کشد را بررسی کنید و بدانید که نسبت به ماه قبل این مدت زمان کوتاه تر یا بلندتر بوده است.
- جریان خونریزی ماهانه را به دقت ثبت کنید. شما می توانید میزان و حجم خونریزی ماهانه خود را به دقت بررسی کنید. خون خارج شده از بدن را برای وجود لخته خون احتمالی بررسی کرده و یادداشت کنید که چند وقت یکبار نیاز به تعویض پد بهداشتی وجود دارد.
- خونریزی های غیرطبیعی را به دقت بررسی کنید. اگر در فاصله زمانی دو عادت ماهانه دچار خونریزی شوید، باید به پزشک مراجعه کنید.
- وجود درد در طی دوران ماهانه طبیعی است ولی با این حال میزان درد را هم باید به دقت زیر نظر داشت.
- تغییرات خلق وخو و رفتاری خود را نیز زیر نظر بگیرید.
دلایل خونریزی شدید قاعدگی
خونریزی شدید قاعدگی دلایل احتمالی متعددی دارد که در زیر به بعضی از آن ها اشاره می کنیم:
- عدم تعادل هورمونی (به ویژه هورمون های استروژن و پروژسترون) این مشکل در بانوان بالغی بسیار متداول است که نخستین عادت ماهانه خود را تجربه می کنند یا در سنین نزدیک به یائسگی قرار دارند.
- بیماری التهابی لگن
- فیبروئید رحمی
- بارداری غیرطبیعی (برای مثال سقط جنین، اکتوپیک)
- عفونت، تومور یا پولیپ در حفره لگن
- وسیله های جلوگیری از آبستنی خاص (مانند دستگاه های درون رحمی یا IUDs)
- اختلال های پلاکتی یا خونریزی دهنده
- بالا بودن میزان پروستاگلاندین ها (مواد شیمیایی تاثیرگذار در کنترل انقباض های عضلانی رحم)
- بالا بودن میزان اندوتلین ها (مواد شیمیایی تاثیرگذار بر اتساع عروق خونی بدن)
- بیماری های کلیوی، کبدی یا ناراحتی تیروئید
دلایل قطع قاعدگی (آمنوره) و الیگومنوره (قطع قاعدگی)
بارداری، شیردهی، پیشگیری از بارداری هورمونی و دوران پیش از یائسگی، دلایل و شرایط طبیعی نامنظم یا متوقف شدن عادت ماهانه هستند. اما قطع مداوم قاعدگی می تواند نشات گرفته از عامل های زیر باشد:
- تاخیر در بلوغ
- تغییرهای هورمونی و بلوغ
- کاهش وزن و اختلال های خوردن
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
- آندومتریوز
- افزایش سطح پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی)
- نارسایی زودرس تخمدان (POF)
- مشکلات ساختاری
- استرس
- تمرین ورزشی
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده موارد زیر با یک متخصص زنان مشورت کنید:
- احتمال بارداری
- وجود لکه بینی بین دو قاعدگی
- رشد موهای زائد در صورت و بدن
- فاصله بیش از 45 روز بین چرخه ها
- رخ دادن دوره ها در کمتر از 20 روز
- طول کشیدن قاعدگی بیشتر از هفت روز
- سابقه شخصی یا خانوادگی اختلالات خونریزی
- همراه بودن قاعدگی با درد و گرفتگی شدید شکم
- نامنظم و غیر قابل پیش بینی شدن چرخه قاعدگی
- آمنوره یا قطع شدن قاعدگی به مدت 90 روز یا سه ماه
- منوراژی یا خونریزی شدید طوری که در طی یک تا دو ساعت بیش از یک پد خیس شود.
پریود یا قاعدگی بخشی از چرخه قاعدگی است که پوشش داخلی رحم، ریخته می شود. به همین دلیل است که به نظر می رسد خون از رحم و واژن آزاد می شود. در این زمینه اگر یک دختر نوجوان به دلیل برخی شرایط زمینه ای دچار مشکلات قاعدگی شود، تشخیص به موقع می تواند به درمان سریع تر کمک کند.
دلایل نامنظم بودن پریود و قاعدگی
