همان قدر که برای بیشتر دختران نوجوان، اولین عادت ماهانه شان نگران کننده و ناآشناست، برای خانمی که طی زندگی خود دوره های ماهانه منظمی داشته، قطع قاعدگی می تواند نگران کننده باشد. زنان متاهل، اولین تصورشان در چنین مواقعی، بارداری است. اما به جز بارداری، به چه دلایلی ممکن است این اتفاق بیفتد؟
علت ها و دلایل قطع قاعدگی چیست؟
چرخه ی نرمال قاعدگی(پریود) به دلیل تغییر سطح هورمون ساخته شده و ترشح شده توسط تخمدان رخ می دهد. تخمدان به سیگنال های هورمونی که از غده هیپوفیز واقع در مغز هستند، پاسخ می دهد. غده هیپوفیز توسط هورمون تولیدشده در غده هیپوتالاموس مغز کنترل می شود. اختلالاتی که هریک از اجزای این چرخه ی منظم را تحت تأثیر قرار دهد، می تواند منجر به قطع قاعدگی شود. بااین حال گاهی اوقات یکی از علل شایع قطع قاعدگی در زنان جوان این است که تشخیص نمی دهند که باردار هستند. قطع قاعدگی در دوران بارداری عملکرد فیزیولوژیکی طبیعی بدن است. گاهی اوقات مشکلات اساسی باعث ایجاد یا تشدید قطع قاعدگی اولیه و ثانویه می شود. به عنوان مثال، مشکلات غده هیپوتالاموس، بی اشتهایی یا ورزش شدید بسته به سن شخص و اینکه او قبلاً قاعدگی را تجربه کرده است یا نه، می تواند نقش زیادی در قطع قاعدگی داشته باشد.
علل قطع قاعدگی یا آمنوره اولیه
قطع قاعدگی اولیه معمولاً در نتیجه ی یک شرایط ژنتیکی یا آناتومیک و در دختران جوان که هرگز عادت ماهانه نداشته اند (تا سن 16 سالگی) و حامله نیز نیستند، اتفاق می افتد. بسیاری از مشکلات ژنتیکی که توسط قطع قاعدگی مشخص می شوند، مشکلاتی هستند که در زمانی که برخی یا همه اجزای دستگاه تناسلی داخلی زنان موفق به عملکرد نرمال در هنگام رشد جنین نمی شوند یا به طور کلی قادر به عملکرد صحیح نیستند، اتفاق می افتد. بیماری های غده هیپوفیز و هیپوتالاموس (ناحیه ای از مغز که برای کنترل تولید هورمون اهمیت دارد) نیز می تواند باعث قطع قاعدگی اولیه شود زیرا این غده ها نقش مهمی در تنظیم هورمون های تخمدان دارند.
اختلالات غدد جنسی، وضعیتی که در آن تخمدان ها قبل از موعد مقرر خالی از فولیکول و تخمک (سلول های تخمک) می شوند، منجر به مشکل نارس بودن تخمدان می شود. این مشکل یکی از دلایل شایع قطع قاعدگی اولیه در زنان جوان است.
علت ژنتیکی دیگر سندرم ترنر است که در آن زنان، همه یا قسمتی از یکی از دو کروموزوم X خود را از دست می دهند. در سندرم ترنر تخمدان ها توسط بافت زخم جایگزین می شوند و تولید استروژن کم می شود که نتیجه آن قطع قاعدگی است. بلوغ استروژن تحریک شده ی اندام تناسلی خارجی و ویژگی های جنسی زنان موجب عدم رخ دادن سندرم ترنر می شود.
دیگر شرایطی که ممکن است باعث قطع قاعدگی اولیه شود شامل عدم حساسیت آندروژن (زمانی که افراد کروموزوم های مردانه XY دارند اما به علت عدم واکنش به تستسترون و اثرات آن، ویژگی های ظاهری مردان را ندارند)، هیپرپلازی آدرنال مادرزادی و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
علت ها و دلایل قطع قاعدگی یا آمنوره ثانویه
حاملگی یک دلیل بدیهی برای قطع قاعدگی و شایع ترین دلیل برای قطع قاعدگی ثانویه است. دلایل دیگر متفاوت هستند و ممکن است ناشی از اختلالاتی باشد که تخمدان ها، رحم، هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز را تحت تأثیر قرار می دهد.
قطع قاعدگی هیپوتالامیک به دلیل اختلال در هورمون های تنظیم کننده که توسط غده هیپوتالاموس در مغز تولید می شوند، است. این هورمون ها روی غده هیپوفیز تأثیر می گذارد. غده هیپوفیز سیگنال هایی به تخمدان می فرستد تا سیکل هورمونی مشخصی تولید کند. تعدادی از دلایلی که روی هیپوتالاموس تأثیر می گذارد بدین شرح است:
- کاهش شدید وزن
- استرس عاطفی یا جسمی
- ورزش شدید
- بیماری شدید
انواع دیگری از مشکلات پزشکی می تواند باعث قطع قاعدگی ثانویه شود:
- تومورها یا دیگر بیماری های غده هیپوفیز که منجر به بالا رفتن سطح هورمون پرولاکتین (هورمونی که در تولید شیر نقش دارد) می شوند، باعث قطع قاعدگی می شوند.
- کم کاری غده تیروئید
- بالا رفتن سطح آندروژن (هورمون مردانه)، ناشی از منابع خارجی یا از اختلالاتی که باعث می شوند بدن مقدار زیادی هورمون مردانه تولید کند.
- نارسایی تخمدان (نارسایی پیش از موعد تخمدان یا یائسگی زودرس)
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- سندرم آشرمن، یک بیماری رحمی است که در نتیجه ی زخم مخاط و پوشش رحم (چیزی که دنباله حفره رحم قرار دارد و خونریزی پس از زایمان و یا عفونت را کنترل می کند) رخ می دهد.
علائم و نشانه های قطع قاعدگی یا آمنوره چیست؟
بیماران ممکن است علاوه بر نداشتن دوره های قاعدگی(پریود) ، علائم و نشانه های زیر را داشته باشند:
- سردرد، اختلال در بینایی یا خستگی ناشی از بیماری های مؤثر بر غده هیپوفیز
- آمدن شیر از سینه ها به صورت خودبه خودی به دلیل مقدار بیش ازحد هورمون پرولاکتین. به این پدیده ریزش شیر می گویند.
- جوش صورت و پوست و یا افزایش رشد مو در بدن با الگوی مردانه ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک
- علائم یائسگی زودرس (سندرم تخمدان نارس) مانند گُرگرفتگی، خشکی واژن، خواب نامنظم و کاهش میل جنسی
- قد کوتاه و نداشتن ویژگی های ثانویه جنسی (مانند رشد سینه ها)، در صورتی که سندرم تخمدان نارس ناشی از شرایط ژنتیکی سندرم ترنر باشد.
پیشگیری از آمنوره یا قطع قاعدگی
اگر قطع قاعدگی به علت یک بیماری زمینه ساز مثل بیماری سل ، دیابت ، یا بی اشتهایی عصبی رخ داده است ، باید این بیماری زمینه ساز درمان شود.اگر علت قطع قاعدگی مشخص نیست ، هیچ گونه روش خاصی برای پیشگیری وجود ندارد.تغذیه باید خوب باشد و باید سعی شود وزن در حد مناسب نگهداری شود.
برطرف شدن آمنوره یا قطع قاعدگی
برطرف شدن آمنوره بستگی به علت زمینه ساز دارد:
- اگر آمنوره ناشی از بارداری یا شیردهی باشد، قاعدگی بعد از اتمام آنها باز خواهد گشت .
- اگر ناشی از قطع قرص های ضدبارداری باشد، قاعدگی بعد از دو ماه تا دو سال باید بازگردد.
- اگر ناشی از یائسگی باشد، قاعدگی ها مرتبا کاهش یافته و شاید دیگر هیچگاه برنگردد.
- برداشتن رحم نیز باعث قطع قاعدگی به طور دایمی خواهد شد.
- اگر غدد درون ریز دچار اختلال شده باشند، با تجویز هورمون کاهش یافته و معمولا باعث بازگشت قاعدگی خواهد شد.
- اگر قطع قاعدگی ناشی از بیماری هایی چون بی اشتهایی یا پرخوری عصبی باشد، درمان موفقیت آمیز این بیماری ها برای بازگشت قاعدگی ضروری است .
- اگر قطع قاعدگی ناشی از دیابت یا بیماری سل باشد، امکان دارد قاعدگی هرگز باز نگردد.
- اگر قطع قاعدگی ناشی از فعالیت جسمانی شدید باشد، با کاهش فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری، قاعدگی باز خواهد گشت .
عوارض آمنوره یا قطع قاعدگی
در صورتی که هیچ گونه علت جدی زمینه ساز پیدا نشود، هیچ عارضه ای رخ نخواهد داد.امکان دارد بعضی از علایم کمبود هورمون استروژن ، مثل گُرگرفتگی و خشکی مجرای تناسلی بروز کند.امکان دارد توانایی بچه دار شدن مختل شود.زمان های قاعدگی خود را یادداشت نمایید تا اگر قاعدگی مجدداً قطع شد، زودتر تشخیص داده شود
تشخیص آمنوره یا قطع قاعدگی
برای تشخیص آمنوره، معمولا آزمایشاتی چون آزمایش بارداری، اندازه گیری هورمون ها در خون و آزمون پاپ اسمیر ضروری هستند.امکان دارد آزمون های تشخیصی که نیاز به جراحی دارند، مثل لاپاروسکوپی یا هیستروسکوپی نیز توسط پزشک متخصص توصیه شوند.
درمان آمنوره یا قطع قاعدگی
ممکن است با عمل جراحی، دهانه رحم گشاد شده و با کورت ، دیواره داخلی رحم کورت کشیده می شود.روان درمانی یا مشاوره در صورتی که قطع قاعدگی ناشی از استرس باشد، لازم است.زمان های قاعدگی خود را یادداشت نمایید تا اگر قاعدگی مجدداً قطع شد، زودتر تشخیص داده شود.از هورمون های پروژسترون و یا استروژن می توان جهت درمان و نیز تشخیص استفاده نمود.جنبه تشخیصی پروژسترون این گونه است که اگر پروژسترون قطع شود و خونریزی قاعدگی رخ دهد، معلوم می شود که دستگاه تناسلی فعال است .امکان دارد برای درمان بیماری زمینه ساز از داروهای دیگری نیز استفاده شود.
قطع قاعدگی در برخی زنان اتفاق می افتد. و این یک مشکل عادی است لذا در درمان این مشکل باید سریعا اقدام کرد. در این مقاله سعی شد به بیان علل و دلایل، علائم و نشانه ها و راههای پیشگیری و درمان این مشکل پرداخته شود. امید است مطالعه این محتوا به سوالات ذهنی شما در این خصوص پاسخ لازم را داده باشد. با ما همراه باشید...
روش های تنظیم سیکل قاعدگی کدامند؟
