گیاه گلرنگ (زعفران مصنوعی)، خواص، مضرات و نحوه مصرف آن

گیاه گلرنگ (Safflower) یکی از گیاهان دارویی بسیار مهم است که در آشپزی نیز کاربرد دارد و به آن زعفران تقلبی گفته میشود. از گیاه گلرنگ در صنعت رنگرزی نیز استفاده میشود. طبع گیاه گرم و خشک است. مهمترین خواص گلرنگ در درمان بیماری‌ها شامل خاصیت ضد التهاب، کمک به درمان ناباروری، افزایش اسپرم، کاهش کلسترول و تنظیم قاعدگی است.

گلرنگ یکی از گیاهان بومی ایران است که به خانواده کاسنیان تعلق دارد. این گیاه با نام هایی نظیر کاجیره، کاغاله، کافشه و گل خشت نیز شناخته می شود. در حال حاضر این گیاه را می توانید در تمام نقاط دنیا یافت کنید چرا که گلرنگ به سرعت با اقلیم های گوناگون تطبیق پیدا می کند. از مهم ترین ویژگی های ظاهری این گیاه می توانیم به مواردی مانند برگ های پهن، گل هایی زرد تا نارنجی، ارتفاعی 60 سانتیمتری و ساقه ای خاردار اشاره کرد. روغن گلرنگ تاثیرات بسیاری بر روی سلامتی از خود بجای می گذارد و به همین دلیل است که اطبای بزرگی همچون ابوعلی سینا و زکریا راضی، نسخه های درمانی بسیاری را با استفاده از این روغن توصیه می کنند. برای آشنایی با مهم ترین خواص روغن گلرنگ ما را همراهی کنید.
گلرنگ، بومی مشرق زمین است و از نواحی عربستان برخاسته و پس زا آن به سایر مناطق دنیا منتشر شده است و امروزه در اغلب کشورها کاشته می شود و از نظر مصارف روغن آن و ماده رنگی گلهای ان مورد توجه است.تکثیر گلرنگ از طریق کاشت دانه آن صورت می گیرد.دانه ان را برای اینکه در جوانه زدن تسریع شود،قبل از کاشت 24 ساعت در آب می خیسانند و معمولا در ارقام مختلفه گلرنگ پس از5-4 ماه گیاه قابل بهره برداری میشود.این گیاه در خراسان ،تفرش تبریز و برخی مناطق دیگر می روید.

همان طور که اشاره شد، خواص درمانی بسیاری را به این گیاه و روغنش نسبت می دهند. استفاده از این گیاه به هزاران سال پیش بر می گردد، زمانی که پزشکان مصری از این گیاه برای درمان بیماری های پوستی فرعون بهره می گرفتند. کشورهای زیادی در حال حاضر این گیاه را در مقیاس انبوه کشت می کنند که از مهم ترین آنها می توان به آمریکا، ترکیه و اسپانیا اشاره کرد. جالب است بدانید که از مواد این گیاه در ساخت بیش از 1300 گونه دارو استفاده می شود. همین موضوع حکایت از اهمیت بالای گلرنگ است..

در گلهای گلرنگ، دو ماده رنگی وجود دارد. یک ماده رنگی زرد که در آب حل می شود و ماده قرمز نام «کارتامین» که در آب غیر محلول است و در حلال های قلیایی ضعیف حل می شود. در الكل کم و در اتر خیلی کمتر حل می شود. میوه این گیاه در حدود ۳۰ درصد پروتئین و مقداری چربی ثابت خوراکی دارد.

گلرنگ از دانه های روغنی محسوب می شود. مقدار چربی برحسب ارقام مختلف متفاوت است و بین ۰.۵ درصد فرق می کند. بررسی های دیگر نشان می دهد که در گلهای گلرنگ، ماده رنگی زرد با سلافوریلو کارتامین» و «ایزو کاتامين» وجود دارد. در میوه آن یک نوع آنزیم شبیه «رنت» یافت می شود. در دانه های آن روغن ثابتی وجود دارد که عمدتا شامل لینولئیک اسید و یک گلیسرید است. در تجزیه دیگر وجود «میریستی نیک اسید»، «آراشیدیک اسید»، «لینگوسویک اسید» و «لینولئیک اسید» هم در گلرنگ تایید شده است.

خواص روغن گلرنگ

مراقبت از سلامت قلب

یکی از مهم ترین اندام های بدن که سلامتش در گرو استفاده از این روغن می باشد، قلب است. بیماری های قلبی مهم ترین عامل مرگ و میر محسوب می شوند و به همین دلیل حفظ سلامت قلب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان ژاپنی در سال های اخیر نشان می دهد که روغن این گیاه یکی از مهم ترین منابع اسیدهای چرب امگا 6، که یک نوع اسید چرب مفید است، به حساب می آید. این اسید می تواند به حفظ تعادل سالم کلسترول در بدن کمک کند، که باعث کاهش احتمال ابتلا به آترواسکلروز، و نیز سایر شرایط بهداشتی مانند حمله قلبی و سکته مغزی می شود.

جلوگیری از دیابت

یکی دیگر از بیماری های مزمنی که می توان با استفاده از این روغن جلوگیری کرد، دیابت است. متاسفانه در سال های اخیر تعداد افرادی که با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند در حال افزایش است. همان طور که می دانید دیابت زمانی ایجاد می شود که بدن شما نسبت به انسولین مقاوم شود. این موضوع می تواند به سرعت قند خون شما را افزایش دهد. محتوای بالای سید چرب امگا 6 موجود در روغن گلرنگ مهم ترین عاملی است که باعث می شود این گیاه برای افراد دیابتی مفید باشد چرا که این اسید از بالا رفتن قند خون جلوگیری می کند.

کاهش وزن

افرادی که دوست دارند از شر اضافه وزن خود خلاص شوند نیز بهتر است از این روغن استفاده کنند. این خاصیت نیز ناشی از اسیدهای چرب امگا 6 موجود در گلرنگ می باشد. دانشمندان معتقد هستند که مصرف این اسیدها باعث می شود تا بدن چربی ها را بجای اینکه ذخیره کند، بسوزاند. از آنجا که از این روغن برای پخت و پز نیز استفاده می شود، شما بدون اینکه در رژیم غذایی خود تغییرات زیادی ایجاد کنید، تنها با اضافه کردن این روغن می تواند به سرعت وزن خود را کاهش بدهید. در سال های اخیر از این خاصیت امگا 6 در مکمل های کاهش وزن استفاده می شود.

سلامت پوست

همان طور که اشاره کردیم استفاده از این روغن برای سلامت پوست قدمتی چند هزار ساله دارد. امروزه مشخص شده این گیاه سرشار از اسید لینولئیک است. این اسید ارتباطی نزدیک با کیفیت و ظاهر پوست شما دارد. تحقیقات نشان می دهد این اسید اگر با آب گرم مخلوط شود، قادر است منافذ پوستی را از بین ببرد. این موضوع می تواند خبری خوب برای افرادی که از آکنه رنج می برند باشد. علاوه بر این، اسید لینولئیک، بازسازی سلول های پوستی جدید را تقویت می کند که این امر منجر به کاهش زخم ها و سایر لکه های پوستی می شود.

تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی

در طول قاعدگی، زنان اغلب از درد وحشتناک و ناخوشایند رنج می برند. اسید لینولئیک در گلرنگ، پروستاگلاندین ها را در بدن تنظیم می کند که باعث نوسانات هورمونی و علائم شدید در طول قاعدگی می شود. بنابراین، روغن گلرنگ می تواند شدت علائم PMS را کاهش دهد و همچنین می تواند چرخه های قاعدگی را درست مثل مکمل های هورمونی، بدون عوارض جانبی خطرناک تنظیم کند. آمارها نشان می دهد که در آمریکا از هر 10 خانم، 5 نفر از این سندرم رنج می برند. برای رهایی از این مشکل بهتر است از مواد طبیعی مانند این روغن استفاده کنید.

نحوه مصرف

جوشانده: جوشانده ۲۰ گرم گل، در یک لیتر آب برای درمان استفاده می شود.

خیسانده: نیم گرم گل خشک را در یک لیوان آب می خیسانند. از این خیسانده برای معالجه يرقان و شست و شوی چشم استفاده می شود.

شیرابه: بیست گرم از تخم گلرنگ را کوبیده، شیره آن را بگیرید. سپس با شکر سرخ و یا عسل بخورید. این دارو مسهل خوبی است. شیره تخم گلرنگ را گرفته با آبی که در آن انجیر خیسانده باشند، مخلوط کنید. آن را با شکر و یا عسل بخورید. این محلول مقوی نیروی جنسی است. و روغن تخم گلرنگ از نظر خواص شبیه روغن گزنه است. این روغن شیر را منعقد می کند و به اصطلاح می برد.

مضرات گلرنگ

1. مصرف گلرنگ در برخی موارد برای انسان مضر بوده و توصیه نمی گردد. یکی از مهمترین این موارد مصرف دانه و یا گُل گلرنگ در دوران بارداری و شیردهی است. در دوران بارداری به دلیل خاصیت اثر قاعده آوری گلرنگ، استفاده از دانه یا گُل آن خطرناک بوده و ممکن است سقط جنین را در پی داشته باشد. البته در این دوران مصرف روغن حاصل از دانه این گیاه منع نشده است.
2. مصرف عصاره دانه و نیز روغن حاصل از دانه گلرنگ همراه با شیر و یا پس از آن، شیر را می بندد و بایستی از این کار اجتناب کرد.
3. در صورت داشتن حساسیت با گیاهان خانواده آستراسه مانند آفتابگردان، گل داوودی، همیشه بهار و… باید از مصرف گلرنگ خودداری کرد.
4. گلرنگ دارای خاصیت رقیق کنندگی خون بوده و لخته شدن و توقف خون ریزی را به تاخیر می اندازد. از این رو افرادی که زخم معده و یا هموروئید دارند نبایستی از آن استفاده کنند. توجه کنید که همین خاصیت گلرنگ می تواند باعث خونریزی بیش از حد در هنگام عمل جراحی گردد. این گیاه به دلیل خاصیت ذکر شده، با داروهای رقیق کننده و ضد انعقاد خون مانند آسپیرین، وارفارین، دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن و… تداخل دارد و نبایستی با هم مصرف شوند.