گرایش های مختلف کارشناسی ارشد رشتۀ تربیت بدنی و علوم ورزشی

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، با توجه به رویکرد وزارت علوم جهت تخصصی سازی رشته ها و توسعه تحصیلات تکمیلی و برآورد کردن نیاز بازار کار، رشتۀ تربیت بدنی که قبلا دارای شش گرایش بوده تبدیل به 6 رشته شده و همچنین نام این رشته از تربیت بدنی و علوم ورزشی به علوم ورزشی تغییر پیدا کرده است. دوره کارشناسی ارشد علوم ورزشی عموما شامل 32 واحد درسی است که در چهار نیم سال تحصیلی ارائه می شود که از این بین ، بسته به نوع رشته و گرایش تقریبا 6 واحد به دروس پایه، 14 واحد به دروس تخصصی، 6 واحد به دروس انتخابی و 6 واحد به پایان نامه را اختصاص  داده می شود. غالبا سه ترم اول به گذراندن دورس تئوری و سمینار و 1 تا 2 نیم سال تحصیلی به فعالیت های پژوهشی پایان نامه اختصاص می یابد

 رشته های مختلف تربیت بدنی و علوم ورزشی

1. فیزیولوژی ورزشی:  مطالعه اعمال بدن موجودات زنده به ویژه انسان را به هنگام فعالیت.
2. رفتار حرکتی:  مطالعه عملکرد و وضعیت قامت انسان است که در نتیجه فرآیندهای درونی انسجام یافته که به تغییرات نسبتا ثابت در عملکرد منتهی می شود، ایجاد می گردد.
3.  آسیب شناسی و حرکات اصلاحی:  کلیه صدمات ناشی از ورزش به دستگاه اسکلتی- عضلانی را آسیب شناسی ورزشی و کلیه حرکات و فعا لیتها و روشهایی که برای رفع ضعف های جسمانی و عضلانی و ارگانیکی و هماهنگی بکار می رود را حرکات اصلاحی نامیده می شود.
4. روان شناسی ورزشی:  مطالعه جنبه های روانی عملکرد ورزشکاران و کاربرد اصول روان شناسی در حوزه ورزش.
5. مدیریت ورزشی:  بیان سازماندهی ، برنامه ریزی ، هدایت و کنترل فعالیتهای ورزشی است.
6. بیومکانیک ورزشی:  توصيف مکانيکی تعامل انسان با محيط در حين انجام حرکات ورزشی است.

انتخاب رشته و گرایش مناسب در کارشناسی ارشد تربیت بدنی، یکی از مهم ترین بخشهای آغازین شروع به مطالعه کارشناسی ارشد تربیت بدنی می باشد. پیش از انتخاب منابع باید بدانید که کدام گرایش با توجه به اهداف شما مناسب می باشد.

معرفی گرایش های کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی

در ادامه به طور مختصر با 6 رشته کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی و گرایش های آنها آشنا می شویم.

1.فیزیولوژی ورزشی

از جمله قدیمی ترین رشته های تربیت بدنی و علوم ورزشی ، رشتۀ فیزیولوژی ورزشی است. به دلیل گستردگی علم فیزیولوژی ورزش، دانشجویان و فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد این رشته می توانند در زمینه های مختلفی به پژوهش و فعالیت در این حوزه بپردازند. دانشجویان در این رشته می آموزند چگونه پروتکل ها و برنامه های مختلف ورزشی می تواند تاثیرات و تغییرات متفاوتی در بدن و عملکرد ورزشی فرد بگذارد. بنابراین این رشته پایه و اساس علم تمرین به شمار می رود و برای افرادی که علاقه مند به طراحی تمرین هستند بسیار کمک کننده و ضروری است. علاوه بر این دانشجویان کارشناسی ارشد این رشته در زمینه تغذیه ورزشی نیز آموزش می بینند. دانشجویانی که علاقه مند به علوم بنیادین در زمینه ورزشی هستند نیز می توانند به انجام پژوهش های بنیادین در نمونه های انسانی و حیوانی بپردازند و تاثیر ورزش را در سطح بافت، سلول و مولکول بررسی کنند. امروزه از این علم برای کمک به بهبود برخی بیماری ها مثل بیماری های متابولیکی ، قلبی عروقی و غیره استفاده می شود

در کشور ما فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد این رشته می توانند علاوه بر تدریس و پژوهش، در مراکز ورزشی مشغول به کار شوند . به نظر می رسد در آینده ای نزدیک و با تصویب لایحه ایجاد سازمان نظام تخصصی ورزش کشور، فارغ التحصیلان این رشته بتوانند مجوز انجام مشاوره ورزشی در حوزه سلامت و ورزش اخذ نمایند و دفاتر مشاوره ورزشی تاسیس کنند. این امر می تواند به هرچه شناخته تر شدن علم ورزش در جامعه کمک کند و منجر به افزایش اشتغال زایی فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد این رشته و بهبود سلامت افراد جامعه گردد.

2.رفتار حرکتی

یکی از رشته های کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی که تأکید ویژه ای به رفتار انسان از قبل تولد تا لحظه مرگ دارد، رفتار حرکتی است. این رشته نقش مهمی در امر استعدادیابی ورزشی ایفا می کند.

1. رفتار حرکتی از قدمت زیادی در حوزه علوم ورزشی برخوردار بوده و طبق تغییرات اخیر در کارشناسی ارشد به سه گرایش یادگیری و کنترل حرکتی،  رشد حرکتی، آموزش تربیت بدنی تقسیم می شوند.

گرایش یادگیری و کنترل حرکتی نقش مهمی در برنامه ریزی و اجرای مهارت آموزی در رشته های ورزشی مختلف دارد. همچنین این گرایش با ارزیابی نقاط ضعف و قوت اجرای مهارت های ورزشکاران در رویدادها و با طراحی تمرینات مداخله ای نقش مهمی در رسیدن به اوج مهارت و اجرای ورزشکاران حین مسابقات دارد. همچنین دانش آموختگان این رشته بواسطه آشنایی با اختلالات حرکتی نقش مهمی در بهبود حرکت افراد مبتلا دارند و از این رو می توانند در کلینیک های کاردرمانی بعنوان دستیار مشغول به کار شوند.

2. گرایش رشد حرکتی توانایی ارزیابی شاخص های رشدی در طول زندگی را داراست و از این رو به تحلیل حرکات انسان و ارزیابی آنها نسبت به رفتار ناهنجار می پردازد. رشد حرکتی قادر است تا با طراحی و تجویز فعالیت های بدنی، رشدی متناسب با هر سن و جنس، محیط زندگی سالم و بدون ناهنجاری را فراهم کند. رشد حرکتی می تواند در انجام خدمات مشاوره ای در حوزه رشد حرکتی در باشگاه های ورزشی، مراکز عمومی مثل پارکها و خانه های سلامت در شهرداری ها و... کمک شایانی به حفظ سلامت جامعه کند. همچنین  دانش آموختگان رشد حرکتی بواسطه آشنایی با مبانی رشدی می توانند در کلینیک های ویژۀ اختلالات رشدی بعنوان دستیار کار کنند.

3. گرایش آموزش تربیت بدنی نیز در تدوین و ارزیابی برنامه های درسی تربیت بدنی مدارس و مراکز ورزشی و آموزش موثر مهارتهای ورزشی و حرکتی در مدارس و مراکز ورزشی و انجام خدمات مشاوره ای به مدیران، معلمین برای توسعه و بهبود برنامه های درسی تربیت بدنی مدارس و مراکز ورزشی مؤثر است.

3. آسیب شناسی و حرکات اصلاحی

کارشناسی ارشد تربیت بدنی- آسیب شناسی به 3 گرایش حرکات اصلاحی، امدادگر ورزشی، تربیت بدنی ویژه (معلولین) تقسیم می‌شود.

1. حرکات اصلاحی به طور مستقیم با سلامت جامعه در ارتباط می‌باشد و قادر به شناسایی و تشخیص ناهنجاری های وضعیتی و در ادامه، قادر به ارائه روش هایی برای پیشگیری و اصلاح این ناهنجاری ها است. همچنین توانایی طرح و برنامه ریزی حرکات اصلاحی مناسب متناسب با افراد گوناگون را داراست. علاوه بر این نقش مهمی در ارائه خدمات مشاوره ای مرتبط با حرکات اصلاحی برای دانش آموزان، کارمندان و باشگاههای ورزشی دارد. 

 اخیرا با تلاش های صورت گرفته از سوی متولیان این رشته و با برگزاری دوره مربیگری حرکات اصلاحی و اخذ تأییدیۀ تأسیس باشگاه حرکات اصلاحی، دانش آموختگان کارشناسی ارشد این گرایش می‌توانند به طور قانونی باشگاه تأسیس کرده و با خیال راحت نقش خود را در بهبود سلامت جامعه ایفا کنند. یکی دیگر از کاربردهای این گرایش در بحث قهرمانی است. جایی که یک متخصص حرکات اصلاحی می تواند با بکارگیری حرکات و ورزش های اصلاحی، موجب بهبود عملکرد یک ورزشکار حرفه ای در رشته مربوط به خود شود.

2. گرایش امدادگر ورزشی شاید نامناسب‌ترین اسمی باشد که می‌توان برای این گرایش انتخاب کرد. وقتی اسم امدادگر می‌آید یاد صدمات ورزشی و تیم پزشکی داخل زمین و کادر پزشکی تیم‌های ورزشی که پس از آسیب وارد عمل می‌شوند می افتیم، اما مضمون این رشته همچنین تصوری که از رشته وجود دارد را یدک نمی‌کشد. در واقع دانش آموختگان کارشناسی ارشد این گرایش توانایی پیشگیری از آسیب های ورزشی و  شناسایی آن را کسب می کنند و نقش مهمی در بازگرداندن ورزشکار آسیب دیده به شرایط مسابقه دارند. همچنین می توانند با شرکت در دوره های امدادگری ورزشی فدراسیون پزشکی ورزشی، به عنوان کادر پزشکی در کنار تیم ها فعالیت کنند.

3. تربیت بدنی ویژه معلولین، بطور خاص با افراد دارای معلولیت سروکار دارد و کمک به مشاوره، راهنمایی و برنامه ریزی در زمینۀ تجویز، توصیه و اجرای فعالیت حرکتی و ورزشی متناسب با نیازهای ویژه افراد تحت پوشش می کند. همچنین تربیت بدنی ویژه معلولین، در تدریس دروس کارگاهی، نظری و عملی در زمینه معلولین در سطح مراکز آمورشی و پژوهشی و خدماتی-حمایتی و نهادهایی چون آموزش و پرورش، دانشگاهها، فدراسیون های ورزش معلولین و مراکز توانبخشی و بهزیستی و مربیگری رشته های ورزشی معلولین نقش مهمی ایفا می کند.

4.روان شناسی ورزشی

روانشناسی ورزشی  یکی از جدیدترین رشته های کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی است که غالبا به فاکتورهای روان شناختی تأثیر گذار بر اجرای ورزشکاران می پردازد و اثرات مثبت روانی ناشی از حضور و شرکت در ورزش را بررسی و مطالعه می کند. روان شناس ورزشی قادر است تا با ارزیابی شرایط روانی ورزشکاران، روش های مختلف روان شناسی را در حین آموزش مهارتها به آنها آموزش دهد و از این رو نقش مهمی در موفقیت ورزشکاران ایفا کند. همچنین، روان شناسی ورزشی کمک شایانی در زمینه تمرین عملی مهارتهای روانی به مربیان می کند و توانایی طراحی و تنظیم برنامه های تمرینی برای تأمین بهداشت روانی و جسمانی گروه های مختلف ورزشکاران را داراست.

5.بیومکانیک ورزشی

بیومکانیک ورزشی یکی دیگر از رشته های کارشناسی ارشد تربیت بدنی و علوم ورزشی که خود دربرگیرندۀ علوم زیستی، آناتومی، کنترل حرکتی، فیزیک، حرکت شناسی و اصول مکانیکی ارگان های بدن است. این رشته کمک زیادی به درک کیفیت مکانیکی و فرایند کنترل حرکتی در دوران زندگی و تحلیل توصیفی و کمی حرکت های پایه تا پیچیده ورزشی می کند.

این رشته علیرغم داشتن چهار گرایش بیومکانیک پایه ورزشی،  بیومکانیک عملکرد ورزشی،  بیومکانیک بازتوانی ورزشی،  بیومکانیک و مهندسی ورزشی، فقط با نام بیومکانیک ورزشی در دانشگاهها وجود دارد که علت آن هم احتمالا به دلیل نبود متخصص ویژه هر گرایش در دانشگاهها است.

بیومکانیک ورزشی با سنجش ویژگی های پیکرسنجی، نقش مهمی در استعدادیابی ورزشی دارد و همچنین با تحلیل بیومکانیکی مهارتهای ورزشی نقش مهمی در اصلاح مهارت های ورزشی ورزشکاران و در نتیجه بهبود عملکرد آنان دارد. همچنین بیومکانیک ورزشی قادر به طراحی برنامه های بدن سازی در رشته های ورزشی با تأکید بر رعایت اصول بیومکانیکی در اجرای مهارتهای ورزشی است.

6.مدیریت ورزشی

کارشناسی ارشد مدیریت ورزشی، مجموعۀ یافته های علمی در حوزۀ مدیریت و سازمان است. در این رشته دانشجویان پس از فراگرفتن دانش مدیریت و کسب تجارب مدیریت، متخصصین ارزنده ای خواهند شد که می توانند نقش مهمی در اداره امور سازمان های ورزشی ایفا کنند. این رشته دارای 6 گرایش مدیریت بازاریابی در ورزش، مدیریت اماکن و تاسیسات ورزشی، مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی، مدیریت راهبردی در سازمان‌های ورزشی، مدیریت رسانه‌های ورزشی، مدیریت رویدادهای ورزشی می باشد.

1. گرایش مدیریت بازاریابی همانگونه که از اسمش برمی آید نقش مهمی در برنامه ریزی برای بازاریابی رویدادهای ورزشی و انجام خدمات بازاریابی ورزشی در باشگاهها دارد. علاوه براین مدیریت بازاریابی توانایی مدیریت شرکت های بازاریابی ورزشی را دارا است.

2. گرایش مدیریت اماکن و تأسیسات ورزشی نیز توانایی برنامه ریزی برای ساخت و بازسازی و نگهداری اماکن ورزشی، مدیریت این اماکن و انجام خدمات مشاوره ای به مدیران اماکن ورزشی را داراست.

3. گرایش مدیریت اوقات فراغت نیز در انجام خدمات مشاوره ای به مراکز تفریحات سالم و ورزشی نقش دارد و توانایی مدیریت فدراسیون های همگانی و پارکهای تفریحی و اجرای برنامه اوقات فراغت را دارا است.

4. گرایش  مدیریت راهبردی قادر به انجام مسئولیت های اعضای هیئت رئیسه فدراسیون های ورزشی است و می تواند ریاست هیأت های ورزش استان را برعهده بگیرد و همچنین می تواند خدمات مشاوره ای به سازمان های ورزشی بدهد.

5. گرایش مدیریت رسانه های ورزشی نیز توانایی عضویت در هیأت تحریریه رسانه های ورزشی، پذیرش مسئولیت روابط عمومی و بین الملل سازمان های ورزشی و انجام خدمات مشاوره ای در زمینه مطبوعات و رسانه های ورزشی برای مدیران ارشد را داراست.

6. گرایش مدیریت رویدادهای ورزشی نیز توانایی برگزاری رویدادهای ورزشی، انجام مسئولیت بخش های مختلف بین المللی داخل کشور را داراست و نقش مهمی در انجام خدمات مشاوره ای در زمینه برگزاری رویدادهای ورزشی و مدیریت کمیته های اجرایی و مسابقات فدراسیون های ورزشی کشور ایفا می کند.