عمارت آصف یا خانۀ آصف وزیری مربوط به دوره قاجار است و در سنندج، خیابان امام خمینی، روبروی موزه سنندج واقع شده و این اثر در تاریخ 15 دی 1375 با شمارهٔ ثبت 1822 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت آصف با نام خانه کرد در سنندج معروف است. این عمارت به عنوان نمادی از هویت فرهنگی مردم کرد و گنجینه مردم‌شناسی مردم کرد از با ارزشترین آثار فرهنگی و تاریخی کردستان است. عمارت آصف که امروز در برگیرنده بخشی از پروژه فرهنگی خانه کرد، شامل فضاها و غرفه‌های نمایشی موزه‌است، که یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر سنندج محسوب می‌شود و در خیابان شاپور، نزدیک مسجد دارالاحسان قرار دارد. این عمارت توسط «آصف اعظم» (میرزا علی نقی خان لشکر نویس) در دوره صفویه احداث شد.
شکل‌گیری عمارت آصف به چهار دوره تقسیم می‌شود که دوره اول آن مربوط به بخش شمالی شامل تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی مربوط به دوره صفویه‌است. دوره دوم شکل‌گیری عمارت آصف مربوط به نیمه نخست دوره قاجار است، در این دوره ضلع‌های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شده‌است. دوره سوم که شامل احداث فضاهای اندرونی، سردر ورودی نیم هشتی و بازسازی بخش غربی تالار تشریفات می‌شود مربوط به سال‌های 1312 تا 1316 هجری شمسی است. دوره چهارم شکل‌گیری عمارت آصف مربوط به سال‌های 1378 تا 1382 است که شامل مرمت کلیه قسمت‌های عمارت، تعویض سنگفرش کف حیاط، ساخت دوباره حیاط مستخدمان به شکل امروزی است.
حیاط اصلی (بیرونی) : حیاط اصلی مستطیل شکل است و حوضی دایره ای شکل با یک آبنما روبروی شاه نشین قرار دارد که قدیمی ترین بخش خانه محسوب می شود و عمارت شاه نشین نیز دارای یک ایوان دو ستونه با تزیینات مقرنس است و در دو سمت ایوان سه دری هایی به چشم می خورد.
حیاط اندرونی: حیاط اندرونی در دوره پهلوی اول ساخته شده و محل استراحت بانوان بوده است. این بنا دارای دو طبقه با شش ستون چوبی و تزیینات گچ بری و حوض لوزی شکل به همراه باغچه هایی در اطراف وجود دارند.
بخش خدمه: در کنار دالان ورودی بنای مستخدمین وجود دارد که مورد مرمت کامل قرار گرفته است.
حمام: در این بنا حمام ایرانی بسیار زیبایی وجود دارد که به طور کاملا خصوصی در اختیار اعضای خانواده قرار داشته است. این حمام دارای بخش هایی مانند سردر، راهرو، خزینه، منبع آب اضافی و سرویس بهداشتی و رخت کن، حمام سرد، حمام گرم است.
تزیینات عمارت آصف وزیری
خانه آصف وزیری دارای تزیینات ویژه ای مانند ارسی در بخش شاه نشین است و گچ بری نیز در داخل خانه بر بالای پنجره ها با طرح هایی از طبیعت و طرح های اسلیمی است. مقرنس کاری در سرستون های ایوان خانه اصلی وجود دارد. مقرنس کاری نوعی طاقچه بندی است که در کنار دیوارها، بخش زیرین گنبدها و سر ستون ها استفاده می شود.
میراث فرهنگی، عمارت آصف وزیری را در سال 1376 از مالکان اصلی خود خرید و چندین سال به مرمت پرداختند تا اینکه در سال 1382 مورد بهره برداری قرار گرفت و این عمارت به موزه مردم شناسی تغییر کاربری داد و در بخش ساختمان نیز تندیس مشاهیر کرد نگهداری می شود. غرفه های موزه شامل زندگی شهری، مکتب خانه، قلاب بافی، زیورآلات، بخش کشاورزی، مشاغل و فنون، بخش اسناد و عکس های تاریخی، بخش پوشاک، غرفه شکار، غرفه صنایع دستی، غرفه مطبخ، زندگی روستایی، کتابخانه است.
عمارت آصف وزیری با مساحتی در حدود 4,000 متر مربع یکی از خانه‌های اعیانی مسکونی به‌جا‌مانده از دوره صفویه است. این مجموعه که با نام «خانه کرد» نیز شناخته می‌شود، در محله تاریخی «سرتپوله» سنندج قرار دارد. محله تاریخی سرتپوله حدفاصل خیابان‌های شهدا، صلاح‌الدین ایوبی، خیابان امام خمینی (ره) و طالقانی قرار گرفته و به بافت قدیمی و خانه‌های تاریخی خود مشهور است. بازاچه سرتپوله نیز یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی شهر بعد از بازار اصلی سنندج است.
فاصله عمارت آصف وزیری تا میدان انقلاب سنندج حدود 450 متر است که می‌توان در کمتر از پنج دقیقه این مسیر را پیاده طی کرد. بازار اصلی سنندج نیز در محدوده میدان انقلاب و در نزدیکی خانه کرد قرار دارد.
برای رفت‌وآمد‌های داخل شهر سنندج می‌توانید از تاکسی و اتوبوس استفاده کنید. یکی از نزدیک‌ترین ایستگاه‌های اتوبوس به عمارت آصف وزیری، ایستگاه ناصر خسرو است. این ایستگاه در محله قطارچیان، در بلوار کردستان و خیابان ناصر خسرو قرار دارد. شما می‌توانید از ایستگاه ناصر خسرو با پیاده‌روی 10 دقیقه‌ای خود را به خانه کرد برسانید.
از تاکسی‌های داخلی شهر نیز می‌توان برای رفتن به خانه کرد استفاده کرد. از آنجایی که این عمارت در بافت مرکزی شهر سنندج قرار گرفته، تاکسی‌های متعددی در این خیابان تردد می‌کنند.
پیاده‌روی در بافت تاریخی یکی از بهترین گزینه‌ها برای گشت‌وگذار در شهر است. عمارت آصف وزیری در فاصله کمتر از 20 دقیقه‌ای میدان آزادی سنندج قرار دارد و با قدم‌زدن در کوچه پس‌کوچه‌‌های خیابان‌های فردوسی، انقلاب و امام می‌توانید از حال‌وهوای بازار سنندج نیز لذت ببرید.
خانه آصف وزیری یکی از قدیمی ترین خانه های شهر سنندج است. این خانه زیبا با سبک معماری اسلامی در غرب ایران ساخته شده است. با بازدید از این خانه 3 دوره مختلف تاریخی صفویه، قاجاری و پهلوی را یکجا خواهید دید. حتی یکی از زیباترین حمام های قدیمی کردستان نیز در همین خانه قرار گرفته است. خانه آصف وزیری به عنوان موزه مردم شناسی اهالی کرد و بزرگترین موزه قومی در ایران است.
