پونه گیاهی از خانواده نعناع است که دارای اسانس روغنی فرار یا روغن منتول ،حاوی مقدار زیادی ویتامین A و B و C و کلیسیم ، مقداری تانن، مواد رزینی می باشد. این گیاه در فصل گرما و در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند. پونه کوهی نوع دیگری از این گیاه است. مرغوبترین نوع پونه وحشی در کنار چشمه ها و آب ذوب شده برف ها می روید. بهترین زمان برای چیدن این نوع پونه ، اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت است.
طعم پونه در ابتدا گرم، گس و تلخ است، اما پس از مدتی در دهان حس خنکی ایجاد می کند ، همچنین دارای بوی مطبوع و قابل تشخیصی است که فضای خانه را مطبوع و حشرات موذی را دور می کند. این گیاه را می توان در گلدان کاشته و در بالکن قرار داد. پونه را می توان از طریق ریشه تکثیر کرد. پونه به طور سنتی برای مقابله با سرماخوردگی، مشکلات تنفسی، مثانه و بیماری کبد، نفخ شکم و درد معده مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از آن برای سقط جنین یا شروع دوره قاعدگی استفاده شده است.
ارگانو که به نام پونه کوهی نیز شناخته می شود گیاهی محبوب در خانواده نعناعیان و به واسطه خواص دارویی خود شناخته شده است. ترکیبات گیاهی موجود در ارگانو، از جمله کارواکرول (Carvacrol) ویژگی های ضد ویروسی را ارائه می کنند. در یک مطالعه آزمایشگاهی، هم روغن ارگانو و هم کارواکرول به صورت مجزا فعالیت نوروویروس موشی را طی 15 دقیقه پس از مواجهه کاهش دادند.
نوروویروس موشی بسیار مسری است و از دلایل اصلی آنفلوانزا معده در انسان است. این نوع بسیار شبیه به نوروویروس انسانی است و در مطالعات علمی استفاده می شود زیرا رشد و تکثیر نوروویروس انسانی در محیط آزمایشگاهی بسیار دشوار است. روغن ارگانو و کارواکرول فعالیت ضد ویروسی در برابر ویروس هرپس سیمپلکس نوع-1 (HSV-1)، روتاویروس، دلیل شایع اسهال در نوزادان و کودکان، و ویروس سنسشیال تنفسی (RSV) که موجب عفونت های تنفسی می شود را نیز نشان داده اند.
فواید دارویی پونه برای مقابله با بیماری ها:
- جلوگیری از ترش کردن معده و کمک به هضم غذا
- برطرف کننده سکسکه با جویدن نعناع و پونه
- ضد تشنج و آرام کننده اعصاب
- رفع اسپاسم (گرفتگی) عضلات با چای پونه
- رفع سرفه و سیاه سرفه
- رفع گرفتگی بینی
- مفید برای تقویت لثه ها به دلیل داشتن ویتامین C بالا
- درمان اسهال و بیماری های روده ای
- به دلیل دارا بودن ترکیبات ضدباکتریایی، دارویی فوق العاده برای رفع عفونت های تناسلی، ادراری و گلودردهای چرکین بوده و مانند آنتی بیوتیک عمل می کند
- درمان سرماخوردگی ، آنفلوآنزا، آسم
- درمان سینوزیت عفونی با بخور پونه
- پونه یک انگل زدای قوی است و اگر آن را با عسل میل کنید، برای رفع کرم روده نیز موثر می باشد.
در مطالب پونه به دلیل داشتن کلیسیم زیاد به خانم های یائسه ، افرادی که دچار پوکی استخوان هستند و کودکان در حال رشد توسط پزشکان توصیه می شود. بنابراین کسانی که تمایلی به مصرف شیر ندارند، بهتر است ماست و دوغ را با پونه میل کنند.
تمام خواص استفاده از پونه
مفید برای سرما خوردگی و آنفولانزا
پونه از محتویات بالای منتول تشکیل شده است و در طی سالیان متمادی به دلیل ویژگی های تحریک کننده و توانایی آن در تسکین علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا مورد استفاده قرار می گرفته است. این گیاه ممکن است به تنفس کمک کند و به عنوان یک عامل تقویت کننده دستگاه تنفسی و ریه ها عمل نماید. طبق گفته طرفداران این گیاه، خاصیت خلط آور در پونه باعث شل شدن ساختن مخاط یا خلط می شود و آن را از سیستم تنفسی شما پاک می کند.
مفید برای گوارش و درد معده
با رجوع به نسل های گذشته، در می یابیم که از پونه برای بهبود سلامت عمومی دستگاه گوارش و برای درمان چندین اختلال شایع در گوارش استفاده شده است. برای کمک به معالجه نفخ، گاز یا درد معده می توانید مقدار کمی چای پونه بنوشید. این گیاه همچنین دارای خواص ضد اسپاسم است که می تواند به تسکین درد معده یا گرفتگی معده کمک کند. بسیاری از طرفداران معتقدند که این گیاه را می توان برای بهبود عملکرد کبد و تشویق تولید صفرا برای کمک به هضم غذا ، در حد اعتدال مصرف نمود.
موثر در درد عضلات و مفاصل
روغن پونه از کیفیت گرم و بی حس کننده برخوردار است و در ماساژ برای کمک به درمان درد عضلات و مفاصل استفاده می شود. همچنین، به دلیل ویژگی های قابض، پونه درمان خوبی برای روماتیسم و آرتریت می باشد زیرا می تواند به ریشه کن کردن اسید اوریک از سیستم گردش مواد در پا کمک کند.
آرامبخش
پونه ممکن است خواص آرام بخش داشته باشد. در گذشته برای مقابله با صرع استفاده می شد و ممکن است به آرامش اعصاب کمک کرده و به افراد در رفع مشکلات خود در خواب کمک کند. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد پونه فراتر از این ویژگی ها باشد و گزینه های طبیعی مطمئن تر و بهتر برای مقابله با استرس و بی خوابی وجود دارد.
تنظیم چرخه قاعدگی
پونه بخاطر فعالیت های ایمنوگرافی معروف است. در طول سال ها از این روش برای تحریک قاعدگی در خانم هایی که چرخه نامنظم دارند یا در کسانی که قاعدگی ندارند استفاده می شود. گرچه گزینه های جایگزین زیادی برای تحریک قاعدگی وجود دارد، که بسیاری از آنها بسیار ایمن تر از پونه هستند. به همین دلیل، بیشتر متخصصان استفاده از پونه را برای این منظور توصیه نمی کنند.
روغن پونه مفید برای پوست
روغن پونه برای پیشگیری از چین و چروک صورت مفید است. همچنین برای رفع خارش و سیاهی پوست می توان چوست خود را با روغن پونه ماساژ داد.
طرز تهیه روغن پونه:
پونه تازه را در روغن مایع خیس کنید و برای تبخیر شدن آب آن ، پونه را در معرض آفتاب قرار دهید و یا با کمی حرارت ، آب آن را تبخیر کنید. برای درست کردن روغن پونه ، از ظروف در بسته استفاده نکنید زیرااسانس آن عوض می شود. پس از تهیه روغن ، آن را صاف کرده و برای پوست استفاده کنید.
لطفا احتیاط کنید!
- مصرف پونه کوهی می تواند سبب ناراحتی معده در برخی از افراد شود.
- کسانی که به گیاهان متعلق به خانواده نعناع مانند: ریحان، سنبل، نعناع و مریم گلی حساسیت دارند باید مراقب باشند، چرا که آنها نیز ممکن است به پونه کوهی واکنش های آلرژیک داشته باشند.
- پونه کوهی خوراکی در مقادیر بالا در دوران بارداری نباید مصرف شود، زیرا خطر سقط جنین با مصرف پونه کوهی وجود دارد.
