سپستان از تیره گاوزبان می باشد و در سواحل خلیج فارس، جزیره خارک، هند، چین و تایوان رشد می کند. دو گونه سپستان در ایران موجود است یک نوع آن دارای میوه درشت می باشد و زمان رسیدن میوه، گوشت میوه از دانه آن جدا می گردد. نوع دیگر دارای میوه کوچک هستند و زمان رسیدن گوشت میوه از دانه جدا نمی گردد. این نوع از گونه اول شیرین تر است اما ماده لعابی اش کمتر است. در صورتی که گونه اول ماده لعابی بیشتر و شیرینی کمتری را داراست. میوه هر دو گونه خوشه ای شکل می باشد و زمان رسیدن زرد رنگ و پس از خشک شدن سیاه رنگ می گردد که معمولاً در نواحی خلیج فارس مخصوصاً در بندرعباس رشد می کند.
نحوه مصرف سپستان
میوه سه پستان پس از اینکه خشک می شود به بازار ارائه می گردد. این میوه خشک در نزدیکی آب مجددا رطوبت جذب می نماید و به شکل حجیم و لزج در میآید. همچنین از میوه کال و نارس آن جهت آماده کردن ترشی استفاده میگردد و از میوه رسیده آن به صورت دم کرده مصرف می گردد. برای آماد کردن دم کرده سه پستان از 5 تا 30 عدد میوه که بستگی به نیاز دارویی دارد، میتوان مصرف نمود.
خواص دارویی درمانی سپستان بر بدن
سپستان موجب کاهش فشار خون شده و به راحتی از موسیلاژ آن در صنایع قرص سازی استفاده می گردد.قبل از پیدایش آنتی بیوتیک ها افرادی که مبتلا به سوزاک می شدند ضمن خوردن داروی اصلی سوزاک که امروزه نیز ارجحیت آن بر سایر داروها به اثبات رسیده، برگ های تازه سه پستان را شب در آب خنک می خیسانیده اند و صبح آن را له کرده و عصاره اش را ناشتا می نوشیده اند و از لعاب می نوشیده اند و از لعاب دانه آن نیز با آبدزدک در مجرای ادرار وارد می کرده اند،
در داخل این میوه شیره ای لزج و بی مزه می باشد که دارای مصرف دارویی هستند. یکی از ویژگی های سپستان از نظر طبِ سنتی ، خاصیت نرم کننده بودن به ویژه به جهت از بین بردن گرفتی صدا، ملین خلط آور می باشد.
خواص سپستان برای گلودرد
یکی دیگر از خواص این گیاه جهت درمان گلو درد می باشد بدین منظور میوه، برگ و ریشه این گیاه سرماخوردگی، گلو درد و مشکلات سوء هاضمه را برطرف می نماید.
خواص سپستان جهت رفع سوزاک
پیش از اختراع آنتی بیوتیک ها کسانی که مبتلا به سوزاک می گردیدند همراه استفاده از داروی اصلی سوزاک که امروزه نیز برتری آن بردیگر داروها ثابت گردیده است برگ های تازه سپستان را شب در آب خنک خیس می نمودند و صبح آنرا کوبیده و عصاره اش را ناشتا میل می کردند و از لعاب آن می خوردند و از لعاب دانه آن هم با آب دزدک در لوله های ادرار وارد می نمودند در درمان سوزاک به داروی اصلی کمک می کرده است اما داروی اصلی سوزاک های کهنه داروئی می باشد که با آبلیمو و تخم مرغ تهیه می گردد.
خواص سپستان جهت درمان تب
میوه سپستان در درمان تب های گرم مزاج صفراوی با سایر داروها بسیار توصیه می گردد.
خواص سپستان جهت رفع سرفه
برای کاهش سرفه از دم کرده گیاه سپستان مصرف نمایید.کسانی که ریه هایشان خشک و خشن گردیده و سرفه های خشک می کنند و اشخاصی که تارهای صوتی شان باد نموده و صدایشان گرفته و افرادی که مرتب تشنه می گردند می توانند میوه این گیاه را در دهان قرار داده ومک بزنند و یا خیسانده و از مایع آن کم کم میل نمایند یا به هر دو روش مصرف کنند.
تصفیه ی خون:
ده عدد سه پستان را با ده عدد عناب و دو قاشق زرشک قرمز با دو لیوان آب سرد شب خیس کنید و صبح قبل از آفتاب یک لیوان و شب موقع خواب نیز یک لیوان از آن بنوشید.
دیگر خواص سپستان
از آنها به عنوان ضدحشره و به عنوان ضد انگلی در پمادها ، به عنوان مثال در برابر شپش ها و کنه های گال استفاده می شد. به دلیل احتمال درماتیت تماسی آلرژیک ، استفاده از پماد از نظر پزشکی ایمن نیست. علاوه بر این ، فروکت لاوری برای گاوهای شیری در برابر بیماری های پستان و به عنوان شتر برای گاوها و خوک ها تجویز می شود .روغن لورن توده ای کره ای و کره ای است که در دمای 30 درجه سانتی گراد ذوب می شود و با فشار دادن میوه های خلیج گرم و خرد شده بدست می آید. روغن سپستان را می توان با تقطیر برگ نیز بدست آورد. از 95 درصد روغن چرب و 5 درصد روغن اساسی تشکیل شده است. روغن لورن برای مالش به صورت دارویی استفاده می شود، برای کبودی، رگ به رگ شدن و شکایات روماتیسمی و هماتوم استفاده می شود. در اسب، مالش بیش از حد خون روی سم باعث رشد شاخ می شود.
موارد منع مصرف سپستان
استفاده از این گیاه و میوه آن نیازمند توجه و دقت است چرا که موارد منع مصرف درخصوص این میوه نیز وجود دارد.
- مصرف زیاد سپستان مضر معده است و کبد را ضعیف می کند، لذا سرد مزاج ها باید با برگ گل سرخ و سایرین با عناب بخورند.