سازمان پزشکی قانونی کشور
سازمان پزشکی قانونی کشور، یک سازمان مستقل است که زیر نظر قوه قضاییه فعالیت می کند. این سازمان، یک سازمان تخصصی است که به کشف حقیقت در وقوع جرائم کمک می کند. این سازمان با استفاده از تجارب و تخصص کارشناسان و هم چنین بهره گیری از فناوری نوین بسیار نقش تاثیر گذاری در استقرار عدالت دارد؛ به این ترتیب که امروزه با وجود جعل و تقلب های زیاد و پیچیده و گسترده تر شدن مفهوم جرم، این سازمان با تبحر خود در شاخه های مختلف از جمله پزشکی و استفاده از تکنولوژی و علوم جدید به فرآیند کشف حقیقت که در مواردی بسیار دشوار و سخت است، کمک می کنند.
خدمات پزشک قانونی
- معاینات پزشکی برای مصدومین ناشی از نزاع، تصادف و حوادث کار: در صورتی که کارگری در محل کار دچار آسیب جسمانی گردد و کارفرما مسئولیت پرداخت خسارت به کارگر را نپذیرد، کارگر بایست با طرح شکایت مطالبه ضرر و زیان بدنی علیه کارفرما اقدام تا پس از صدور نامه ارجاع به پزشک قانونی، مدعی خصوصی به پرشک قانونی مراجعه تا آسیب بدنی که به ایشان رسیده، ابتدا بررسی و تعیین شود که طبق نظریه ای کارشناسی برای مرجع رسیدگی کننده ارسال می گردد.
- معاینات بر بالین بیمار: ممکن است شخصی در بستر بیماری باشد و توان تحرک از ایشان زایل گردیده باشد و اقارب و نزدیکان ایشان درخواست تعیین قیم نموده باشد، پزشک قانونی بایست حجر بیمار را تشخیص دهد تا قیم تعیین گردد، که در این مورد پزشک متخصص بر بالین بیمار برای معاینه حاضر می گردد.
- معاینات روان پزشکی، رشید بودن و اهدای عضو: ممکن است صغیر ممیز ( قدرت سنجش مالی خود را تا حدودی بدست آورده باشد ولیکن به سن رشد نرسیده باشد) خواهان گواهی رشد باشد، برای اثبات رشادت خود بایست پزشک قانونی تصدیق نماید صغیر قدرت تمیز امور مالی خود را دارد.
- معاینات از کار افتادگی: که در خصوص اشخاصی که خواهان مطالبه مزایای از کار افتادگی هستند، بایست از لحاظ جسمانی و روانی مورد معاینه قرار گیرند که مرجع صدور نظریه پزشک قانونی می باشد.
- بررسی گواهی استعلاجی: که عموماً نیاز به ارجاع مرجع قضایی نیست و با نامه ای از سوی اداره مربوطه پزشک قانونی موضوع را مورد بررسی قرار می دهد.
- معاینات و آزمایش های استخدامی: عموم ارگان های دولتی به منظور سنجش سلامت جسمی و روانی متقاضیان استخدامی را به پزشک قانونی ارجاع می دهند.
- تست اعتیاد و الکل: به منظور آزمایش اعتیاد یا الکل اگر از سوی مرجع قضایی ارجاع داده شده باشند، بایست نامه مربوطه مرجع قضایی را همراه داشته باشند ولیکن اگر خود، خواهان این موضوع هستند، نیازی به نامه ای نمی باشد و می توانند مستقلاً مراجعه تا معاینات مربوطه انجام شود.
- آزمایش بررسی بارداری و قبول فرزند: در صورتی که زوجینی خواهان فرزند خواندگی باشند، بایست نسبت به تصدیق ناباروری خود از طریق پزشک قانونی اقدام کنند که البته با توجه به اصلاحیه اخیر قانون مرتبط با فرزند خواندگی، دیگر نیازی به اثبات ناباروری زوجین نیست.
- معاینات اظهار نظر در خصوص تحمل کیفر مجرم: ممکن است قاضی صادرکننده رأی کیفری در جهت اعمال تخفیف مجازات به دلیل شرایط روحی و روانی و بعضاً جسمی متهم، ایشان را برای تصدیق بیماری مورد ادعا به پزشک قانونی ارجاع دهد.
- معاینات مرتبط با سقط درمانی: در خصوص زوجینی است که به دلیل بیماری های ژنتیکی و یا سایر بیماری ها، تولد جنین منجر به مرگ یا آسیب عمده به مادر گردد که در این خصوص پزشکان پزشک قانونی با بررسی مادر، ریسک خطر تولد جنین را تشخیص و اجازه به سقط جنین صادر می کنند.
- معاینات و آزمایش های مرتبط با صدور مجوز اهدای جنین: که در این صورت پزشک قانونی پس از انجام معاینات مرتبط با اهدای جنین و تصدیق ناباروری زوجین متقاضی اهدای جنین و همچنین تصدیق سلامت زن حامل جنین برای بارداری اقدام می شود.
- معاینه تعیین سن: در دعوای تغییر سن اگر ادله متقاضی تغییر سن آزمایشاتی از قبیل تست مغز استخوان باشد، پزشک قانونی نسبت به آن اقدام می کند.
- آزمایش DNA: به منظور اثبات نسب ممکن است قاضی پرونده طرفین دعوا را برای تست DNA به پزشک قانونی ارجاع دهد.
- معاینه جسد و صدور جواز دفن: در خصوص جنایت بر نفس، اگر پس از تشریح و کالبد شکافی مقتول، پزشک قانونی با کسب اجازه از بازپرس پرونده یا دادستان نسبت به صدور مجوز دفن اقدام می کند.
- صدور گواهی فوت: که البته سازمان ثبت احوال نیز می تواند نسبت به صدور گواهی فوت اقدام کند.
بخشی از رئوس حوزه کاری پزشک قانونی به تفکیک بیان شد تا مشخص گردد به منظور چه مسائلی باید به پزشک قانونی مراجعه نماییم.
تعریف جرم رشا و ارتشا و نحوه شکایت و رسیدگی به آن در مراجع قضاییمراحل پذیرش مراجعین در پزشک قانونی
اگر به هر علتی قصد مراجعه به پزشک قانونی دارید باید از یک مرجع قضایی و انتظامی نامه پذیرش دریافت کنید. به عنوان مثال در صورتی که در یک درگیری دچار صدمه شده اید میتوانید با مراجعه به کلانتری محل ( تحت شرایطی خاص ) و یا مراجعه به دادسرا شکوائیه خود را تنظیم و نامه مراجعه به پزشک قانونی را دریافت نمایید. پس از مراجعه وجه معاینه پزشکی را پرداخت میکنید. سپس جهت تکمیل فرایند پرونده و عکس برداری از چهره توسط پزشک معاینه میشوید. نوع پزشک و معاینه بستگی به نامه معرفی شده از سوی مرجع قضایی دارد. در نهایت پس از اتمام مراحل معاینه، نامه پزشک قانونی صادر و به شما تحویل داده میشود و یا مستقیم به مرجع قضایی ارجا میگردد .
در نظر داشته باشید که رای پزشک قانونی قابل اعتراض از سوی متقاضی می باشد. لذا در صورتی که فرد به نظریه پزشکی اعتراضی دارد میتواند لایحه ای تحت عنوان اعتراض به نظریه پزشکی به مرجع قضایی ارائه دهد. بسته به نوع پرونده مرجع قضایی که معمولا دادسرا می باشد از پزشک قانونی درخواست نظریه تکمیلی می نماید. در شرایطی هم با توجه به درخواست متقاضی و پرداخت تعرفه پزشکی توسط متقاضی، پرونده به کمسیون پزشکی ارجا داده میشود. این مورد را هم توجه داشته باشید که بازپرس پرونده ملزم به ترتیب اثر دادن چنین اعتراضی نخواهد بود. ولی عموما اگر در مهلت مناسبی درخواست اعتراض دریافت گردد با آن موافقت میشود. این زمان معمولا یک هفته پس از تاریخ ابلاغ نظریه پزشک قانونی می باشد.
برای رفتن به این سازمان و معاینه و خلاصه انجام کارتان باید مدارکی به همراه داشته باشید تا به شما خدمات مورد نیازتان ارائه شود. در زیر این مدارک را بر حسب نوع معاینه و خدمت ارائه شده می خوانید.
- معاینات پزشکی برای مصدومین ناشی از نزاع و تصادف: نامه از مراجع قضایی یا کلانتری ها، کارت شناسایی معتبر یا دو قطعه عکس تمام رخ، پرداخت مبلغی برای تشکیل پرونده، در صورت تعیین نقص عضو و ارش، پرداخت مبلغ
- معاینه بر بالین بیمار: نامه از مراجع قضایی، دو قطعه عکس تمام رخ، شناسنامه و تصویر از صفحه اول آن، کروکی محل معاینه، پرداخت مبلغ
- معاینات روانپزشکی: نامه از مراجع قضایی، دو قطعه عکس تمام رخ، کارت شناسایی معتبر، پرداخت مبلغ
- معاینات از کار افتادگی: نامه از مراجع قضایی، دو قطعه عکس تمام رخ، کارت شناسایی معتبر، پرداخت مبلغ
- بررسی گواهی استعلاجی: نامه از مرجع قضایی، کارت شناسایی معتبر، ارائه گواهی پزشک معالج به همراه نسخه دارویی و پرداخت مبلغ
- معاینات و آزمایشات استخدامی: معرفی نامه از مرجع قضایی، چهار قطعه عکس تمام رخ، کارت شناسایی معتبر، هزینه قابل پرداخت برابر با مجموع معاینات و آزمایشات صورت گرفته می باشد.
- آزمایشات اعتیاد و الکل: نامه از مراجع قضایی، کارت شناسایی معتبر، هزینه انجام آزمایش الکل، هزینه انجام آزمایش اعتیاد
- آزمایش بررسی بارداری: نامه از مرجع قضایی، سه قطعه عکس تمام رخ، کارت شناسایی معتبر، پرداخت مبلغ
- معاینات و آزمایشات قبول فرزند: نامه از مراجع قضایی، چهار قطعه عکس تمام رخ از هر کدام از زوجین و پرداخت مبلغ، شناسنامه زوجین
- کارشناسی کمیسیون پزشکی: نامه از مراجع قضایی، ارائه مدارک مورد نیاز و پرداخت مبلغ
- معاینات جهت اظهار نظر تحمل کیفر: نامه از مرجع قضایی، دو قطعه عکس تمام رخ، کارت شناسایی معتبر و پرداخت مبلغ
- صدور مجوز سقط درمانی: ارائه شناسنامه زن و شوهر، سه قطعه عکس تمام رخ، تصویر صفحه اول و دوم شناسنامه ها، معرفی نامه از پزشک متخصص معالج و پرداخت مبلغ، حضور زوجین در این معاینه الزامی می باشد.
- تعیین نسبت پدر و فرزندی از طریق گروه های خونی: نامه از مرجع قضایی، اصل و تصویر شناسنامه ها، ۴ قطعه عکس از هر نفر و پرداخت مبلغ
- آزمایش DNA: نامه از مرجع قضایی، ۴ قطعه عکس از هر نفر و پرداخت مبلغ
- معاینه جسد و صدور جواز دفن: نامه از مرجع قضایی، اصل و تصویر شناسنامه متوفی، نامه بیمارستان در صورت لزوم و پرداخت مبلغ، اصل و تصویر شناسنامه یکی از بستگان درجه یک، در صورت نیاز به آزمایشات سم شناسی و آسیب شناسی مبالغی باید پرداخت شود.
- صدور گواهی فوت: درخواست کتبی یکی از بستگان درجه یک متوفی، اصل و تصویر شناسنامه متوفی، اصل و تصویر شناسنامه بستگان درجه یک، صدور گواهی فوت برای اجساد معاینه شده در پزشکی قانونی رایگان می باشد.
- معاینات و آزمایشات مربوط به صدور مجوز اهدای جنین: نامه از مرجع قضایی، شناسنامه زوجین، چهار قطعه عکس از هرکدام از زوجین، پرداخت مبلغ برای هر نفر به علاوه تعرفه آزمایشات اعتیاد و الکل در صورت انجام در مرکز
چه مراجعی با پزشکی قانونی در ارتباط هستند؟
- دادگاه ها
- کلانتری ها
- اداره امور سرپرستی
- مددکاری
- دفترخانه های اسناد رسمی
- زندان ها
- ادارات بیمه ها
- بنیاد جانبازان و …
اعتراض به نظریه پزشکی قانونی
ماده ۱۶۲ قانون آئین دادرسی کیفری در این زمینه مقرر می دارد:
«شهود تحقیق و سایر اشخاصی که هنگام اجرای قرار کارشناسی حق حضور دارند، می توانند مخالفت خود با نظریه کارشناس را با ذکر دلیل اعلام کنند. این امر در صورتمجلس قید می شود».
پزشکی قانونی در دو دسته کلی در فرآیندهای مربوط به رسیدگی قضایی نظریه های خود را اعلام می دارد، دسته اول معایناتی است که زیر نظر پزشکی قانونی جهت تشخیص کیفیت و میزان صدمات بدنی وارده (اعم از جراحت یا ضربه) یا جهت تشکیل پرونده شخصیت افراد (مثل معاینات روانی یا معاینه بکارت) انجام می شود و تشخیص این معاینات بالینی حسب درخواست به مراجع قضایی ارسال می شود. دسته دوم، نظریات تخصصی پزشکی است که توسط پزشکی قانونی جهت تعیین قصور صورت گرفته و تشخیص مقصر تنظیم می شود (مثلا در حوادث محیط کار یا در تعیین قصور و تقصیر پزشک و کادرهای درمانی).
هر دو نوع نظریات پزشکی قانونی به مثابه نظریه کارشناس رسمی دادگستری قابل اعتراض توسط اصحاب دعوا می باشد، اما همچون نظریات کارشناسان رسمی دادگستری ترتیب اثر دادن به این اعتراضات بسته به تشخیص شعبه رسیدگی کننده به پرونده می باشد.
قاضی یا بازپرس رسیدگی کننده می تواند پس از دریافت لایحه اعتراض به نظریه پزشکی قانونی یا گزارش پزشکی قانونی، از پزشکی قانونی درخواست نظریه تکمیلی و ارائه مستندات نماید، یا می تواند بازنگری در آن را از کمیسیون پزشکی قانونی استان درخواست نماید.
همچنین به موجب قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، در مواردی که مورد شکایت جرائم پزشکی باشد یا اینکه قصور پزشک و کادر درمان در موضوع مطرح باشد، قاضی می تواند از هیات های مقرر در قانون سازمان نظام پزشکی نظریه کارشناسی ( در موارد مربوط به جرایم پزشکی) و یا مشاوره حقوقی (در موارد مربوط به قصیر و قصور) درخواست نماید؛ طبعا نظرات سازمان نظام پزشکی در این خصوص نیز قابل اعتراض خواهد بود و قاضی می تواند نظریه تکمیلی یا بازنگری در آن را از سازمان مذکور یا پزشکی قانونی بخواهد.
باید در نظر داشت که به طور کلی قاضی یا بازپرس ملزم به ترتیب اثر دادن به چنین اعتراضی نخواهند بود اما عموماً اگر اعتراض در مهلت مناسب یعنی ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ نظریه پزشکی قانونی صورت پذیرفته باشد، با اخذ تعرفه های مربوطه با ارجاع امر به کمیسیون های پزشکی قانونی موافقت می نمایند. محل ثبت لایحه اعتراض به نظریه پزشکی قانونی در دادسرا دفتر بازپرس و در دادگاه های عمومی حقوقی دفتر دادگاه می باشد.
نحوه اقدام قانونی برای خسارت تاخیر یا عدم انجام تعهد
